Seoul
| Seoul | ||
| ||
| Kelk imaji pri Seoul | ||
|
| |
| Standardo | Blazono | |
| Lando: |  Sud-Korea
| |
Informo:
| ||
| Latitudo: | 37°33′36″N | |
| Longitudo: | 126°59′24″E | |
| Altitudo: | 38 m | |
| Surfaco: | 605,21 km² | |
| Habitanti: | 9 659 322 (2023) | |
| Denseso di habitantaro: | 16 000 hab./km² | |
| Horala zono: | UTC+9 | |
| Urbestro: | Oh Se-hoon | |
Mapo:
| ||
| ||
Oficala retosituo:
| ||
| seoul | ||
Seoul o Seul (Koreane 서울 (Sŏul)), esas la chef-urbo di Sud-Korea. Segun statistiki de 2023, ol havis 9 659 322 habitanti. Lua tota surfaco esas 605,21 km². Kune la cirkondanta metropolo Incheon e la provinco Gyeonggi, ol formacas granda metropolala regiono kun 12 685 km², ube rezidas preske la duimo di la habitantaro di la lando.
Jacanta an la nord-westa parto di la lando apud la fluvio Han, la maxim longa fluvio en Sud-Korea, ol distas poke sude de la Zono Desmilitarigita di Korea. L'urbo esas la centro politikala, kulturala, sociala ed ekonomiala di la lando. Ol esas la centro dil aferi financala ed aferi plurnaciona. Nun, l'urbo esas la signo videbla di tale nomizita "Miraklo dil Fluvio Han", del ekonomio di Sud-Korea.
Lua nomo devenas del Koreana vorto sieur signifikante 'chef-urbo'. Ol divenis chef-urbo di Sud-Korea ye la 15ma di agosto 1948.
En 1988 eventis Olimpiala Ludi en l'urbo.
Historio
redaktar
On kredas ke l'unesma homi arivis a la regiono dil fluvio Han dum Paleolitiko. Tamen, la maxim antiqua kolonieti trovita ibe evas de 4.000 yari ante nun.[1]
Seoul mencionesis unesmafoye en 18 aK kom Wiryeseong, chef-urbo dil rejio Baekje. Existas restaji di diversa muri de ta epoko. Dum l'epoko di la Tri Rejii di Korea, la kontrolo di regiono transferesis unesme de Baekje a Goguryeo, e pose de Goguryeo a Silla. Dum la 11ma yarcento konstruktesis somerala palaco en Seoul, e l'urbo komencis kreskar. Kande la dinastio Joseon asumis la povo dum la 14ma yarcento, la chef-urbo di lora rejio Goryeo o Koryo transferesis a Seoul.
Seoul duris esar chef-urbo di Koryo til 1897, kande la nomo dil rejio chanjesis a Koreana imperio. Komence, l'urbo cirkondesis da granda cirklatra stona murego kun pordi, por protektar ol de ataki da animali, kriministi ed invaderi. Dum l'epoko di la dinastio Joseon, la pordi apertesis e klozesis omnadie til la fino dil 19ma yarcento, kande li apertesis definitive por stranjera komercisti. Gradope komencis la modernigo dil urbo, exemple ol esis l'unesma urbo en estal Azia qua uzis elektro, komence nur en la rejala palaco, e pos dek yari en lua stradi. Segun Usano qua vizitis Seoul en 1904, la stradi dil urbo esis "splendida, spacoza, neta, admirebla e bone drenata. Streta stradi drenesis, pluvokanali kovresis, avenui ampligesis. Seoul sendube divenos la maxim interesanta e neta urbo del Esto."
En 1910, pos l'anexo di Korea, Japoniani rinomizis ol "Gyeongseong" (Koreane: "Kyongsong", Japoniane: "Keijo"). Japoniana teknologio importacesis, la murego dil urbo removesis, e kelka pordi demolisesis. Stradi pavizesis ed edifici en stilo Ocidentala konstruktesis. En 1945, pos finir la duesma mondomilito, l'urbo liberigesis dal Usani e rinomizesis "Seoul", e divenis chef-urbo di Korea. Ol enkorpigis Ui-dong norde, e Guro-dong e Daerim-dong sude, e divenis specala urbo en 1949.
Dum la milito di Korea, Seoul multafoye chanjesis di manui, inter Sovietiana/Nord-Koreana trupi, ed Usana/Sud-Koreana trupi, e restis multe destruktita pos la milito. La chef-urbo transferesis a Busan. On kalkulas ke 191 mil edifici, 55 mil domi e 1000 fabrikerii restis en ruini pos la milito di Korea. Pluse, granda quanto di refujinti eniris Seoul dum la milito, e la habitantaro di lua metropolala regiono amontis a 1,5 milion personi en 1955.
Pos la milito, l'urbo rapide rikonstruktesis e modernigesis. L'ekonomio dil urbo kreskis rapide dum l'industriizo di la yari 1960a e 1970a, e la vivo-stando di lua habitantaro plubonigis multe. En 1963, l'areo di Seoul expansesis per enkorpigo di vicina vilaji, exemple Bucheon, Siheung, Gwangju, Yangju, e Gimpo. Tamen, multa arei restis rurala til ke distrikto Gangnam-gu komencis kreskar rapide, dum la fino di la yari 1970a.
Dum la yari 1980a moderna oficeyo-edifici e rezideyi konstruktesis en granda quanto, ed atmosferala polutajo e trafiko-konjestioni divenis importanta problemi. Malgre ke prezervesis verda areo cirkondanta la urbo, la metropolala regiono di Seoul divenis un ek la maxim populoza e dense habitata de la mondo. En 1988, l'urbo gastigis l'Olimpiala Ludi.
_(5678277721).jpg)
Dum la yari 1990a, Seoul atraktis multa laboristi de altra landi, e lua demografio modifikesis. Ante ca epoko, preske omna habitanti esis Koreani. Num, cirkume 200 mil stranjeri rezidas ibe. To inkluzas mili di docisti di Angla linguo, de Usa, Kanada, Unionita Rejio, Australia e Nova-Zelando e de altra Angla-parolanta landi, ed anke laboristi de Bangladesh, Popul-Republiko Chinia, India, Indonezia, Mongolia, Nigeria, Pakistan, Filipini, Uzbekistan e Vietnam. Ank existas multa administristi di entraprezi e financala analisti de Usa, Europa e Japonia.
En 1995, municipala limito inter Seoul e Gwangmyeong modifikesis, e parti del distrikto Cheolsan de Gwangmyeong enkorpigesis a Seoul. En 2002 l'urbo gastigis kelka partii de la Mondala Kupo di Futbalo. Nun, Seoul rangizesas 7ma inter la urbi qui koncentras sideyi di la 500 Maxim Importanta Transnaciona Kompanii, segun la revuo Fortune. Inter la maxim importanta kompanii kun sideyo ibe esas Samsung, SK Holdings, Hyundai, POSCO e LG Group. Seoul ank esas un ek la maxim chera urbi de la mondo por stranjeri rezidar.
Geografio
redaktar
.jpg)
La reliefo di Seoul esas plana, cirkondata da ok monti, di qui la maxim alta esas Bukhansan, kun altitudo di 836 metri, jacanta norde del urbo. Fluvio Han preske bisekas Seoul en du parti, norda e suda. Olim, bateleti navigis ol, ma pro ke lua estuario esas proxim la frontiero kun Nord-Korea, regiono sen posibleso di aceso por civili, ol ne plus uzesas por navigado.
La klimato dil urbo esas parte humida kontinentala, parte humida subtropikala (rispektive Dwa e Cwa, segun la klimatala klasifikuro da Köppen). La mezavalora temperaturo en agosto (somero) esas 25,7°C, kontre ke la mezavalora temperaturo en januaro (vintro) esas -2,4°C. Kelkafoye, la temperatura povas falar infre -10°C e mem infre -15°C, inter januaro e februaro. Mezavalore, nivas dum 24,9 dii, omnayare.
La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 1450,5 mm, e la maxim pluvoza monato esas julio, kun mezavalore 394,7 mm.
Distrikti
redaktar
.jpg)
Seou subdividesas en 25 distrikti (Koreane: 구 Gu)
|
|
Transporto
redaktar
L'Aeroportuo Internaciona di Incheon, kelkafoye nomizita "Internaciona Aeroportuo Seoul-Incheon" esas la maxim granda di Sud-Korea. Depos 2005 ol judikabas kom la maxim bona e la maxim neta aeroportuo de la mondo. Inaugurita en 2001 che insulo Yeongjong, sur tereni sustracionita de la maro, ol recevis 71 169 516 veheri en 2019. L'anciena Aeroportuo Gimpo, jacanta an distrikto Gangseo, nun uzesas precipue por domestika flugi, e flugi al aeroportui Kansai, en Osaka, Songshan en Taipei, e l'aeroportuo internaciona di Beijing. En 2019, Gimpo recevis 25 448 416 veheri.
Seoul ligesas ad omna granda urbi di Sud-Korea per ferovoyo, e ligesas a la maxim importanta per la treno di granda rapideso KTX, qua povas superirar rapideso di 300 km/horo. L'unesma lineo di KTX, iranta de Seoul til Busan, komencis konstruktesar en 1992 ed inauguresis ye la 1ma di aprilo 2004. Staciono Seoul, an la centro dil urbo, recevas la treni KTX, suburbala treni ed ank apartenas a metroo di Seoul.
Kelka chosei por rapida trafiko konvergas a Seoul, exemple AH1, la maxim importanta de la lando, longa de 418 kilometri ed anke konocata kom choseo Gyeongbu, qua ligas Seoul a Suwon, Daejeon, Gumi, Daegu e Busan. La choseo Seohaean ligas Seoul a la provinco Sud-Jeolla. La choseo 171, inaugurita en 2009 e longa de 22,9 kilometri, ligas Seoul a Yongin.
Existas diversa termino-stacioni por omnibusi qui ligas Seoul ad altra urbi di Sud-Korea.
Urbala transporto
redaktar
Metroo di Seoul konsistas ek 22 linei di suburbala treni ed urbala ferovoyo parkuranta 1182,7 kilometri - di qui 353,2 kilometri di linei esas la metroo propre, ed entote 728 stacioni. Municipala kompanio Seoul Metro, la nacionala kompanio KORAIL e privata entraprezi administras linei di ca sistemo.
La transporto urbala per omnibusi administresas da la guvernerio di la metropolala regiono di Seoul e da privata entraprezi. Existas quar tipi di omnibusi en la urbo, inkluzite expresa linei di omnibusi kolorizita rede, liganta lua metropolala regiono a lua centrala quartero. Omnibusi kolorizita flave parkuras cirklatra linei, qui havas halteyi proxim metroala stacioni. Moderna omnibusi uzas baterii ed elektrala motori, o motori qui uzas naturala gaso kom fuelo. Dizelo-motori ne pluse uzesas en l'omnibusi di Seoul.
Til komenco dil yari 1970a, existis lineo di tramveturo qua ligis Seoul ad Incheon, pose remplasita da lineo di metroo qua nun ligas amba urbi.
Dum recenta yari, multa habitanti adoptis bicikli kom transporto-moyeno. En amba rivi dil fluvio Han existas diversa parkeoloki por bicikli. Ultre to, en 2015 kreesis sistemo nomizita lokale Ddareungi, qua posibligas uzeri lokacar bicikli dum kelka hori.
Kelka turistal atraktivi
redaktar
Un ek la maxim importanta historiala edifici di Seoul, qua atraktas plu kam 1 milion viziteri omnayare, esas palaco Gyeongbokgung. Originale konstruktita en 1395 e destruktita multafoye dum lua historio, exemple dum Japonian okupado, ol esas la maxim granda de tale nomizita 5 Granda Palaci. La maxim multa ek l'edifici nun vidata en la palaco konstruktesis erste en 1867.[2]
Ye la 21ma di januaro 1963, Gyeongbokgung deklaresis kulturala proprieto di Sud-Korea. Depos la yari 1990a, la palaco restaurabas a sua originala formo. L'edifici anke gastigas du muzei. Un ek li esas la Muzeo di la Nacionala Palaco, qua gastigas 1500 tomi, inkluzite 150 kopiuri di la libri Uigwe, qui naracas detaloze rituali e ceremonii di la dinastio Joseon. L'altru esas la Nacionala Muzeo dil Populo, qua gastigas 98 mil objekti pri la vivo en Korea, de la prehistorio til la fino di la dinastio Joseon, en 1910. Ca libri montras elementi di rurala vivo, exemple kopiuri di tale nomizita "spiritala fosti", ube rurani kustumis pregar.
_(cropped).jpg)
Altra notora palaco esas Changdeokgung, tradukebla kom "palaco di la prosperanta virtuo", anke konocata kom Estala Palaco. Ol konstruktesis kom rejala rezideyo en 1405,[2] ed uzesis da princi de la dinatio Joseon. Ol subisis severa domaji dum l'okupo Japoniana en Korea, de 1910 til 1945. Nun, restas nur cirkume 30% ek l'originala strukturi de la palaco. Kelk ek ca strukturi originala esas la Pordo Donhwamun, konstruktita originale en 1412, brulita dum Japonian invado en 1592, e rikonstruktita en 1608; e la ponto Geumcheongyo, konstruktita en 1411, la maxim anciena strukturo qua nulafoye destruktesis.
La templo Budista Bongeunsa fondesis ye la yaro 794[2] da Yeonhoe, lor la maxim importanta monako di Silla. Dum la dinastio Joseon, Budismo subisis represo en Korea, tamen kande Jeonghyeon divenis rejino, el imperis la rikonstrukto di la templo. Pose, kande rejino Munjeong asumis la povo, Budismo rivivigesis, e Bongeunsa divenis la precipua templo Zen Budista di la lando. Bongeunsa havas ceremoniala stelei, diversa pavilioni e granda statuo pri Buddho.
La vilajo Namsangol Hanok, jacanta che quartero Pil-dong, prezervas tradicionala domi del epoko Joseon. On povas savar quale ula militisto, ula rurano od ula nobelo vivis dum ca epoko.[2]
Parto ek l'anciena muregi qui olim protektis Seoul, 12-kilometra seciono inkluzite pordegi, ter-amasi por acendar fairi e ponti prezervabas depos 1963. L'originala murego konstruktesis unesmafoye en 1396, e havis 8 pordegi. Parto ek la murego, severe domajita dum Japonian okupeso, restauresis e nun prezervesas en parki.
Namdaemun esas anciena merkato qua originis cirkume 1414, dum la regno di Taejong, kom komerco-loko jerita da la guvernerio, por administrar tributi sur rizo, stofi e pekunio. En 1922 lua kontrolo pasesis a Japoniani, e depos 1945 kreis organizuro qua nun administras la loko. Ibe on povas komprar tradicionala suveniri, chipa juvelaro, ed elektronikal equipuri.[2]
La komercala strado Myeongdong esas un ek la maxim populara loki vizitata por turisti qui deziras komprar vestaro, pedvesti, elektronikal equipuri, ed altri. Ol anke havas restorerii e loki por komprar nutrivi qui preparesas en la strado.[2] La quartero Insadong anke koncentras multa butiki ube on povas komprar suveniri, antiquaji e mestieri.[2]
