2005
yaro
| Historio > yarcento |
| Yarcenti: |
| 20ma21ma22ma
|
| Yardeki: 2000a • 2010a • 2020a • 2030a • 2040a |
| Yari: 2001 • 2002 • 2003 • 2004 • 2005 |
La yaro 2005 esis la 5ma yaro de la 3ma yarmilo, la 5ma yaro de la 21ma yarcento e la 6ma yaro de la yari 2000a.
Ca yaro, mutaco de la viruso H5N1, qua produktas ucela influenzo, efektigis pandemio qua afektis precipue Aziana landi, nome Vietnam, Popul-Republiko Chinia, Tailando, Kazakstan, Turkia e Kuwait, ma anke Rumania e Kroatia. On kalkulas ke ca morbo mortigis 60 personi en du yari.[1] Tamen, por preventar lua dissemo, mili de uceli mustis mortigesar en ca landi.
EventiRedaktar
KosmoRedaktar
- 5ma di januaro - Planeteto Eris deskovresas dal astronomo Michael E. Brown.[2]
- 14ma di januaro - Huygens-sondilo di Cassini-probilo venas adsur Titano, satelito di Saturno.
- 4ma di julio - L'incidilo (Impactor) sendita ek “Deep Impact”-probilo kolisionas kontre kometo Tempel 1 por studiar lua kontenajo e strukturo. To eventas en disto di 130 milion kilometri de Tero.
MondoRedaktar
- 19ma di aprilo - Benedictus la 16ma divenas papo.
- 1ma di septembro - La Skandinaviala literi å, ä ed ö esas uzebla en retal adresi.
EuropaRedaktar
- 27ma di aprilo - Aviono Airbus A380 flugas unesmafoye de Toulouse, Francia.
- 30ma di aprilo - Severo Moto, politikisto de Equatorala Guinea exilita, riaparas en Hispania.
- 30ma di aprilo - Terorist-atako en Kairo, Egiptia.[3]
- 7ma di junio - En Hungaria László Sólyom elektesas prezidanto. La prezidanteso komencos ye la 5ma di agosto.
- 6ma di julio - L'Internaciona Olimpiala Komitato selektas London por eventeyo di l'Olimpiala Ludi en 2012.[4]
- 12ma di julio - En Monako, Albert la 2ma divenas princo.
- 7ma di julio - En London, Anglia, en metropoliteno* explozas tri bombi ed un bombo en autobuso. To produktas 52 morti e 700 vunditi.
- 6ma til 14ma di agosto - en Helsinki, Finlando, sporto-konkursisti pro championkonkurso dil Mondo.
- 27ma di oktobro - En Francia komencas incendiadi qui duros til la 8ma di novembro kande la guvernerio impozas noktal interdikto por yuni evante min kam 16 yari.
AziaRedaktar
- Apertesas Disney-lando en Hong Kong.
- 9ma di januaro - Unesma prezidantal elekti en Palestina pos la morto di Yasser Arafat. Mahmud Abbas elektesas.
- 30ma di januaro - En Irak unesma parlamental elekti pos atako dal Usani e lua federiti.
- 14ma di februaro - Rafik Hariri, ex-chefministro di Libano, mortigesas en Beirut.
- 28ma di februaro - Suocidanta teroristo explozas bombo en la policeyo di Al Hillah, Irak, ed ocidas 127 personi.
- 28ma di marto - Ter-tremo en Indiana oceano proxim Sumatra, kun forteso 8.7 che la skalo di Richter.
- 13ma di mayo - En Uzbekistan, militisti mortigas 700 personi dum protesti kontre la judicio di 223 akuzita Islamana extremisti.
- 20ma di marto - Ter-tremo kun forteso 6.6 che la skalo di Richter frapas Fukuoka, Japonia.
- 26ma di aprilo - Siriana trupi abandonas Libano pos 29-yar okupeso.[5]
- 23ma di julio - En Sharm el-Sheik, Sinai, Egiptia, bombi explozas e 88 homi perisas.
- 11ma di septembro - Israelan armeo kompletigas ekiro de Gaza.
- 29ma di oktobro - Tri atenti per bombi en Delhi, India, produktas 62 morti e vundas adminime 210 plusa homi.[6]
- 6ma di decembro - Aviono Lockheed C-130 Hercules de Iranan aer-armeo falas sur edifico en Tehran. Omna 84 personi en nave e plusa 44 homi en l'edifico mortas.
AfrikaRedaktar
- 9ma di januaro - Sudan e Sud-Sudan signatas paco-pakto, e konflikto qua produktis 1.5 milion morti e duris dum 21 yari, finas.
- 5ma di februaro - Preske 38 yari di diktatoreso di Gnassingbé Eyadema en Togo finas.
- 8ma di aprilo - En Djibuti eventas prezidantal elekti en qua Ismail Omar Guelleh esas l'unika kandidato.
- 30ma di aprilo - Terorist-atako kontre turisti en Kairo, Egiptia: dum fugo de la polico, teroristo explozas su e vundas 7 personi. Du hori pose, du mulieri pafas kontre autobuso kun turisti.[7]
Nord-AmerikaRedaktar
- 10ma di januaro - En Usa, fango-glitado en La Conchita, Kalifornia, produktas 10 morti.
- 20ma di januaro - George W. Bush komencas duesma tempo kom prezidanto di Usa.
- 26ma di januaro - Du treni kolizionas en Glendale, Kalifornia: 11 personi mortas e 200 vundesas.
- 2ma di agosto - Acidento di aviono Airbus A340 - Air France flugo 358 - eventas en Toronto, Kanada. Omna interna personi, 297 pasajanti e 12 virari, ekigas ma kelka kun lejera vunduri.
- 29ma di agosto - Uragano Katrina devastas multa regioni di Usa apud Gulfo di Mexikia, e produktas 1.836 morti.
Central AmerikaRedaktar
- 8ma di aprilo - Eventas plebicito en Kuracao pri nedependo, od uniono kun Nederlando. L'autonomeso en la rejio Nederlandana aprobesis per 68% ek la voti.[8]
NaskiRedaktar
- 5ma di oktobro - Lulu Wilson, Usan aktorino
- 27ma di decembro - Kristina Pimenova, Rusa manekinino ed aktorino
- 25ma di julio - Pierce Gagnon, Usan aktoro
MortiRedaktar
.jpg)
- 17ma di januaro - Zhao Ziyang, chefministro di Popul-Republiko Chinia (1980 til 1987), prezidanto di komunista partiso (1987 til 1989) (n. 1919)
- 20ma di januaro - Per Borten, chefministro di Norvegia (n. 1915)
- 28ma di januaro - Jim Capaldi, Britaniana muzikisto e kompozisto (n. 1944)
- 2ma di februaro - Max Schmeling, Germana boxisto (n. 1905)
- 3ma di februaro - Zurab Zhvania, chefministro di Gruzia (n. 1963)
- 5ma di februaro - Gnassingbé Eyadéma, prezidanto di Togo (n. 1935)
- 10ma di februaro - Arthur Miller, Usana skriptisto (n. 1915)
- 14ma di februaro - Rafik Hariri, chefministro di Libano (n. 1944)
- 20ma di februaro - Hunter S. Thompson, Usana jurnalisto e skriptisto, developinto di tale dicita gonzo-jurnalismo; su-ocidita (n. 1937)
- 21ma di februaro - Guillermo Cabrera Infante, Kubana skriptisto (n. 1929)
- 21ma di februaro - Zdzisław Beksiński, Polona piktisto (n. 1929)
- 25ma di februaro - Peter Benenson, fondinto dil Internaciona Amnestio (n. 1921)
- 28ma di februaro - Édouard Stern, Franca financisto (n. 1954)
- 6ma di marto - Hans Albrecht Bethe, Germana-Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1906)
- 8ma di marto - Aslan Mashadov, Chechena politikisto (n. 1951)
- 8ma di marto - César Mansueto Lattes, Braziliana fizikisto (n. 1924)
- 19ma di marto - John DeLorean, Usan entraprezisto (n. 1925)
- 26ma di marto - James Callaghan, chefministro di Unionita Rejio (n. 1912)
- 2ma di aprilo - Papo Ioannes Paulus la 2ma (n. 1920)
- 5ma di aprilo - Saul Bellow, Usana skriptisto, Nobel-laureato pri literaturo[9] (n. 1915)
- 6ma di aprilo - Princo Rainier la 3ma di Monako (n. 1923)
- 24ma di aprilo - Ezer Weizman, prezidanto di Israel (n. 1924)
- 2ma di mayo - Wee Kim Wee, prezidanto di Singapur (n. 1915)[10]
- 6ma di junio - Anne Bancroft, Usan aktorino (n. 1931)
- 11ma di junio - Vasco Gonçalves, chefministro di Portugal (n. 1922)
- 20ma di junio - Jack Kilby, Usan injenioro, Nobel-laureato pri fiziko (n. 1923)
- 20ma di junio - Larry Collins, Usana skriptisto (n. 1929)
- 1ma di julio - Luther Vandross, Usana kantisto di R&B (n. 1951)
- 6ma di julio - Claude Simon, Franca skriptisto, Nobel-laureato (n. 1913)
- 17ma di julio - Edward Heath, chefministro di Unionita Rejio (n. 1916)
- 19ma di julio - Alain Bombard, Franca biologiisto (n. 1924)
- 1ma di agosto - Rejulo Fahd di Saudi-Arabia (n. 1923)
- 13ma di agosto - David Lange, chefministro di Nova-Zelando (n. 1942)
- 16ma di agosto - Roger Schutz, Suisa monako (n. 1915)
- 28ma di agosto - Jacques Dufilho, Franc aktoro (n. 1914)
- 3ma di septembro - William Rehnquist, Usan advokato (n. 1924)
- 13ma di septembro - Julio César Turbay Ayala, prezidanto di Kolumbia (n. 1916)
- 25ma di septembro - Don Adams, Usan aktoro e komediisto (n. 1923)
- 27ma di septembro - Ronald Golias, Braziliana komediisto (n. 1929)
- 10ma di oktobro - Milton Obote, prezidanto di Uganda (n. 1925)
- 24ma di oktobro - José Azcona del Hoyo, prezidanto di Honduras (n. 1926)
- 24ma di oktobro - Rosa Parks, Usana sutisto, Matro dil Movado pri Civila Yuri (n. 1913)
- 28ma di oktobro - Richard Errett Smalley, Usana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1943)
- 9ma di novembro - Kocheril Raman Narayanan, prezidanto di India (n. 1921)
- 24ma di novembro - Pat Morita, Usan aktoro (n. 1932)
- 4ma di decembro - Gloria Lasso, Hispana kantistino (n. 1922)
- 4ma di decembro - Débora Arango, Kolumbiana piktistino (n. 1907)
- 6ma di decembro - Devan Nair, prezidanto di Singapur (n. 1923)[11]
- 10ma di decembro - John Bennett Fenn, Usana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1917)
Nobel-premiizitiRedaktar
ReferiRedaktar
- ↑ Gripe aviária provoca uma epidemia de confusão (Portugalana). UOL (tradukita a la Portugalana de La Vanguardia. URL vidita ye la 25ma di decembro 2020.
- ↑ Hamilton, Calvin J.. Dwarf Planet Eris. Solar Views. URL vidita ye la 3ma di julio 2016.
- ↑ http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4501263.stm (BBC)
- ↑ Associated Press (6ma di julio 2005). London Wins Vote for 2012 Olympics. Fox News. URL vidita ye la 27ma di novembro 2015.
- ↑ {[cite web|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/april/26/newsid_4918000/4918584.stm |title=Syrian troops leave Lebanon|accessdate=30ma di julio 2016 |publisher= BBC}}
- ↑ Delhi blasts death toll at 62. URL vidita ye la 29ma di oktobro 2017.
- ↑ Cairo tourists come under attack. BBC. URL vidita ye la 8ma di decembro 2015.
- ↑ Curaçao (Niederländische Antillen), 8. April 2005 : Status (Germana). Direct Democracy. URL vidita ye la 12ma di julio 2020.
- ↑ (5ma di aprilo 2005) Author Saul Bellow dies. Today.com. URL vidita ye la 13ma di januaro 2018.
- ↑ Wee Kim Wee|Infopedia accessdate=6ma di junio 2021 (Angla).
- ↑ Devan Nair - Profile, Biography and Life History. Veethi. URL vidita ye la 6ma di junio 2021.