Historio di Guinea-Bisau

Guinea-Bisau esis parto dil rejio Gabu e dil imperio Mali dum lua historio. Portugalani arivis en la regiono en 1446. Kun la kunlaboro di lokala tribui, li komencis komprar sklavi. Bissau fondesis en 1687 kom fortifikita portuo e komercala centro. Dum la 19ma yarcento Portugalani okupis teritorii doplande. La konkurso kontre Britaniani pri la kontrolo dil insulo Bolama solvesis favoroze a Portugal dal Usana prezidanto Ulysses S. Grant.

Blazono di Portugalana Guinea.

En 1956 la Partiso Afrikala pri la Nedependo di Guinea-Bisau e Kabo Verda - PAIGC - fondesis da Amílcar Cabral. Cabral diplasis la sideyo dil partiso a Conakry, en Guinea, e komencis armizita ataki kontre Portugalani en 1961. Malgre ke Portugal augmentis til plua kam 35 000 la quanto di soldati en Guinea-Bissau, la PAIGC konstante expansis lua influo ed, en 1968 ol kontrolis granda parto di la teritorio.

Amílcar Cabral asasinesis en 1973 ed Aristides Pereira, pose prezidanto di Kabo Verda, divenis la chefo dil partiso. Guinea-Bisau deklaris lua nedependo de Portugal ye la 24ma di septembro 1973. Luís Cabral divenis lua unesma prezidanto e guvernis de 1973 til la 14ma di novembro 1980 kande ilu revokesis per stato-stroko komandita da João Bernardo "Nino" Vieira. Vieira guvernis til 1984, e dum ta tempo la lando kontrolesis da militistala konsilistaro.

La prezidanto João Bernardo Vieira

Tanko abandonita dum l'interna milito inter 1998 e 1999.

L'unesma libera prezidantal elekto eventis en 1994, e vinkesis da João Bernardo Vieira. Tamen, militistala revolto revokis Vieira en 1998. Pos la revoko di Vieira komencis interna milito, qua duris de la 7ma di junio 1998 til la 10ma di mayo 1999. Nova elekto eventis en 2000, vinkita da Kumba Ialá. En 2003 itere eventis militistala revolto qua revokis Ialá.

En 2005 itere eventis prezidantal elekti, lor vinkita da João Bernardo Vieira. Vieira guvernis til la 2ma di marto 2009 kande il asasinesis dal militisti. Raimundo Pereira asumis kom provizora prezidanto til la rezulto di nova prezidantal elekto, qua eventis ye la 28ma di junio 2009 e vinkesis da Malam Bacai Sanhá.

En 2008, l'admiralo Bubo Na Tchuto probis komandar stato-stroko, ma faliis e fugis vers Gambia. Pose, ilu eniris Bisauana teritorio travestiita kom peskero. Ye la 1ma di aprilo sam yaro, soldati unionis a Bubo Na Tchuto ed invadis la domo dil chefministro Carlos Gomes Júnior, qua enkarcerigesis. Centi di suportinti di Gomes Júnior demandis la liberigo dil chefministro. La chefo dil armeo Antonio Ndjai minacis mortigar la chefministro, e lua suportinti abandonis la stradi. La situo gradope divenis min tensata, e Gomes Júnior foriris Guinea Bisau ye la fino di aprilo, supozite por kuracesar en Portugal. Ilu retroiris a Guinea Bisau ye la 16ma di junio 2010, e restis en povo til la 10ma di februaro 2012, kande ilu renuncis.