Historio di Andora

Andora esas mikra lando inter Hispania e Francia. Olua teritorio mencionesis unesmafoye dum l'1ma yarcento aK. Romani enkorpigis la teritorio a lua provinco Hispania Citerior Tarraconensis, qua kreesis en 27 aK.

Mez-epoko

L'unesma dokumento en qua mencionis Andora esas protokolo di sakrigo di la katedralo di Urgell, dum la 9ma yarcento, ube onu dicis ke Andora esis feudo di la komto di Urgell. Dum la 12ma yarcento, la komto donacis ilua yuri al episkopio di Urgell. pose eventis konflikti inter l'eklezio e nobeli, e l'episkopio submisesis a Franca komto di Foix. Dum la 13ma yarcento, establisesis sistemo di partigo di la povo inter l'episkopo di Urgell e la komto por solvar existanta konflikti. En 1419 establisesis l'unesma parlamento, qua ankore existas.

18ma e 19ma yarcenti

Komence la 19ma yarcento, Andora restis neutra dum la Milito pri Hispana Sucedo. En 1715,Simeón de Guinda, lor episkopo di Urgell, ediktis diversa normi en qui indikis al konsulo di la Vali di Andora obediar nula ordeno que ne esus expedita dal rejio di Francia o lu mem.

En 1748, Antoni Fiter i Rossell, doktoro en yuro e naskinta en Ordino, rekopilis l'uzi e kostumi di Andora en la kodexo nomizita Manual Digest. En ta libro transkriptesis omna gardita da l'Andoran arkivi.

En 1789, la krako di la Franca revoluciono pozis Andora inter du konfrontita povi: Francia e Hispania. Franca revolucioneri negis mantenar la pariatge pro lua feudala karaktero e interrompis, suspendinta anke la relati kun Francia e la perceptado di la tributi di la Qüesta. En 1794, en milito kun Hispania, Franca detachmento penetris til la vilajeto Soldeu pro okupar l'urbo La Seu d'Urgell. Reprezenteri di Andora iris a Puigcerdá e konvinkis la generalo Chabretde renuncar ta operaco. En 1806, Napoléon la 1ma riestablisis feudala tradiciono e la yuri di Francia (kun Hispania) sur Andora.

Inter 1812 e 1814, kande Franca Imperio anexis Katalunia e dividis ol en quar departamenti (Segre, Ter, Monserrat e Bocas del Ebro), Andora esis parto di la distrikto Puigcerdá, interne departamento Segre.

Dum Karlista militi en la 19ma yarcento en Hispania, Andora esis refujeyo di ambe: liberalisti e karlisti.

En 1866, Andorano noblela e richa, Guillem d'Areny i Plandolit, guidis reformo di la institucuri di la guvernerio, la Nova Reforma (Nova Reformo). Ica reformo di l'institucuri koncedis limitizita partopreno di la chefi di familii en politiko di la lando. La Generala Konsilantaro kompozesis, ek lore, da 24 deputati elektita dal sindiki. En 18666 la reformo aceptesis dal epispoko di Urgell ed en 1869 dal ko-princo Napoléon 3ma.

De fino di la 19ma yarcento e komenco di la 20ma yarcento, ekonimiala desfacilesi koaktis multa Andorani emigrar.

Extera ligili

Trobandorra, historio di Andora

Historio di Europa