Texas

Texas esas la duesma maxim vasta stato di Usa, dop Alaska, e la duesma maxim populoza, dop Kalifornia. Jacanta sude, apud la bayo di Mexikia e Mexikia, ol havas kom vicina stati Nova-Mexikia, Oklahoma, Arkansas e Louisiana.

State of Texas

Stato di Usa



Chefurbo	Austin 757 688 habitanti (2007)^[1]
Maxim granda urbo	Houston


Oficala linguo	Ne havas. La majoritato parolas nur Angla. Cirkume 29% parolas la Hispana^[2]
Surfaco	695 241^[3] km²

Habitanti Denseso di habitantaro	24 326 974^[4] (2008) 30,75 hab./km²
Guberniestro	Greg Abbott

Transformo en stato:	29ma di decembro 1845
Posto-kodexo abreviuro	TX




Reto	www.texas.gov

Historio Redaktar

Hispano Álvar Núñez Cabeza de Vaca naufrajis en la litoro di la nuna Texas en 1528. En 1821 la regiono divenis parto di Mexikia pos Mexikiana nedependo-milito, e formacis la stato Coahuila y Tejas.

Ye la 21ma di aprilo 1836 eventis la batalio di San Jacinto, en Texas. En ca batalio, Texsana armeo dil generalo Sam Houston, qua inkluzis multa volontarii de USA, vinkis Mexikiana armeo dil generalo Antonio López de Santa Anna. La batalio duris dum dek-e-ok minuti; 630 Mexikiana soldati mortis, kontre 9 morti de la Texasani.

Texas, olim parto di Mexikia, pose divenis su-guvernanta. La nedependo di la nova republiko ne agnoskesis da Mexikia. La precipua politikala afero en la republiko Texas esis kad ol devas esar parto di Usa, o ne. Fine, Texas divenis Usana stato ye la 29ma di decembro 1845.

Dum l'elekto di 1860, Texas itere subisis interna milito. Lor, negri reprezentis 30% ek la habitantaro, e la maxim multa esis sklavi. Kande Abraham Lincoln elektesis, Sudal Karolina separis su de la Uniono, e rapide 5 altra stati facis lo sama. Ye la 28ma di januaro 1861, komencis diskuto pri separar su de Usa, o ne, ed ye la 1ma di februaro sam yaro, per 166 voti kontre 8, Texas decidis separar su e membreskar Kunfederita Stati di Amerika. Tamen, cirkume 2000 Texasani, di qui multa enmigranti Germana, luktis alonge Unionisti.

Malgre distanta de la precipua bataliagri di Usana interna milito, Texas sendis multa soldati ed equipuri por kunfederita trupi. Tra la frontiero kun Mexikia facesis komerco, qua posibligis eskapar de la boikoto dal Uniono.

Politiko Redaktar

La konstituco di Texas adoptesis en 1876. La legifala povo dil stato havas du chambri: Chambro di Deputati, kun 150 membri, e la Senato dil stato, kun 31 membri, qui reprezentas 31 distrikti.

Texas havas 32 deputati e 2 senatani en Usana Kongreso.

Geografio Redaktar

La westala parto di Texas esas sika dezerto, kontre l'estala parto e la rivo posibligas agrokultivo.

La maxim alta monto di stato esas Monto Guadalupe, kun 2.667 metri di altitudo.

Ekonomio Redaktar

Dum la komenco di la 20ma yarcento trovesis petrolo en rivala areo. To stimulis l'expanso di industrii, qua divenis plu importanta en l'ekonomio dil stato kam agrokultivo. Nun, la maxim granda ekonomiala centri esas Austin (cirkume 1 350 000 habitanti), Dallas - Fort Worth (5.500.000 habitanti), Houston (500.000 habitanti) e San Antonio (1.800.000 habitanti).

Demografio Redaktar

De la 22 milion habitanti, 1% esas Indjeni, 1% Aziani, 12% Negra, e cirkume 32% havas Latin-Amerikana origino. Fakte la nombro di Latin-Amerikani esas multe granda, nam multa ek li ne havas dokumenti.

La 10 maxim granda urbi di Texas (2011)

Imaji	Rango	Nomo	Habitantaro
Houston San Antonio
	1^ma	Houston	2 303 482
	2^ma	San Antonio	1 492 510
	3^ma	Dallas	1 317 929
	4^ma	Austin	947 890
	5^ma	Fort Worth	854 113
	6^ma	El Paso	683 080
	7^ma	Arlington	392 772
	8^ma	Corpus Christi	325 733
	9^ma	Plano	286 057
	10^ma	Laredo	257 156
Fonto: ^[5]

Kulturo Redaktar

Famoza rock-bando ZZ Top esas Texasana.

Cetera aferi Redaktar

Dum la 19ma yarcento policisti esis nemulta en Texas, ed omno havis la yuro pri defensar su per pafilo. Nun ca principo ordinare aceptesas en Usa. Cirkume 2 ek 3 krimini igesas per pafili en Texas.