Historio di Kenia

Fosili trovita en est Afrika sugestas ke primati ja vivis en nuna Kenia cirkum 20 milion yari ante nun. Fosili di Homo habilis (2.5 til 1.8 milion yari ante nun) e Homo erectus (1.8 milioni til 350 mil yari ante nun) trovesis en la regiono di Lago Turkana. En 1984 Richard Leakey trovis skeleto di Homo erectus puero evante 1.6 milioni en ta regiono.

Lago Turkana.

Bantua expanso tra Afrika.

Bantua populi expansis tra la regiono dum l'unesma yarmilo pos Kristo. Araba komercisti komencis frequentar la litoro di la regiono dum l'1ma yarcento. Arabi e Persi establisis urbeti en la litoro dum 8ma yarcento. La habitanti di la majoritato dil urbeti ja praktikis Mohamedana religio dum ta epoko.

Portugalani esis l'unesma Europani qua arivis en la teritorio di nuna Kenia, kande Vasco da Gama vizitis Mombasa en 1498. Portugalani establisis su en la regiono pos 1505 kun skopo protektar lia komerco en Indiana oceano. Pos yardeki di minora konflikti, Arabi de Oman vinkis la Portugalani en Kenia. En 1840, Omanani komandita da Seyyid Said establisis lua chef-urbo en Zanzibar, ed establisis doplando longa komercala voyi.

Johann Ludwig Krapf

Ye la 25ma di agosto 1848 Germana misionero Johann Ludwig Krapf establisis l'unesma kristana misiono en la regiono. Ilu tradukis la Biblo a swahili. Pos 1850 Europani komencis trasar mapi di la doplando. L'interesi dil Europani pri la regiono rapide kreskis: komence pro la kresko di Zanzibar, insulo e portuo fore la rivo di Afrika; pose pro la kresko di demando por Afrikana produkturi, exemple ivoro. Fine, la konkurso inter Germana imperio ed Unionita Rejio por teritorii en Afrika. En 1885 Germana imperio establisis protektorato en la regiono, ma donis lua kolonii al Unionita Rejio en 1890.

En 1895, Britaniani establisis la Protektorato di Estal Afrika. Lua frontiero pluvastigesis vers Uganda en 1902, ed en 1920 la protektorato divenis kolonio. Kenia transformesis en militala bazo por l'Unionita Rejio dum l'unesma mondomilito. En agosto 1914 la guberniestri di Germana Estal Afrika e Britanian Estal Afrika paktis pri armistico por mantenar la du kolonii fore de la milito. Tamen, lietnanto-kolonelo Paul von Lettow-Vorbeck prenis kontrolo pri l'armeo Germana en la regiono, e malgre sen recevir suporto Germana, ilu sucese lansis gerilera* ataki kontre Britaniani til ke ilu kapitulacis en 1918, 11 dii pos finir la milito en Europa.

Pos la milito, nova imposti e basa salarii stimulis deskontenteso en la kolonio. Dum la yari 1920ma, Harry Thuku fondis l'Asociuro dil Yuna Kikuyu (Angle: "Young Kikuyu Association") qua havis nacionalista ideali e defensis civila desobedio. Dum la duesma mondomilito Kenia itere transformesis en militala bazo Britaniana, e cirkume 98 000 soldati rekrutesis por luktar en Somalilando ed Etiopia. Pos la milito, eventis nesucesoza sedicio di mulieri kontre koaktita laboro en 1947.

Flago di Kenia.

De 1952 til 1956 eventis armizita sedicio konocita kom revolto Mau Mau, kontre la koloniala guvernerio. Britaniani mortigis cirkume 12 000 Mau Mau, ma la respondo esis plusa violento. Jomo Kenyatta negis esar chefo di le Mau Mau, ma enkarcerigesis en 1953 e nur liberigesis en 1961.

Kenia divenis nedependanta de Unionita Rejio ye la 12ma di decembro 1963. Jomo Kenyatta esis l'unesma prezidanto, e guvernis til lua morto en 1978. Lua sucedanto, Daniel Arap Moi, asumis la povo e guvernis autoritatoze e koruptoze. Cirkume 1986, Moi koncentrabis la povo en lua propra manui ed en la manui de lua tribuo Kalenjin. Ye la 1ma di agosto 1982 soldati del aer-armeo kun la suporto di universitatala studenti probis revokar Moi per stato-stroko, ma faliis.