Mondala petrolo-krizo di 1973
La mondala petrolo-krizo di 1973 komencis ye la 16ma di oktobro 1973, kande ONEP decidis ne exportacar petrolo a la landi qui suportis Israel dum la milito dil Yom Kipur, inter Israel ed Egiptia. Komence, l'embargo afektis Kanada, Japonia, Nederlando, Usa ed Unionita Rejio, ma pose extensesis a Portugal, Rodezia (la nuna Zimbabwe) e Sudafrika.
Ante l'embargo, petrolo esis abundanta e chipa por ocidentala landi, nome Usa. Usana urbi kreskis multe pos la duesma mondomilito, e familii dependis de automobili kom precipua transporto-moyeno. De 1945 til 1960, la konsumo di petrolo en Usa duopleskis. Usa, lor havanta 6% de la tota habitantaro de la mondo, konsumis 33% de tota produktado mondala di petrolo. Malgre ke la produktado industriala di Usa reprezentis 1/4 de la tota produktado industriala de la mondo, la konsumo di petrolo esis 5-foye plu granda.
Petrolo, nome veninta de Mez-Oriento, pagesis kun Usana dolari, e lua internaciona preco establisesis en dolari. Dum la guvernerio di Richard Nixon, la kresko ekonomiala di Usa esis preske nula, e samatempe l'inflaciono komencis augmentar. La presi por ruptar l'estagno ekonomiala augmentis, ed en 1971 Nixon decidis abolisar l'equivalo alpari inter Usana dolaro ed oro, e finis tale nomizita "sistemo di Bretton Woods". Usana dolaro desvalorigesis per 8% relate oro en decembro 1971, ed itere desvalorigesis en 1973.
ONEP esis grupo di 12 landi, de qui 7 Araba stati, qua kreabis ye la 18ma di septembro 1960 por protestar kontre la presi di granda petrolala kompanii, qui probis augmentar profiti per diminutado di la preco pagita a la landi qui produktis petrolo. Komence ol probis kontrolar la negocio di preci kun granda entraprezi e kontrolar la produktado, ma depos 1971 l'organizuro pluforteskis.
En agosto 1973, reprezentanti de Araba landi kunsidis sekrete en Riad e negociis pakto por uzar "petrolo kom armo" en militala konflikto. Ye la 6ma di oktobro 1973, Egiptia e Siria atakis Israel dum la milito dil Yom Kipur. Israel recevis suporto Usana e Britaniana. Du dii pose, faliis negocii inter ONEP e petrolala kompanii por revizar pakto signatita en 1971. Ye la 16ma di oktobro 1973, Saudi-Arabia, Iran, Irak, Unionita Araba Emirii, Kuwait e Katar augmentis la preci di petrolo per 17% e decidis diminutar lia produktado. Pose li extensis l'embargo a Nederlando ed itere diminutis lia produktado. En 1974, petrolala kompanii koaktesis augmentar la preco di petrolo til 12 dolari po barelo (equivalanta a 75 dolari po m³). To esis equivalanta a 62 dolari po barelo en 2019, o 407,85 dolari po m³.
La landi de Mez-Oriento, qui dominacesis dum multa yari da industriala povi, fine kontrolis esencala produkturo. Balde ca landi komencis akumular granda richeso. Por lora granda dependo mondala de petrolo, l'augmento di lua preco efektigis granda inflaciono e diminutado di ekonomial agadi en la landi afektita. Ca landi adoptis serio di permananta agadi por diminutar lia extera dependo.