2010

La yaro 2010 (MMX per Romala algarismi) esis ordinara yaro komencinta ye venerdio segun Gregoriala kalendario. Ol esis la 10ma yaro di la triesma yarmilo, la 10ma yaro di la 21ma yarcento, e la 1ma yaro di la yari 2010a. Ol selektesis kom:

• Internaciona yaro por la biodiverseso
• Internaciona yaro por la yunaro
• Europana yaro por Kombato di Povreso e Social Exkluzo

En 2010 eventis granda naturala katastrofi, qui mortigis plua kam 300 000 personi en tota mondo. Mondala produktado di CO₂ kreskis 6% ca yaro.

Eventi

• 1ma di januaro - En Brazilia, pluvegi efektigas avalanchi qui produktas 53 morti en Angra dos Reis e destruktas historiala patrimonio en São Luís do Paraitinga.
• 1ma di januaro - Dilma Rousseff divenas l'unesma muliero prezidanto di Brazilia.
• 4ma di januaro - Burj Khalifa, la maxim alta cieloskrapero del mondo, inauguresas en Dubai, Unionita Araba Emirii.
• 12ma di januaro - Ter-tremo kun forteso 7 che skalo di Richter eventas en Haiti. Cirkume 230 mil personi mortas, un ek la maxim granda katastrofi de la historio.
• 17ma di januaro - Konflikti inter mohamedani e kristani en Jos, Nigeria, produktas adminime 200 morti.
• 18ma di januaro - Ter-tremo kun forteso 5.5 che skalo di Richter frapas la provinco San Juan, Arjentinia.
• 18ma di februaro - En Nijer, prezidanto Tandja Mamadou revokesas per stato-stroko.
• 19ma di februaro - IUPAC oficale nomizas kopernicio la 112ma elemento de la Periodala tabelo.
• 27ma di februaro - Violenta ter-tremo (forteso 8.8 che skalo di Richter) ed ondego en Chili produktas 497 morti.
• 5ma til la 7ma di aprilo, Brazilia - Intensa pluvi efektigas severa avalanchi en kolini ed inundadi en stradi en Rio de Janeiro, Niterói ed altra urbi en Rio de Janeiro stato, e produktas plu kam 200 morti.
• 6ma di aprilo - En Bishkek ed altra urbi di Kirgizistan komencas protesti kontre guvernerio di Kurmanbek Bakiyev.
• 10ma di aprilo - Lech Kaczyński, lor la prezidanto di Polonia, mortas en acidento di aviono proxim Smolensk, Rusia.
• 12ma di aprilo - Pos terkrulado, treno ekreligas proxim Merano, Italia, e 12 personi mortas.
• 13ma di aprilo - Ter-tremo en Qinghai, Popul-Republiko Chinia kun forteso 6.9 che skalo di Richter produktas adminime 2.000 morti e plua kam 10.000 vunditi
• 14ma di aprilo - L'erupto dil volkano Eyjafjallajökull en Islando liberigas imensa quanto di volkanala cendri en atmosfero til 9 km di altitudo. Kom rezulto, on disruptas la flugi en Europana aeroportui.
• 20ma di aprilo til la 19ma di septembro - Eventas explozo di metano che petrolo-platformo Deepwater Horizon, an gulfo di Mexikia. L'explozo efektigas liko di petrolo e pose incendio, e produktas 11 morti e 17 plusa homi vundita. La petrolo-platformo sinkas komplete ye la 22ma di aprilo. La liko di petrolo efektigas ambientala dizastro e polutas plaji, estuarii e marshi de Florida til Texas. Erste ye la 19ma di septembro la liko extingesas komplete.
• 11ma di junio til la 11ma di julio - En Sudafrika eventas la mondala Kupo di Futbalo. Hispania ganas la kupo.
• 13ma di junio - Japoniana kosmoprobilo Hayabusa rivenas a Tero, kun partikuli de asteroido "25143 Itokawa".
• 16ma di junio - Bhutan divenas l'unesma lando a proskriptar tabako.
• 10ma di julio - En Katalunia eventas demonstro surnomizita "Ni esas naciono. Ni decidas."
• 25ma di julio - Wikileaks komencas publikigar plu kam 90 000 sekreta Usana dokumenti e raporti de 2004 til 2010 pri la milito en Afganistan ed altra temi.
• 29ma di julio - Severa inundadi pro la intensa pluvi dum musono en India produktas plu kam 1.600 morti.
• 19ma til la 24ma di agosto - Ido-Konfero eventas en Tübingen, Germania.
• 29ma di agosto - Volkano Sinabung eruptas en Indonezia pos 400-yara ne-aktiveso. Mili de personi evakuesas, e nur 1 homo mortas.
• 4ma di septembro - Ter-tremo kun forteso 7.1 che skalo di Richter frapas Christchurch, Nova-Zelando e produktas 2 miliard nova-zelandana dolari en domaji.
• 23ma di septembro - Komencas striki en Francia kontre la reformo en la sistemo di pensioni. Franca guvernerio propozis augmentar de 65 til 67 yari la normala evo por recevar pensioni. Striki duros dum oktobro, precipue en Bordeaux, Lille, Lyon, Marseille, Paris e Toulouse.
• 29ma di septembro - Eventas generala striko en Hispania: 95 000 manifesteri okupas la stradi en Madrid e 75 000 en Barcelona.
• 3ma di oktobro - En Brazilia eventas generala elekto por prezidanto, federala deputati, statala deputati, guberniestri di stati e senatani. José Serra e Dilma Rousseff konkursos pri la duesma prezidantala baloto en 31ma di oktobro sam yaro.
• 10ma di oktobro - Nederlandan Antili dissolvesas. Kuracao divenas nedependanta rejio.
• 13ma di oktobro - En Chili, 33 ministi esas retroduktita kun vivo de un mineyo di kupro en Copiapó, pos transvivar dum 69 dii sub 700 metri de la surfaco.
• 25ma di oktobro - Ter-tremo ed ondego en Indonezia produktas plu kam 400 morti.
• 26ma di oktobro - Erupto di volkano Monto Merapi an la centro di Java, Indonezia dissemas cindri, gazi e piroklastik flui. Triacent personi mortigesas e centi di mili obligesas ad abandonar lua domi.
• 31ma di oktobro - Dilma Rousseff elektesas prezidantino di Brazilia, l'unesma muliero okupanta ta ofico en la lando.
• 25ma til la 28ma di novembro - Policisti de Rio de Janeiro helpita da militisti de armeo e mar-armeo okupas povra quarteri en la regiono konocata kom Complexo do Alemão, norde del urbo Rio de Janeiro por kombatar komercisti di torpor-drugi. Kom rezulto, plu kam 10 tuni di hashisho e kokaino, e dozeni di fusili ed altra pafili konfiskesas, e 31 kriministi enkarcerigesas.
• 29ma di novembro - eventas la 16ma asemblo pri klimatala chanjo en Cancún, Mexikia. La konkordo propozis la kreado di un provizuro qua povas atingar 100 miliardi dolari til la 2020 por kombatar l'efekti di globala varmesko.
• 29ma di novembro - L'Instituto pri geografio e statistiko di Brazilia (IBGE, en portugalana) anuncas la rezulto dil Kontado 2010 en Brazilia: la lando havas 190 732 694 habitanti.
• 2ma di decembro - NASA anuncas la deskovro di bakterio qua povas vivar kun arseno vice kun fosfo.
• 2ma di decembro - FIFA anuncas ke Rusia e Katar gastigesos la Mondala Kupi di Futbalo en 2018 ed en 2022, rispektive.
• 6ma di decembro - Komencas la sezono di inundadi en Nova Suda Wals e Queensland, Australia. Til januaro 2011 produktesos miliardi de dolari en perdaji. Plu kam 40 urbi e plu kam 200 mil personi severe afektesos, 4 mil personi perdos lia domi, e l'exportacajo di Australiana karbono e la produktado di kotono severe afektesos.
• 19ma di decembro - Likanta dizelo explozas en San Martín Texmelucan, Mexikia, efektigas incendio e produktas 29 morti.
• 23ma di decembro - Popul-Republiko Chinia ofras ekonomiala helpo ad Eurozono pro la debo-krizo.
• 23ma di decembro - Adminime 20 personi enterigesas da terkrulado en Santander, Kolumbia.
• decembro - En Brazilia, komencas la sezono pluvoza, qua efektigos inundadi en Sud-estala regiono, qui produktos 4 morti en Espírito Santo e 15 plusa morti en Minas Gerais.
• 28ma di decembro - Komencas la revolto en Aljeria kontre guvernerio di Abdelaziz Bouteflika.

Morti

Johan Ferrier

• 4ma di januaro - Johan Ferrier, unesma prezidanto di Surinam (n. 1910)
• 8ma di januaro - Pierre Wemaëre, Franca piktisto (n. 1913)
• 8ma di januaro - Jerzy Gralak, Polona Idisto (n. 1935)
• 13ma di januaro - Teddy Pendergrass, Usana kantisto (n. 1950)
• 15ma di januaro - Marshall Warren Nirenberg, Usana biologiisto, Nobel-laureato (n. 1927)
• 22ma di januaro - James Mitchell, Usana cinem-aktoro (n. 1920)
• 23ma di januaro - Iskandar de Johor, rejulo di Malaizia (n. 1932)
• 27ma di januaro - J. D. Salinger, Usana skriptisto (n. 1919)
• 1ma di februaro - Steingrímur Hermannsson, chefministro di Islando n. 1928)
• 7ma di februaro - André Kolingba, prezidanto di Centrafrika (n. 1936)
• 8ma di februaro - John Murtha, Usana militisto e politikisto (n. 1932)

José Joaquín Trejos Fernández

• 10ma di februaro - José Joaquín Trejos Fernández, prezidanto di Kosta Rika (n. 1916)
• 21ma di februaro - Aduuchniyn Baatarhüü, Mongoliana luktisto (n. 1957)
• 4ma di marto - Vladislav Ardzinba, prezidanto di Abhazia (n. 1945)
• 9ma di marto - Alda do Espírito Santo, San-Tomeana skriptistino (n. 1926)
• 13ma di marto - Jean-Joseph Sanfourche, Franca piktisto, skultisto, desegnisto e poeto (n. 1929)
• 20ma di marto - Girija Prasad Koirala, chefministro di Nepal (n. 1925)
• 22ma di marto - James Whyte Black, Britaniana mediko e fiziologiisto, Nobel-laureato pri fiziologio o medicino (n. 1924)
• 27ma di marto - Vasili Smislov, Rusa shakoludistulo (n. 1921)
• 1ma di aprilo - Tzanis Tzannetakis, chefministro di Grekia (n. 1927)

Malcolm McLaren

• 8ma di aprilo - Malcolm McLaren, Britaniana muzikisto ed entraprezisto (n. 1946)
• 8ma di aprilo - Abel Muzorewa, chefministro di Zimbabwe-Rhodezia (n. 1925)
• 10ma di aprilo - Lech Kaczyński, prezidanto di Polonia (n. 1949)
• 10ma di aprilo - Dixie Carter, Usan aktoro (n. 1939)
• 25ma di aprilo - Alan Sillitoe, Britaniana skriptisto (n. 1928)
• 5ma di mayo - Umaru Yar'Adua, prezidanto di Nigeria (n. 1951)
• 7ma di mayo - Fríða Áslaug Sigurðardóttir, Islandana skriptistino (n. 1940)
• 12ma di mayo - Antonio Ozores, Hispana aktoro (n. 1928)

Ronnie James Dio

• 16ma di mayo - Ronnie James Dio, Usana muzikisto (Black Sabbath) (n. 1942)
• 16ma di mayo - Oswaldo López Arellano, prezidanto di Honduras (n. 1921)
• 29ma di mayo - Dennis Hopper, Usan aktoro e filmifisto (n. 1936)
• 18ma di junio - José Saramago, Portugalana skriptisto, Nobel-laureato (n. 1922)
• 23ma di junio - Mohammed Mzali, chefministro di Tunizia (n. 1925)
• 26ma di junio - Algirdas Brazauskas, prezidanto di Lituania (n. 1932)
• 20ma di julio - Benedikt Sigurðsson Gröndal, chefministro di Islando (n. 1924)
• 25ma di julio - Vasco de Almeida e Costa, militisto e chefministro di Portugal (n. 1932)
• 5ma di agosto - Godfrey Binaisa, prezidanto di Uganda (n. 1920)
• 12ma di agosto - Guido de Marco, prezidanto di Malta (n. 1931)
• 17ma di agosto - Francesco Cossiga, prezidanto di Italia (n. 1928)
• 28ma di agosto - Sinan Hasani, prezidanto di Yugoslavia (n. 1922)
• 5ma di septembro - Guillaume Cornelis van Beverloo, Nederlandana piktisto (n. 1922)
• 9ma di septembro - Bent Larsen, Dana shakoludisto (n. 1935)
• 24ma di septembro - Gennadi Yanayev, Rusa politikisto, vice-prezidanto di Soviet-Uniono (n. 1937)

Georges Charpak

• 29ma di septembro - Georges Charpak, Polonian injenioro e fizikistulo, Nobel-laureato (n. 1924)
• 29ma di septembro - Tony Curtis, Usan aktoro (n. 1925)
• 7ma di oktobro - Milka Planinc, chefministro di Yugoslavia (n. 1924)
• 7ma di oktobro - Ljupčo Jordanovski, chefministro di Norda Makedonia (n. 1953)
• 9ma di oktobro - Maurice Allais, Franca ekonomikistulo, Nobel-laureato (n. 1911)

Solomon Burke

• 10ma di oktobro - Solomon Burke, Usana muzikisto e kantisto (n. 1940)
• 14ma di oktobro - Benoit Mandelbrot, Franca-Usana matematikistulo (n. 1924)
• 20ma di oktobro - Farooq Leghari, prezidanto di Pakistan (n. 1940)
• 20ma di oktobro - Eva Ibbotson, Austriana skriptistino (n. 1925)
• 20ma di oktobro - George Mallet, Generala guvernisto di Santa Lucia (n. 1923)
• 23ma di oktobro - David Howard Thompson, chefministro di Barbados (n. 1961)
• 25ma di oktobro - Gregory Isaacs, Jamaikana muzikisto (n. 1951)
• 27ma di oktobro - Néstor Kirchner, prezidanto di Arjentinia (n. 1950)
• 28ma di oktobro - Jonathan Motzfeldt, chefministro di Grenlando (n. 1938)
• 30ma di oktobro - Harry Mulisch, Nederlandana skriptisto (n. 1927)
• 3ma di novembro - Viktor Chernomirdin, chefministro di Rusia (n. 1931)

Dino De Laurentiis

• 11ma di novembro - Dino De Laurentiis, Italiana filmifisto (n. 1919)
• 28ma di novembro - Leslie Nielsen, Kanadana komediisto (n. 1926)
• 29ma di novembro - Mario Monicelli, Italiana filmifisto (n. 1915)
• 1ma di decembro - Adriaan Blaauw, Nederlandan astronomo (n. 1914)
• 2ma di decembro - Lee Huan, chefministro di Republiko Chinia (Taiwan) (n. 1917)
• 10ma di decembro - John Bennett Fenn, Usana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1917)
• 24ma di decembro - Orestes Quércia, Braziliana politikistulo (n. 1938)
• 25ma di decembro - Carlos Andrés Pérez, prezidanto di Venezuela (n. 1922)
• 26ma di decembro - Teena Marie, Usana kantistino (n. 1956)
• 26ma di decembro - Salvador Jorge Blanco, prezidanto di Dominikana Republiko (n. 1946)
• 30ma di decembro - Bobby Farrell, Arubana dansistulo, membro dil ensemblo Boney M. (n. 1946)

Nobel-premiiziti

• Fiziko: Andre Geim e Konstantin Novoselov
• Kemio: Richard Fred Heck, Ei-ichi Negishi, Akira Suzuki
• Fiziologio o Medicino: Robert Geoffrey Edwards
• Literaturo: Mario Vargas Llosa
• Paco: Liu Xiaobo
• Ekonomiko: Peter Arthur Diamond, Dale Thomas Mortensen e Christopher Antoniou Pissarides