Usana Samoa

Territory of American Samoa Teritori o Amerika Sāmoa Chefurbo Pago Pago Surfaco 199 km² Habitanti Denseso di habitantaro 46 366 (2021) hab./km² Guberniestro Lolo Matalasi Moliga (D) Horala zono UTC-11:00 TNP (yaro) US$ 711 milioni (2013) Reto www.americansamoa.gov

Usana Samoa o Samoa Usana (Angle American Samoa) esas arkipelago jacanta en Oceania e teritorio apartenanta ad Usa.

Bazala fakti pri Usana Samoa.

Historio

Morto di Paul Antoine de Langle.

L'unesma Europano qua vidis l'arkipelago Samoana esis Nederlandano Jacob Roggeveen, en 1722. En 1787, Franca kapitano Paul Antoine Fleuriot de Langle mortigesis dum atako da aborijeni an insulo Tutuila. Komto Jean-François Lapérouse, baptis la loko di la morto di Fleuriot kom "bayo di la Masakro" e l'insulo "Masakro-insulo".

L'unesma [Europa]na misioneri arivis al insuli dum la komenco di la 19ma yarcento. En 1889, German armeo invadis l'arkipelago. Segun la Kontrato di Berlin en 1889, Germani ed Usani dividis ol. Usa formale anexis lua parto ye la sequanta yaro.

La teritorio recevida da Usa kontenis l'importanta portuo Pago Pago, qua transformesis en navala bazo, konocata kom "Navala Staciono Tutuila", ma to kreis deskontenteso di la habitanti dil insuli Aunuʻu e Manuʻa, qui ank esis parto di la bazo. Ye la 17ma di julio 1911 la kolonio oficala rinomizesis Usana Samoa.

En 1918, proxim la fino dil unesma mondomilito, l'epidemio di influenzo A/H1N1 ja dissemabis a preske tota loki, ecepte Usana Samoa, nam John Martin Poyer, lokala guberniestro, imperis ke omna navi qui deziris endokigar en lua portuo mustis observar quaranteno. Pro ke to impedis morteso di lua habitanti, Poyer pose recevis la medalio Navy Cross.

Dum la duesma mondomilito, la habitantaro dil arkipelago kreskis pro arivo di Usana maristi e militisti. Omna maskula habitanti, evanta 14 yari o pluse, recevis milital entrenado. En 1949, debatesis lego nomizita Organic Act 4500, qua probis enkorpigar Usana Samoa definitive ad Usana teritorio. Tamen, ca lego rejektesis, nome pro l'esforci di lokala chefi.

Ye la 1ma di julio 1967 la teritorio adoptis nova konstituco. Usana Samoa ne konsideresas parto di Usa, ma teritorio kun propra guverno.

Geografio

Litoro di Usana Samoa en Vatia, insulo Tutuila.

Mapo pri Usana Samoa.

Usana Samoa esas un ek la du posedadi Usana en sudala misfero: l'altra esas l'insulo Jarvis. Samoa Usana havas entote 197,1 km², esante poke plu granda kam Washington D.C.. Ol konsistas ek 5 volkanal insuli e du koralia atoli. La 5 volkanala insuli esas Tutuila, Aunu'u, Ofu, Olosega, e Ta‘ū. La du atoli esas Swains e Rose Atoll. Rose Atoll, an l'esto di Usana Samoa, ne havas habitanti, ed esas marala rezerveyo.

Pro lua loko en Pacifiko, Usana Samoa ofte subisas l'efekti di tropikala cikloni, de novembro til aprilo. La klimato dil insuli esas tropikala, kun du sezoni: sika e pluvoza. La pluvoza sezono iras de decembro til marto, kontre ke la sika sezono iras de aprilo til septembro. La mezavalora diala temperaturo esas cirkume 27–28 °C dum la tota yaro.

En 1975 deskovresis la submersita volkano Vailulu'u 45 km este de Ta‘ū. De pos ta epoko ol studiabas da multa ciencisti, e lua aktiveso formacis volkanala kono nomizita Nafanua, deino di la milito segun la mitologio Samoana.

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Usana Samoa

Demografio

Demografial evoluciono di Usana Samoa, 1961 til 2005

Kirko en Leone, Usana Samoa.

Segun statistiki de The World Factbook por 2021, Usana Samoa havis 46 366 habitanti. Segun statistiki por la yaro 2010, la maxim multa (92,6%) esas Pacifik-insulani (inkluzite 88,9% Samoani, 2,9% Tongani, e 0,8% altri). Aziani esis 3,6% (inkluzite 2,2% Filipinani), mestici esis 2,7%, e 1,2% apartenis ad altra etnii.

L'oficala lingui di la lando esas Samoana, multe proxim de Havayiana e parolata da 88,6% ek la habitantaro, ed Angla, parolata da 3,9%. Tongana linguo parolesas da 2,7%, ed altra lingui parolesas da 1,8%. La maxim multa habitanti esas bilinguala.

Segun la sama statistiki, la maxim multa habitanti esas Kristani de diversa konfesioni, korespondanta a 98,3% de la habitantaro. La maxim granda esas la Kongregacional Eklezio, l'Adventisti, e la Mormona. Altra religii praktikesas da min kam 1% de la habitanti, e la cetera deklaris praktikar nula religio.