Espírito Santo
Espírito Santo esas Braziliana stato de Sud-Estala Regiono. Lu havas kom vicini Bahia norde, Minas Gerais weste e Rio de Janeiro. Este jacas l'Oceano Atlantiko.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bazala fakti pri Espírito Santo.
Historio
redaktar
L'unesma habitanti di nuna Espírito Santo esis mi-nomada indijeni nomizita Botocudos, de raso Tupi. Kande Portugal dividis Brazilia en 14 "kapitanii" (heredebla teritorii por privata exploro), Vasco Coutinho sendesis por explorar la regiono. Ilu arivis en Espírito Santo ye la 23ma di mayo 1535 kun 60 soldati. L'unesma urbo dil stato, Vila Velha, fondesis la sama dio.
Pos vinkir lokala indijeni, ilu fondis la nuna chef-urbo, Vitória, ye la 8ma di septembro 1551. La nomo Vitória ("vinko") homajis la vinkeso dil indijeni en la regiono.
Espírito Santo restis sub influo di la familio Coutinho dum 140 yari. En 1821 ol divenis separita provinco.
Dum la 19ma yarcento, kafeo divenis lua precipua ekonomikala produkturo. Espírito Santo divenis stato depos 1889, kun la republiko en Brazilia. Afonso Cláudio de Freitas Rosa esis lua unesma guberniestro.
Geografio
redaktar- Reliefo
Espírito Santo havas 2 precipua regioni: proxim la litoro jacas basa tereni kun altitudi infre 200 metri. Doplande, proxim la bordero kun Minas Gerais jacas monti qui formacas la regiono konocita kom serra. La maxim alta monto dil stato esas Pico da Bandeira, kun 2.890 metri super la marala nivelo.
La 4 precipua fluvii del stato esas, norde til sude, Itaúnas, São Mateus, Doce (longa de 853 km, ol naskas en Minas Gerais) ed Itapemirim (longa de 134,4 km). La fluvio Doce subisis serioza dizastro ambientala* kande granda barilo por kontenar fango kun minerala rezidui ruptis proxim l'urbo Mariana, an la stato Minas Gerais, e la rezidui atingis fluvio dum la sama dio. Multa tuni di fishi mortis, la sistemi por kaptar aquo por publika konsumo afektesis, e centi di peskisti ne povis laborar.
- Klimato
La klimato an la litoro esas tropikala, kun intensa pluvi dum la somero, qui povas superirar 1.250 mm omnayare. La mezvalora temperaturi yarala superiras 22°C. An la montoza regioni, la klimato subisas l'influo del altitudo, e lua mezavalora temperaturi esas plu basa - dum la maxim kolda monato la mezavalora temperaturi esas infre 18°C.
La dominacanta vejetantaro dum la kolonial epoko esis la tropikala foresto, tamen la plantacerii remplasis ol komplete en multa regioni. Existas 17 rezerveyi, inkluzite 2 nacionala parki e tri nacionala foresti en la stato. An lua litoro, l'ekologiala projeto TAMAR prezervas 7 plaji ube marala tortugi ovifas.
L'insuli Trindade e Martin Vaz (jacanta en Oceano Atlantiko, 715 km de Vitória) apartenas a la teritorio di la stato.
Ekonomio
redaktar
Dum l'unesma 300 yari di lua historio, la precipua ekonomial agado esas kultivo di sukrokano til 1850, kande kafeo, en alta demando en Europa, divenis la precipua agrokultivala produkturo.
Nun, servadi esas la precipua ekonomial agadi - li reprezentas 50% de la TNP. L'industrio reprezentas cirkume 44% e l'agrokultivo reprezentas cirkume 5%. La precipua produkturi por exportaco dil stato en 2002 esis fero e stalo (35.8%), mineralo di fero (25.2%), papero (17.6%), kafeo (7.7%) e granito (6.5%).
Portuo Tubarão esas la precipua dil stato ed un ek la precipua portui di Brazilia.
Demografio
redaktarSegun la demografiala kontado di 2022, la stato havis 3 833 486 habitanti[1]. La maxim populoza urbo dil stato esas Serra (520 649 habitanti), e pose Vila Velha (467 722), Cariacica (353 310), Vitória (322 869), Cachoeiro de Itapemirim (185 784), Linhares (166 786) e Guarapari (124 656)[2].
Dum la 19ma yarcento Espírito Santo recevis enmigranti de Germania, Italia, Tirol, Hispania e cigani. Pose arivis l'Arabi de Otoman imperio, fuginta de l'unesma mondomilito. Li mixis kun lokala habitantaro, qui rezultis de la mixo di indijeni (Botocudos, Tupiniquim, Aymoré, Puri) kun Afrikani e Portugalani. Segun demografiala statistiko de 2012, esis 3 637 000 habitanti, di qui 1 835 000 esis mestici (50.45%), 1 448 000 esis blanki (39.81%), 336 000 (o 9.25% de la habitantaro totala) esis negri, 7 000 esis Aziani (0.19%), e 11 000 esis indijeni (0.30%).[3]
Segun la demografiala kontado di 2010 53.4% de lua habitantaro esas katoliki, 33.1% esis evangeliani, 9.61% sen religio, e 0.72% esis spiritisti.
Referi
redaktar- ↑ 1,0 1,1 Censo 2022: Brasil tem 203 milhões de habitantes, 4,7 milhões a menos que estimativa do IBGE - Publikigita da G1. Dato di publikigo: 28ma di junio 2023. Idiomo: Portugalana.
- ↑ Censo do IBGE: Confira a população atualizada dos 78 municípios do ES - Publikigita da G1. Dato di publikigo: 28ma di junio 2023. Idiomo: Angla.
- ↑ Tabela 262 - População residente, por cor ou raça, situação e sexo (vide Nota de Rodapé) Publikigita da IBGE. Loko di publikigo: Espírito Santo, Brazil. Dato di publikigo: 2012. URL vidita ye 8ma di agosto 2014. Idiomo: Portugalana.