Tbilisi
| Tbilisi | ||
| ||
| Kelk imaji pri Tbilisi. | ||
|
| |
| Standardo | Blazono | |
| Lando: |  Gruzia
| |
Informo:
| ||
| Latitudo: | 41°43' N | |
| Longitudo: | 44°47' E | |
| Altitudo: | 380 til 770 m | |
| Surfaco: | 726 km² | |
| Habitanti: | 1 171 100[1] (2019) | |
| Denseso di habitantaro: | 3194,38 hab./km² | |
| Horala zono: | UTC+4 | |
| Urbestro: | Kakha Kaladze | |
Mapo:
| ||
| ||
Oficala retosituo:
| ||
| www.tbilisi.gov.ge | ||
Tbilisi esas chef-urbo e maxim populoza urbo di Gruzia. Ol havis 1 171 100 habitanti en 2019. Jacanta proxim l'anciena Silko-voyo, dum yarcenti l'urbo esis batali-agro inter diferanta povi, ed esis la chef-urbo di diversa rejii e republiki.
HistorioRedaktar
L'urbo fondesis cirkume la yaro 479 apud la rivero Mt'k'vari (Kura), dal rejulo Vakhtang la 1ma. Lua sucedinto, Dachi la 1ma Ujarmeli, transferis la chef-urbo dil rejio de Mtskheta a Tbilisi dum la komenco dil 6ma yarcento. Dum lua regno, Dachi kompletigis la konstrukto di murego por protektar l'urbo, qua prosperis pro esar apud la chosei qui ligis Europa ad Azia.
Tbilisi guvernesis dal Persiani de 570 o 580 til 627, kande l'armei Bizancana e Khazar spoliis ol. En 736-738, Arabi, komandita da Marwan la 2ma, invadis l'urbo ed instalis emirio. En 764, ankore sub dominaco Araba, l'urbo itere spoliesis dal Khazari. En 853, Arabi komandita da Bugha Al-Turki itere invadis Tbilisi, por koaktar la fideleso dil urbo a la kalifio Abbasid.
En 1121, pos violentoza batalii kontre le Seldjuk, trupi komandita dal rejulo Davit la 4ma di Gruzia kaptis la urbo, qua transformesis en chef-urbo dil rejio Gruzia, fondita en 1008. De la 12ma til la 13ma yarcento, Tbilisi gradope divenis regionala povo, e literaturala e kulturala centro anke por l'Ortodoxa Eklezio. Dum la regno di la rejino Tamar, Shota Rustaveli skribis ilua famoza poemo "La kavaliero en pelo di pantero", e ca epoko konocesis kom "ora epoko di Gruzia".
L'"ora epoko" ne duris multe, nam en 1226 l'urbo kaptesis dal dinastio Khwarazm, ed en 1236 ol okupesis dal Mongoli. L'urbo influesis multe politikale e kulturale dal Mongoli, qui retretis erste en 1320. Pos la retreto Mongola, Tbilisi itere divenis chef-urbo di Gruziana rejio. En 1366, epidemio di bubono-pesto devastis lua habitantaro. En 1386 ol invadesis da Tamerlan.
Tbilisi esis chef-urbo dil administrado di Kaukazia de 1844 til 1881, dum Rusa imperio. Dum granda parto di la 19ma yarcento, la maxim nombroza etniala grupo esis Armeniani, qui reprezentis 74,3% de la habitantaro. Pos Rusa revoluciono di oktobro 1917, ol esis kurtatempe la chef-urbo di Transkaukaziana Federuro, en 1918. Lor, la quanto di Armeniani e Gruziani en la urbo esis preske la sama, e Rusi esis la 3ma maxim granda etniala grupo. La nedependo di la regiono deklaresis en la palaco dil olima vicerejo de la 26ma til la 28ma di mayo 1918. Pos to, Tbilisi divenis chef-urbo di Demokrata Republiko Gruzia til la 25ma di februaro 1921. Ca dio, Sovietiana trupi invadis l'urbo e pos intensa batalio, Sovietiana suvereneso deklaresis.
De 1921 til 1991, Tbilisi (til 1936 nomizita Tiflis) esis chef-urbo di Republiko Socialista Sovietiana Gruzia.
GeografioRedaktar
.jpg)
La reliefo di Tbilisi esas komplexa. Ol cirkondesas dal montaro Saguramo adnorde, e da monti de la montaro Trialeti adsude ed adweste. L'altitudo dil urbo varias de 380 til 730 metri super la marala nivelo. An la sinistra rivo dil fluvio Mt'k'vari, la planajo esas extensa de 30 km, iranta de la quartero Avchala til la fluvio Lochini. An lua dextra rivo, la talusi de la montaro Trialeti esas obstaklo por la kresko dil urbo.
La klimato dil urbo esas subtropikala humida (Cfa segun la klimatala klasifikuro da Köppen), kun kontinentala influi de la sika venti de central Azia e Siberia, e de la humida venti de Atlantiko e Nigra maro. La mezavalora temperaturo en julio (somero) esas 24,5°C, kontre ke la temperaturo en januaro (vintro) esas -1,5°C.
La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 517 mm, e la maxim pluvoza monati esas mayo e junio, kun mezavalore 84 mm single.
SportoRedaktar
La maxim sucesoza futbalo-klubo di Georgia FK Dinamo Tbilisi havas sua hemo en la urbo.
ReferiRedaktar
- ↑ Population by regions - Publikigita da NATIONAL STATISTICS OFFICE OF GEORGIA. URL vidita ye 15ma di januaro 2019.