Zeeland
Zeeland o Zelando (zeelandana: Zeêland) esas la maxim westala provinco di Nederlando.
La provinco, situita an la sudwesto di la lando, konsistas ek plura insuli e peninsuli (de to lua nomo, qua signifikas "maro-lando") e strio an la frontiero kun Belgia. La chefurbo provincal esas Middelburg. La areo esas cirkume 2.930 km², ek quo preske 1.140 km² esas aquo, e havas habitantaro de c. 380.000.
Granda parti de Zeeland jacas sub la maro-nivelo. La lasta granda inundo dil areo eventis en 1953. Turismo esas importanta ekonomiala agado. Dum somero, pro la plaji ol esas populara destino por turisti, aparte germana turisti. En ula arei, la habitantaro povas esar du- til quarfoye plu alta dum la somero-sezono.
La blazono di Zeeland montras leono mi-emersinta del aquo e la texto luctor et emergo (Latina di "Me luktas ed emersas"). La lando Nova-Zelando nomizesas pro Zeeland - ne "Zealand" (dana: Sjælland) en Dania, quale on kelkafoye asertas.
Historio
redaktarZeeland ja habitesis ante la Romana epoko. Ek ta tempo devenas pikturi di i.a. la deino Nehalennia, trovita da peskisti en la Oosterschelde.
Nehalennia esas deino dil anciena religio konocita cirkum la provinco Zeeland. Adoro di elu komencis en adminime la 2ma yarcento aK, e florifis en la 2ma e 3ma yarcenti. El esis forsan regionala deino, sive kelta sive pre-germana - fonti diferas pri la kulturo qua unesme adoris elu. Dum la Romana epoko, elua chefa funciono semble esis protekto di voyajeri, aparte trans la Norda Maro. Savo pri el venas grandaparte del restaji di plu kam 160 skultita petra ofraji dragita de la Oosterschelde depos 1970. Du plusa ofro-stoni anke trovesis en Köln, Germania
Zeeland esis kontestata teritorio inter la komti di Holando e Flandria til 1299, kande la lasta komto di Holando mortis, la Komti di Heno guverneskis la komtio di Zeeland, sequata da la komti di Bavaria, Burgundia e Habsburg. Pos 1585 Zeeland sequis kom un ek la 7 nedependanta provinci, la fato dil norda parto di Nederlando.
En 1432 ol divenis parto dil posedaji di Filipo la 3ma di Burgundia, plu tarde la Dekesep Provinci. Per mariajo, ica Provinci aquiresis da le Habsburg en 1477. Dum la Okadek-Yara Milito, Zeeland luktis kun la Uniono di Utrecht, e divenis un ek la Unionita Provinci. La nuna regiono Zeeuws-Vlaanderen esis ne parto di Zeeland, ma di la komtio Flandria konquestita dal Unionita Provinci, tale nomizita Staats-Vlaanderen.
Pos la franca okupo e formaco dil Unionita Rejio Nederlando en 1815, la nuna provinco Zeeland formacesis.
Dum la Duesma Mondo-Milito, Zeeland okupesis da Nazi-Germania inter junio 1940 e novembro 1944. En 1944, Zeeland devastesis da la Batalio di Scheldt e la Walcheren-Desembarki inter britana e kanadana armei, e la okupanta germani.
La katastrofatra Norda Maro-inundo di 1953, quo ocidis 1800 homi en Zeeland, duktis a la konstrukto di la protektiva Deltawerken.
Geografio
redaktarLa provinco Zeeland esas granda rivero-delto situita ye la ekflueyo di plura fluvii, nome Scheldt, Rheno e Meuse. Granda parto dil provinco jacas sub la maro-nivelo e riganesis de la maro da habitanti dum epoki. Olima fangoza peizajo, inundesinta ye alta mareo e riaparinta ye basa mareo, divenis serio de mikra artificala kolini qui restis sempre sika. La homi dil provinco pose konektis la kolini per krear digi, to quo duktis a kateno de sika tero qua pose kreskis aden plu granda insuli e formizis la provinco. La formo dil insuli chanjis dum la tempo per la manui di homo e naturo.
La Norda Maro-inundo di 1953 inundis vasta arei de tero qui pose nur parte riganesis. La posa konstrukto di la Deltawerken anke chanjis la provinco. La substrukturo, quankam tre distinta pro la nombro de ponti, tuneli e digi, ne formizis la geografio di la provinco, tam multe kam la geografio di la provinco formizis la substrukturo. La digi, tuneli e ponti nun esas nekareebla parto dil strado-sistemo konstruktita dum yardeki e remplasis anciena paromi. La finala etapo di ca procedo eventis en 2003 kande la tunelo Westerscheldetunnel apertesis. Ol esis la unesma solida konekto inter amba rivi di la Westerschelde e finigis l'epoko kande aquo separis la insuli e peninsuli di Zeeland.
Zeeland konsistas ek plura insuli e peninsuli. Ici esas, de nordo a sudo: Schouwen-Duiveland, Tholen, Noord-Beveland, Walcheren e Zuid-Beveland. Ol anke inkluzas strio de tero an la frontiero di la belga regiono Flandria.
Municipi
redaktarLa provinco Zeeland havas 13 municipi:
Zeeuws-Vlaanderen:
- Hulst (27.370 habitanti)
- Sluis (23.801 habitanti)
- Terneuzen (54.771 habitanti)
Overig Zeeland:
- Noord-Beveland (7.469 habitanti)
- Schouwen-Duiveland (33.833 habitanti)
- Tholen (25.444 habitanti)
Walcheren:
- Middelburg (47.658 habitanti)
- Veere (21.953 habitanti)
- Vlissingen (44.353 habitanti)
Zuid-Beveland:
- Borsele (22.651 habitanti)
- Goes (37.050 habitanti)
- Kapelle (12.522 habitanti)
- Reimerswaal (21.999 habitanti)
La maxim granda urbi esas: Middelburg: 41.000, Vlissingen: 34.000, Goes: 27.000 e Terneuzen: 25.000 habitanti.