Historio di Etiopia

En Etiopia trovesis la maxim anciena skeleti konocata di Homo sapiens: Homo sapiens idaltu vivis en Etiopia cirkume 160 mil yari ante nun. Tamen, la maxim anciena restaji pri hominido trovita en Etiopia - de la speco Ardipithicus ramidus - evas de 4,2 milion yari ante nun. La hominida speco maxim konocata esas Australopithecus afarensis: en 1974, an valo Awash, trovesis skeleto di feminio, baptita Lucy.

Segun kelka linguisti, l'unesma populi qui parolis Afro-Aziana lingui arivis en la regiono dum Neolitiko. Lua probabla urheimat (loko di origino) esis sive la valo di Nilo, sive Proxim Oriento. Altra linguisti propozas ke Afro-Aziana lingui developis unesmafoye en la Korno di Afrika.

Dum la 8ma yarcento aK, la rejio konocata kom D'mt establisesis en nord-Etiopia ed Eritrea. Lua chefurbo esis la nuna urbeto Yeha. Kelka historiisti judikas D'mt kom Afrikana rejio, kontre ke kelk altri judikas ol mixo di Semita populi (rejio di Saba) kun Afrikani. Komercisti del Anciena Egiptia de 3.000 yari aK referas la rejii sude de Nubia e Kush kom Lando di Punt ed Yam. Dum l'epoko di la Quaresma dinastio (2789–2767 aK), li kompris rezino de miro, peli de pantero ed ivoro en Punt.

En 316 Greka misionero Meropius navigis alonge la litoro e, kun Frumentus, introduktis kristanismo en la regiono L'unesma kontakti kun Mohamedani komencis en 614, kande lora rejulo di Aksum, Aṣḥama ibn Abjar, shirmis Mohamedani enmigranti. Segun kelka historiisti, Ashama e la rejulo Armah de Aksum esis la sama persono.

De la komenco dil 12ma yarcento til la fino dil 13ma yarcento la regiono guvernesis dal dinastio Zagwe. Dum la 15ma yarcento komencis kontakti inter Etiopia ed Europana nacioni, quale montras letro de Henry la 4ma di Anglia al imperiestro di Abisinia. En 1508, lora imperiestro Dawit la 2ma establisis diplomacala relati kun Portugal. To divenis importanta por protektar lua rejio de ataki dal imamo e generalo Ahmad ibn Ibrahim al-Ghazi, del sultanio Adal.^[1] De de 1529 til 1543 Portugalani sendis expediciono ad Etiopia por helpar en milito kontre Mohamedani de etnii Somali ed Afar, suportita dal Otoman imperio. Tamen, kande l'imperiestro Susenyos la 1ma konvertis su a katolikismo, komencis epoko di revolti qui produktis mili di morti e duris dum multa yari.^[1] Erste en 1632, imperiestro Fasilides riestablisis l'ortodoxa religio Etiopiana kom oficala, ed ekpulsis jezuiti ed altra Europani.^[1]

Dum la 20ma yarcento, imperiestro Haile Selassie la 1ma komencis modernigar Etiopia - nur interuptita dum l'okupeso Italiana, de 1936 til 1941. Britaniana ed Etiopiana soldati liberis Etiopia en 1941 dum la Duesma mondomilito.

Haile Selassie la 1ma revokesis de la povo en 1974, da Marxista militisti. Komunista-rejimo konfrontis diversa revolti, problemi pri sikeso en granda skalo, e kun refujinti. En 1977, Somalia atakis Etiopia dum la milito di Ogaden, ma Etiopia, helpita da Sovietia, Kuba e Sud-Yemen, vinkis la milito. Kun la fino di Sovietia, marxista-rejimo vinkesis en 1991. Provinco Eritrea nedependanteskis 2 yari pose. Komence, diplomacala relati inter Etiopia ed Eritrea esis bona, ma em 1998 komencis frontierala milito inter la du landi, qua finis erste en 2000.

En 1994, nova konstituco establisis parlamentala republiko duchambra, e judiciala sistemo separita del exekutiva e legifala povi. L'unesma plurpartisala elektis eventis en 1995. Meles Zenawi Asres, prezidanto di provizora guverno, divenis l'unesma chefministro di Federala Demokrata Republiko Etiopia, e Negaso Gidada elektesis prezidanto^[2].

En 2005, eventis la 3ma plurpartisal elekto, e partisi del opozantaro denuncis fraudi. Malgre ke neguvernal organizuro Carter Center aprobis l'organizo dil elekto, ol pose kritikis eventi pos elekto. La opozantaro ganis plu kam 200 sidili en la parlamento, kontre 12 en 2000. Hailemariam Desalegn divenis chefministro til l'elekti di 2015, e duris en la povo pose.

Ye la 5ma di agosto 2016 eventis serio di protesti en tota la lando, e centi di demonstranti pafesis e mortigesis da policisti. Protesteri demandis fino di abuzi konte homala yuri, liberigo di politikala karcerani, yusta distributo di la richeso pos 1 yardeko di ekonomiala kresko, e la retrodono di distrikto Wolqayt a la regiono Amhara. Sequante ca protesti, Etiopiana guvernerio deklaris urjanteso-stando ye la 6ma di oktobro sam yaro.

Referi

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Autoro: Beshah, Girma ed Aregay, Merid Wolde. The Question of the Union of the Churches in Luso-Ethiopian Relations (1500–1632). Publikigita da Junta de Investigações do Ultramar and Centro de Estudos Históricos Ultramarinos. Loko di publikigo: Lisbon. Dato di publikigo: 1964.
↑ President expelled from ruling party Nomo di la publikigo: IRIN. Dato di publikigo: 25ma di junio 2001. Idiomo: Angla.

Historio di Afrika

[Bashah-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Autoro: Beshah, Girma ed Aregay, Merid Wolde. The Question of the Union of the Churches in Luso-Ethiopian Relations (1500–1632). Publikigita da Junta de Investigações do Ultramar and Centro de Estudos Históricos Ultramarinos. Loko di publikigo: Lisbon. Dato di publikigo: 1964.

[2] President expelled from ruling party Nomo di la publikigo: IRIN. Dato di publikigo: 25ma di junio 2001. Idiomo: Angla.

[1]

[2]