Namibia

Namibia
Republic of Namibia
Standardo di Namibia	Blazono di Namibia
Nacionala himno:
Namibia, Land of the Brave
Urbi:
Chefurbo:	Windhoek
· Habitanti:	233 529 (2001)
Precipua urbo:	Windhoek
Lingui:
Oficala lingui:	Angla. Anke agnoskata: Afrikansa, Germana, Oshiwambo
Guvernerio:
Tipo:	Republiko
· Prezidanto:	Nangolo Mbumba
· Chefministro:	Saara Kuugongelwa-Amadhila
Surfaco: (34ma maxim granda)
· Totala:	825 418 km²
· Aquo:	neglijebla %
Habitanti: (142ma maxim granda)
· Totala:	2 606 971 (2017)
· Denseso di habitantaro:	3,2 hab./km²
Plusa informi:
Valuto:	dolaro di Namibia
Veho-latero:	sinistre
ISO:	NA
	NAM
	516
Reto-domeno:	.na

Namibia esas lando jacanta an westal Afrika, sude de Angola, norde de Sudafrika ed este de Atlantiko.

Historio

Precipua artiklo: Historio di Namibia

La sika teritorio di Namibia habitesis da populi bushmani, Damara e Nama e, pos la 14ma yarcento, da Bantua populi. L'unesma Europani qui exploris la regiono di Namibia e Walvis Bay esis Portugalani Diogo Cão en 1485, e Bartolomeu Dias en 1486. Tamen, Portugal ne interesis su pri la regiono, vicina la dezerto Namib.

Germana kirko en Windhoek.

Dum la 19ma yarcento, la regiono di nuna Namibia koloniigesis dal Germani, ed en 1884, ol divenis kolonio nomizita Germana Sud-West-Afrika (Deutsch-Südwestafrika). En aprilo 1885 Germani fondis koloniala kompanio Deutsche Kolonialgesellschaft für Südwest-Afrika - DKGSWA - kun la helpo di bankisti, industriisti e politikisti. DKGSWA recevis monopolo por explorar minerala jaceyi. En 1908, deskovresis diamanti en la regiono.

Dum l'Unesma mondomilito, ol okupesis da Sudafrika. Ta okupeso ne agnoskesis da Unionita Nacioni pos la duesma mondomilito. En 1946 Sudafrika refuzis abandonar la regiono. Konseque, en 1966 kreesis SWAPO, organizuro dil populo di sud-westal Afrika. Balde komencis nedependo-milito. La lando oficale nedependanteskis de Sudafrika ye la 21ma di marto 1990. En 1994, kun fino di apartheid, Sudafrika retrodonis Walvis Bay a Namibia.

Pos la nedependantesko, Namibia sucese kompletigis la transfero di povo de la blanka elito a la negra majoritato, e divenis parlamentala demokratio. Pos 15 yari, la transito di povo de Sam Nujoma a Hifikepunye Pohamba eventis kalme.

Politiko

Tintenpalast, sideyo dil parlamento di Namibia.

Namibia esas parlamentala republiko. La prezidanto esas chefo di stato e chefo di guvernerio di la lando, ed elektesas dal populo por 5 yari e povas rielektesar. Nun esas Hage Geingob. La chefa ministro esas nur la chefo dil ministraro. Nun esas Saara Kuugongelwa-Amadhila. Lua konstituco, skribita da konstitucant asemblitaro elektita direte dal populo, adoptesis en februaro 1990, dum la prezidanteso di Sam Nujoma.

La parlamento havas 2 chambri: Konsilistaro di la Naciono (National Council), kun 26 membri, e Nacionala Asemblitaro (National Assembly), kun 78 membri.

La maxim alta instanco di judiciala povo esas la Supra korto. Lua membri selektesas dal prezidanto, sub rekomendo dal Komisitaro pri judiciala servado. La bazo di lua legala sistemo esas Romana-Nederlandana legaro, quale en Sudafrika.

Geografio

Namibia havas du granda dezerti: Kalahari e Namib. Kultivebla landi reprezentas nur 1% de la teritorio di la lando.

Administrala dividado di Namibia

La lando dividesas a 14 regioni, e li a votodistrikti.

• Erongo
• Hardap
• ǁKaras
• Kavango-Esto
• Kavango-Westo
• Khomas
• Kunene
• Ohangwena
• Omaheke
• Omusati
• Oshana
• Oshikoto
• Otjozondjupa
• Zambezi

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Namibia

Demografio

Windhoek.

Populo Himba, de la nordo di Namibia.

Segun statistiki de The World Factbook por julio 2018, Namibia havis 2 553 224 habitanti. Segun etnio, esis Ovambo 50%, Kavangos 9%, Herero 7%, Damara 7%, mestici di negri e blanki 6,5%, Europani 6%, Nama 5%, Kapriviani 4%, San 3%, Baster 2%, Tswana 0,.5% . Namibia havas la 2ma min granda denseso di habitantaro del mondo, dop Mongolia: 3,2 habitanti po km². La vivo-expekto di la habitantaro afektesas pro la granda dissemo di Aids-viruso.

La linguo oficala esas Angla, parolata da 2,3% kom matrala linguo. L'Afrikansa parolesas da 9,4% kom matrala linguo, ma komprenesas da maxim multa habitanti. La lingui Oshiwambo parolesas da 49,7% de la habitantaro, Nama/Damara da 11%, lingui Kavango da 10,4%, lingui Herero da 9,2%, lingui Zambezi da 4,9%, altra Afrikana lingui da 1,5%, altra Europana lingui da 0,7%, ed altra lingui da 1%. Til 1990, l'oficala lingui esis Germana ed Afrikansa.

La procento di habitantaro segun religio esas: kristani (80% til 90%, di qui 50% Luterani). Lokala religii praktikesas da 10% til 20% de la habitantaro.

La chefurbo di la lando, Windhoek, jacas centre de la lando. Altra importanta urbi esas Walvis Bay, Oshakati e Grootfontein.

Kulturo

La kulturo di Namibia rezultis del influo di diversa etniala grupi qui establisis su en lua teritorio, inkluzite Europana enmigris a la regiono depos la 18ma yarcento. Adminime 11 etniala grupi, de chaseri-kolekteri til rurani e populi qui habitas urbi, habitas ibe. Singla ek ca grupi havas sua propra koquarto ed altra kustumi. La maxim nombroza etnio esas le Owambo, konsistanta ek plu kam 650 mil personi, qui habitas precipue la nordo di la lando. Lia bazala disho esas mielie, konsistanta ek maizo-farino o milieto-farino, qua povas preparesar kun raguto, kom supo. Fisho o karni de kapro, bovo o mutono povas manjesar kun mielie. Kukurbito, pipri ed onyoni ank esas parto de lua dieto.

Futbalo-stadio Sam Nujoma.

La maxim populara sporto en la lando esas futbalo. La nacionala futbalo-esquado di la lando partoprenis la Kupo di Nacioni Afrikana en 2008, 2009 e 2019, ma nulatempe partoprenis la Mondala Kupo di Futbalo.

La nacional esquado pri rugbio* esas la maxim sucesoza sportala esquado di Namibia. En 2017, la nacional esquado pri kriketo partoprenis la finala partio di la championkonkurso Cricket South Africa.

La maxim famoza Olimpala atleto Namibiana esas Frankie Fredericks. Ilu ganis quar arjenta medalii dum l'Olimpiala Ludi di 1992 e 1996.