1995

La yaro 1995 (MCMXCV per Romala algarismi) esis ordinara yaro komencinta ye sundio segun Gregoriala kalendario. Ol esis la 995ma yaro di la duesma yarmilo, la 95ma yaro di la 20ma yarcento, e la 6ma yaro di la yari 1990a.

Eventi

Kosmo

• 9ma di januaro - Valeri Polyakov atingas 366 dii en kosmo, quo esas nova rekordo.
• 14ma di marto - Norman Thagard esas unesma Usan astronauto qua flugas aden kosmo per Rusa fuzeo.
• 22ma di marto - Valeri Polyakov tervenas de Mir pos 438-dia flugo rekordala.
• 23ma di julio - Kometo Hale-Bopp deskovresas.
• 1ma di novembro - NASA perdas kontakto kun probilo Pioneer 11.

Mondo

• 1ma di januaro - Mondal organizuro pri komerco remplasas GATT.
• 11ma di mayo - En New York, plua kam 170 stati decidas prolongar senkondicione l'abnego dil developo di nuklear armi por nefinita tempo.
• 23ma di mayo - On publikigas programigo-linguo Java.
• 27ma di novembro - Hispana Javier Solana inauguras konfero di 27 landi en Barcelona. La skopo esas krear libera-komercal areo che Mediteraneo, diminutar l'influo di Usa en l'areo e kombatar kontre fundamentalismo.
• 30ma di novembro - Javier Solana surprizante divenas kandidato a posteno di chefo di NATO, ma 52 Usana parlamentani opozas lo.

Europa

• 1ma di januaro - Finlando, Suedia ed Austria unionas su ad Europana Uniono.
• 18ma di januaro - En sudala Francia, Vallon-Pont-d'Arc, on deskovras pikturi en groto, evanta de 17.000 til 20.000 yari ante nun.
• 26ma di februaro - La maxim anciena koloko-banko di Unionita Rejio, Barings PLC, bankrotas, pro ke la kurtajero perdis 1,4 miliardi dolari en borso di Tokyo.
• 1ma di marto - En Polonia, chefministro Waldemar Pawlak renuncas. Ex-komunista Jozef Oleksy sucedas ilu.
• 26ma di marto - Schengen-konvenciono, qua eliminis transfrontiera kontrolo di personi efikeskas en diversa Europana landi.
• 17ma di mayo - En Francia, Jacques Chirac divenas prezidanto.
• 28ma di mayo - Ter-tremo kun forteso 7.6 che la skalo di Richter frapas Neftegorsk, Agideyia, Rusia. Du triimo de la habitanti (2.000) perisas.
• 2ma di junio - Milital aeroplano F-16 Usana pafesas infre en Bosnia e Herzegovina.
• 15ma di junio - Ter-tremo kun forteso 6.2 che la skalo di Richter frapas urbo Aigio, en Grekia, efektigas granda destruktado e produktas multa morti.
• 14ma di decembro - Prezidanti di Bosnia e Herzegovina, Kroatia e Serbia subskribas paco-pakto en Paris.
• 15ma di decembro - Europana Uniono decidas en Madrid uzeskor Euro-valuto depos la 1ma di januaro 1999.

Azia

• 6ma di januaro - En Manila, Filipini, fairo en lojeyo. Policisti trovas ibe bombifeyo e komputero, qua enhavas projeti di al-Kaida por kaptor 11 aeroplani ye la 21ma di januaro.
• 17ma di januaro - Ter-tremo kun forteso 7.2 che la skalo di Richter frapas Kobe, Japonia, e produktas 5.000 morti.
• 20ma di marto - Che metropoliteno* di Tokyo membri di sekto Aum Shinrikyo lasas sarino-gaso, qua mortigas 12 homi e traumatizas 5.500.
• 14ma di mayo - Dalai Lamao deklaras ke lor sis-evanta Gedhun Choekyi Nyiman Panche esas la 11ma riinkarnaco di Lamao.
• julio - Irak anuncas ke ol finos kunlaboro kun armo-serchisti di UN, se komercala blokado ne dissolvesas ante la fino di agosto.
• 9ma di julio - Interna milito en Sri-Lanka: Sri-Lankan aer-armeo bombardas urbeto Navaly, norde de la lando, e mortigas 125 civili.
• De 21ma til la 26ma di julio - Popul-Republiko Chinia pafas pavorigante fuzei an rivo di Taiwan pos la vizito dil prezidanto Lee Teng-hui ad Usa.
• 4ma di novembro - Chefministro di Israel Ichak Rabin mortigesas en Tel Aviv.
• 7ma di novembro - Tifono Angela devasts Filipini e Vietnam, e produktas 882 morti.

Afrika

• 1ma di januaro - Paco-trupi de UN retretas ek Somalia.
• 10ma di novembro - En Nigeria medio-aktivisto Ken Saro-Wiwa ed ok altri Ogoniani linchesas.
• 21ma di novembro - Vasta ter-tremo de nord Afrika til Israel.

Nord-Amerika

• 31ma di januaro - Prezidanto Bill Clinton atribuas presto di 20 miliardi dolari por Mexikia por stabilizor l'ekonomio.
• 15ma di februaro - FBI arestas Kevin Mitnick, qua invadis multa deki de informatikoprogrami.
• 19ma di aprilo - Atento per bombo da Timothy McVeigh en Oklahoma-urbo produktas 168 morti.
• 27ma di mayo - En Charlotteville, Virginia, Usan aktoro Christopher Reeve ("La Superhomo") falas desur kavalo e paralizas.
• 16ma di oktobro - Asemblajo nomizita Million Man March eventas en Washington DC, ed unionas de 400 mil til 1,5 milion Afro-Amerikani, por vokar l'atenco di Demokrata e Republikana partisi pri la granda chomeso inter Usana negri.
• 30ma di oktobro - Kebekiana separatisti falias lor elekto pri separeso de Kanada.
• 22ma di novembro - Toy Story, unesma animo-cinematografuro kreita da komputero, lansesas en Usa.

Sud-Amerika

• 1ma di januaro - Mercosur, kontrato inter Arjentinia, Brazilia, Uruguay e Paraguay pri libera komerco, efikeskas.
• 1ma di januaro - Fernando Henrique Cardoso divenas prezidanto di Brazilia.
• 14ma di mayo - Carlos Saúl Menem rielektesas prezidanto di Arjentinia.

Oceania

• 13ma di junio - Prezidanto di Francia anuncas ke Francia prolongos nukleara probi en Pacifiko.

Naski

• 3ma di januaro - Kim Ji-soo, Sud-Koreana kantistino
• 16ma di januaro - Takumi Minamino, Japoniana futbalisto

Nina Sublatti

• 31ma di januaro - Nina Sublatti, Gruziana kantistino
• 28ma di aprilo - Nadine Jarosch, Germana gimnastikistino
• 3ma di mayo - Celeste Buckingham, Slovaka kantistino
• 14ma di mayo - Kelly Gale, Sueda manekinino
• 16ma di junio - Joseph Schooling, Singapurana natistulo

Pusarla Venkata Sindhu

• 5ma di julio - Pusarla Venkata Sindhu, Indiana ludistino di badminton
• 14ma di julio - Serge Gnabry, Germana futbalisto
• 22ma di agosto - Dua Lipa, Britaniana kantistino
• 22ma di septembro - Aleksandra Prijović, Serbiana kantistino
• 29ma di septembro - Alice Matteucci, Italiana tenisistino
• 31ma di decembro - Gabby Douglas, Usana gimnastikistino

Morti

• 1ma di januaro - Eugene Wigner, Hungara-Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1902)

Siad Barre

• 2ma di januaro - Siad Barre, diktatoro di Somalia (n. 1919)
• 9ma di januaro - Souphanouvong, Prezidanto di Laos (n. 1909)
• 17ma di januaro - Miguel Torga, Portugalana skriptisto (n. 1907)
• 18ma di januaro - Adolf Butenandt, Germana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1903)
• 2ma di februaro - Donald Pleasence, Britanian aktoro (n. 1919)
• 4ma di februaro - Patricia Highsmith, Usana skriptisto (n. 1921)
• 9ma di februaro - David Wayne, Usan aktoro (n. 1914)
• 14ma di februaro - U Nu, ex-chefministro di Myanmar (n. 1907)
• 1ma di marto - Georges J. F. Köhler, Germana biologiisto, Nobel-laureato (n. 1946)
• 3ma di marto - Howard W. Hunter, prezidanto di Mormon-eklezio (n. 1907)
• 14ma di marto - William Alfred Fowler, Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1911)

Hannes Alfvén

• 2ma di aprilo - Hannes Alfvén, Sueda fizikisto, Nobel-laureato (n. 1908)
• 3ma di aprilo - Gracita Morales, Hispan aktorino (n. 1938)
• 10ma di aprilo - Morarji Desai, chefministro di India (n. 1896)
• 12ma di aprilo - Ezra Clark Stillman, Usana linguisto, prezidinto di IALA (n. 1907)
• 18ma di aprilo - Arturo Frondizi, prezidanto di Arjentinia (n. 1908)
• 25ma di aprilo - Ginger Rogers, Usan aktorino, dansisto (n. 1911)
• 3ma di mayo - Nicolás Lindley López, militisto e prezidanto di Peru (n. 1908)
• 5ma di mayo - Mihail Botvinnik, Rusa shakoludo-championo (n. 1911)
• 12ma di mayo - Karl Vennberg, Sueda poeto (n. 1910)
• 14ma di mayo - Christian B. Anfinsen, Usana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1916)
• 18ma di mayo - Henri Laborit, Franca biologiisto e filozofo (n. 1914)
• 24ma di mayo - Harold Wilson, Britaniana politikisto, chefministro du foyi (n. 1916)
• 8ma di junio - Juan Carlos Onganía, prezidanto di Arjentinia (n. 1914)

Jonas Salk

• 23ma di junio - Jonas Salk, Usana mediko, inventinto di poliomielito-vacino (n. 1914)
• 25ma di junio - Ernest Walton, Irlandana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1903)
• 30ma di junio - Sicco Mansholt, prezidanto di Europana Komisitaro (n. 1908)
• 29ma di junio - Lana Turner, Usan aktorino (n. 1921)
• 4ma di julio - Eva Gabor, Hungara aktorino (n. 1919)
• 5ma di julio - Takeo Fukuda, chefministro di Japonia (m. 1905)

Jerry Garcia

• 9ma di agosto - Jerry Garcia, Usana muzikisto (Grateful Dead) (n. 1942)
• 21ma di agosto - Subrahmanyan Chandrasekhar, Indiana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1910)
• 30ma di agosto - Sterling Morrison, Usana muzikisto e kompozisto (Velvet Underground) (n. 1942)
• 4ma di septembro - Paulo Gracindo, Brazilian aktoro (n. 1911)
• 9ma di septembro - Marina Núñez del Prado, Boliviana skultistino (n. 1908)
• 9ma di oktobro - Alec Douglas-Home, Britaniana politikisto, chefministro (n. 1903)
• 9ma di oktobro - Kukrit Pramoj, chefministro di Tailando (n. 1911)
• 24ma di oktobro - Émile Jonassaint, prezidanto di Haiti (n. 1913)
• 26ma di oktobro - Wilhelm Freddie, Dana piktisto (n. 1909)

Ichak Rabin

• 4ma di novembro - Ichak Rabin, chefministro di Israel, mortigita (n. 1922)
• 4ma di novembro - Gilles Deleuze, Franca filozofo (n. 1925)
• 18ma di decembro - Konrad Zuse, Germana injenioro, konstruktisto dil unesma komputero funcioninta (n. 1910)
• 22ma di decembro - James Meade, Angla ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1907)
• 25ma di decembro - Dean Martin, Usan aktoro (n. 1917)

Nobel-premiiziti

• Fiziko: Martin L. Perl, Frederick Reines
• Kemio: Paul J. Crutzen, Mario J. Molina, Frank Sherwood Rowland
• Fiziologio o Medicino: Edward Bok Lewis, Christiane Nüsslein-Volhard, Eric F. Wieschaus
• Literaturo: Seamus Heaney
• Paco: Joseph Rotblat, Pugwash-konfero pri Cienci e Mondal Aferi
• Ekonomiko: Robert Emerson Lucas, Jr.