Bonaire

Bonaire esas insulo en Karibia e specala municipo de Nederlando. Esanta parto de la nomizita "insuli ABC" (Aruba, Bonaire e Kuracao), ol distas 80 km norde de la litoro di Venezuela. Ol apartenis a Nederlandan Antili til 2010.

Bonaire Boneiru Chefurbo Kralendijk Oficala linguo Nederlandana Papiamento esas regionale agnoskata Surfaco 294 km² Habitanti Denseso di habitantaro 20 104 (2019) 69 hab./km² Guberniestro Edison Rijna Horala zono UTC-4 Reto www.bonairegov.nl

Bazala fakti pri Bonaire.

Historio

Aborijenini Arawak.

L'unesma habitanti dil insulo esis indijeni Arkaino, qui habitis ibe de adminime 2500 yari aK. Cirkume la yaro 1000, indijeni Caquetio, de raso Arawak, arivis ibe de Venezuela. En 1499, Alonso de Ojeda arivis en Kuracao ed en vicina insulo, qua probable esis Bonaire.

En 1526, Juan de Ampies divenis Hispana guberniestro en l'insuli ABC, ed importis domestika animali (bovi, asni, porki, kavali) de Hispania. En 1636, Nederlandani konquestis l'insuli, ed en 1639 li konstruktis fuorto Oranje. Samatempe kam Kuracao divenis centro dil komerco di sklavi, Bonaire divenis la granda plantacerio de la Kompanio Nederlandana dil Westal Indii. Kelka sklavi portesis al insulo por laborar ensemble kun aborijeni e karcerani por kultivar maizo e tinto-arboro, ed extraktar marala salo che Blue Pan.

Historiale, la Nederlandana ne parolesis multe en la insulo, ecepte en la kolonial administrado. Ol komencis esar plu uzata dum la fino dil 19ma yarcento e komenco dil 20ma yarcento. Skolani de Aruba, Bonaire e Kuracao docesis en la Hispana til la fino dil 18ma yarcento, kande Britaniani okupis l'insulo. Pos la pakto Angla-Nederlandana di 1814, Britaniani retrocedis l'insuli a Nederlando, e la docado dil Hispana durigis.

Geografio

Mapo augmentebla pri Bonaire

Nacionala parko Washington Slagbaai.

Geologi kredas ke l'origino dil insulo esas recenta. Pro modifiki en la kontinentala platformo, la fundo dil oceano levis en kelk arei e formacis la Minora Antili, inkluzite Bonaire. Parto ek lua surfaco konsistas ek anciena koralia rifo, qua emersis produktinta la morto di koralii, origino di la nuna kalkotereni del insulo. Bonaire havas entote 288 k² e havas vicina insulo, nomizita Klein Bonaire, havanta 6 km².

La reliefo di Bonaire esas kelke rugoza, kun kelka monteti an la nordo dil insulo. Lua maxim alta punto esas Brandaris, jacanta 240 metri super la marala nivelo. Sude del insulo la tereni esas plana, e multa arei kovresas per marala aquo qua vaporeskas por produktar salo. Ne existas importanta fluvii.

Lua dominacanta klimato esas miarida (Bsh, segun la klimatala klasifikuro da Köppen-Geiger) varma, sika (malgre l'alta humideso dil aero) e ventoza. La mezavalora yarala pluvo-quanto en Kralendijk esas 463 mm. La pluvoza sezono iras de oktobro til la duimo di januaro. Bonaire jacas fore l'uragano-zono di Karibia, ma kelkafoye frapesas per forta sturmi.

La vejetantaro e l'animalaro di Bonaire prezervesas en la Nacionala parko 'Washington Slagbaai, qua kovras cirkume 1/3 del insulo.

Ekonomio

Turismo esas importanta ekonomial agado dil insulo.