Historio di Republiko Kongo

L'unesma habitanti di la nuna Republiko Kongo esis pigmei, qui pose absorbesis da bantui. Populo Bakongo, qua originis de bantui, formacas la bazo di la nuna habitantaro di Republiko Kongo. Le Bakongo formacis povoza rejio Kongo, kun chef-urbo en nuna urbo M'banza-Kongo, en Angola, kun cirkume 3 o 4 milion habitanti. Le Bakongo ank existas en la nuna Gabon e Demokratial Republiko Kongo.

Korto di N'Gangue M'voumbe Niambi, rejulo di Loango dum la 17ma yarcento.

Rejio Kongo, c. 1711.

Portugalan explorero Diogo Cão arivis an la delto di fluvio Kongo en 1484, e divenis l'unesma Europano qua kontaktis rejio Kongo. Portugalani establisis komercala relati kun bantua rejii doplanda, exemple rejio Loango, qua existis de la 16ma yarcento til la fino dil 18ma yarcento.

Erste dum la 19ma yarcento komencis direta koloniigo Europana. Ye la 10ma di septembro 1880, la regiono submisesis a Francia, komence kom protektorato, pro agado da Pierre Savorgnan de Brazza, qua stimulis lokala rejo Makoko signatar pakto kun Franci. Ye la 30ma di novembro 1882 la norda rivo di fluvio Kongo oficale divenis kolonio Franca, sub la nomo Franca Kongo.

Establisar Franca kolonio esis desfacila, nam rejulo Leopold la 2ma di Belgia anke probis establisar kolonio an la norda rivo, e sendis Henry Morton Stanley al areo vicina Brazzaville. En 1901, Franca kolonio enkorpigis Gabon, ma en 1906 Gabon itere separesis de la kolonio.

Franca Equatoral Afrika.

En 1910, Francia organizis la Franca Equatoral Afrika qua inkluzis regioni di la nuna Republiko Kongo, Gabon, Chad ed Oubangui-Chari (nun Centrafrika). Brazzaville divenis chefurbo di la kolonio. En 1911 Francia cedis kelka teritorii ("Nova Kamerun", qua nun formacas l'esto di Kamerun) a Germana imperio, ma dum l'unesma mondomilito en 1916 ol riokupis ta teritorii.

Dum la duesma mondomilito, Brazzaville divenis la simbolala chef-urbo di Libera Francia, de 1940 til 1943. Dum ca epoko, la portuo di Point Noire divenis esencala por la Federiti. En 1946, pos l'adopto di la konstituco qua kreis la 4ma Franca Republiko, Brazzaville recevis lokala legifantaro.

Kongo-Brazzaville ganis autonomio ye la 28ma di novembro 1958, ed ye la 15ma di agosto 1960 ol nedependanteskis. Fulbert Youlou esis l'unesma prezidanto di la lando. Il guvernis dum exakte 3 yari, ma un sedicio qua duris dum 3 dii ekpulsis il. Militisti revokis il ed instalis civila guvernerio, komandita da Alphonse Massemba-Débat. Sub la 1963 konstituco, Massemba-Débat esis elektita por 5-yara periodo. La guvernerio adoptis "ciencala socialismo" kom statala ideologio.

Standardo di Popul-Republiko Kongo.

En 1965, la lando establisis relati kun Sovietia, Popul-Republiko Chinia, Nord-Korea e Nord-Vietnam. Massemba-Débat esis nekapabla por rikonciliar diversa institucala ed ideologiala grupi, ed en agosto 1968 lua rejimo subisis stato-stroko. Marien Ngouabi, qua partoprenis la stato-stroko, asumis la povo ye la 1ma di januaro 1969. Ngouabi proklamis Popul-Republiko Kongo en 1970, e guvernis til esar asasinita ye la 16ma di marto 1977. Pos lua mortigo, komitato kun 11 militisti asumis la povo, ed indikis Joachim Yhombi-Opango kom prezidanto di la republiko. Du yari pose, Opango koaktesis abandonar la povo, e Denis Sassou Nguesso divenis prezidanto.

Denis Sassou Nguesso, prezidanto depos 1997.

Sassou Nguesso proximigis la lando diplomacale kun Sovietia ed altra socialista landi, ed uzis politikala represo plu kam la komplezo. Lua sucedanto, l'anke socialisto Pascal Lissouba, ne modifikis multe la politiko. La situaciono restis la sama til 1997 kande Nguesso e Lissouba luktis pri povo. En mayo ca yaro Nguesso vizitis Owando, politikala bastiono di Joachim Yhombi-Opango, e to stimulis politikala violento inter la du grupi. Ye la 5ma di junio sam yaro, guvernala trupi siejis la rezideyo di Nguesso en Brazzaville. Sequis 4-monata lukto, qua efektigis multa destruktado en la chef-urbo.

En januaro 1998, Sassou Nguesso kunvokis Forumo por Rikonciliado, por determinar la durado di transito-rejimo. La Forumo decidis ke prezidantal elekti eventus en cirkume 3 yari, e kunvokis legifal elekti. Tamen, armala konflikto inter suportanti di Nguesso e l'opozantaro disruptis la transito a la demokratio. En 2002 eventis prezidantal elekti, e Nguesso vinkis per 90% de la voti. Tamen, du ek lua opozanti, Lissouba e Bernard Kolelas, ne povis disputar l'elekto, e la restanta opozanto, André Milongo, boikotis l'elekti pos denuncar fraudo.