Albert Einstein

fizikisto
Albert Einstein
Profesiono: Fizikisto
Lando: Germania
Naskodato: 14 di marto 1879
Nasko-loko: Ulm, Badenia-Wurtemberg, Germania
Mortodato: 18 di aprilo 1955
Morto-loko: Princeton, Nova-Jersey, Usa

Albert Einstein (1879 til 1955) esis teoriala fizikisto. Lua maxim importanta verko traktas la teorio pri relativeso (segun qua irga evento esas sempre ligita ad unika punto di spaco-tempo tra lum-ondo, kontraste al teorio da Newton, qua postulas ke gravitado esez simple instantala).

Frua vivo redaktar

Il studiis che la Federala Instituto di Teknologio en Zürich, Suisia. En 1902 il komencis laborar che patento-kontoro en Bern. La laboro che la kontoro ne esis desfacila, ed il povis pensar pri problemi di fiziko pri qui il havis intereso.

En 1905 Einstein redaktis plura artikli tre signifikoza, dum ke il rezidis en Zürich. En un de li il aplikis la quanto-teorio da Max Planck al expliko dil fotoelektrala emiso pro ke ne existas fizikala etero.

Pose il demonstris ke molekulala ago ya explikas la Brownala movo. En triesma artiklo il publikigis la teorio pri specala relativeso, qua postulas konstanta rapideso di lumo (c) e l'equivalo di amaso (m) ed energio (E), rezumata en la famoza equaciono E = mc2.

Ca nova idei multe okupis la pensi dil fizikisti dum la sequanta yardeki.

En Berlin redaktar

En 1914 il divenis administranto dil instituto ciencala Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft en Berlin, fondita en 1911. Ilu restis en ca ofico til 1932.

En 1915 il redaktis la generala teorio pri relativeso, ed ye la 11ma di mayo 1916 ilu publikigis ol. Generala relativeso traktas gravitado e konjektas ke la fizikala efekti di gravitado esas identa a la efekti di acelereso.

La konsequanta predicajo, ke lumo esus deflexata da granda maso, esis pose konfirmata per astronomiala observadi: la Angla fizikisto Arthur Eddington observis sunala eklipso ye 29 di mayo 1919 sur la insulo Principe, proxim la westa marbordo di Afrika, e fotografis steli en la regiono cirkum la suno. La pozicioni di la steli esis mikrete alterata de lia kustumala pozicioni: la lumo-radii esis kurvigata pro la graviteso di la suno.

Il recevis la Nobel-premio pri fiziko en 1921.

Einstein esis vizitanta Usa kande Adolf Hitler ganis la povo en Germania, e pro esar Judo, il decidis ne retrovenar a sua hemlando, e pro ico il civitaneskis en Usa en 1940.

En Usa redaktar

Il pasis sua cetera vivo serchante vane "unionita feldo-teorio" qua kombinus quantoteorio kun gravitado.

Ye la 2ma di agosto 1939 il signatis letro a la Prezidanto di Usa Franklin D. Roosevelt. Il avertis ke Germania forsan esas kapabla krear atom-bombo, e konsilis la Prezidanto hastigar Usana projeto egarde atomala armi. La letro esis ideo da Hungariana fizikisto Leó Szilárd, qua rezidis en Usa; il plurafoye renkontris Einstein, qua rezidis en Long Island, Nova-York, e li sorgoze kompozis la letro. Granda projeto Usana por krear atomala armi komencis en decembro 1941. Quankam Einstein esis pacifisto, il signatis la letro pro ke il timis ke Germania esos l'unika developanto di atom-bombo. Tamen, Germania ne developis la atom-bombo. Pos 1945 il laboris kontre la difuzo di nuklear-armi.

Einstein, ne volante uzar la deskovro di nukleara fisilo por facar atomo-bombo, pose signatis la Manifesto Russell—Einstein kun Bertrand Russell. Ilu asociesis kun la Instituto pri Supera Studii en Princeton, Nova-Jersey til lua morto en 1955.

Citaji redaktar

  Ne omno quo kontas povas esar kontata, e ne omno quo povas esar kontata kontas.  
 
Commons
Commons havas kontenajo relatante a:
Nobel-premiiziti pri fiziko

1901: Röntgen 02: LorentzZeeman 03: BecquerelP.CurieM.Curie 04: Rayleigh 05: P. Lenard 06: Thomson 07: Michelson 08: Lippmann 09: MarconiBraun 10: van der Waals 11: Wien 12: Dalén 13: Kamerlingh Onnes 14: von Laue 15: W.L.BraggW.H.Bragg 17: Barkla 18: Planck 19: Stark 20: Guillaume 21: Einstein 22: N.Bohr 23: Millikan 24: Siegbahn 25: FranckHertz 26: Perrin 27: Compton, Wilson 28: Richardson 29: de Broglie 30: Raman 32: Heisenberg 33: SchrödingerDirac 35: Chadwick 36: Hess, Anderson 37: Davisson, Thomson 38: Fermi 39: Lawrence 43: Stern 44: Rabi 45: Pauli 46: Bridgman 47: Appleton 48: Blackett 49: Yukawa 50: Powell 51: CockcroftWalton 52: BlochPurcell 53: Zernike 54: BornBothe 55: LambKusch 56: ShockleyBardeenBrattain 57: YangT.D.Lee 58: CherenkovFrankTamm 59: SegrèChamberlain 60: Glaser 61: HofstadterMössbauer 62: Landau 63: WignerGoeppert-MayerJensen 64: TownesBasovProhorov 65: TomonagaSchwingerFeynman 66: Kastler 67: Bethe 68: Álvarez 69: Gell‑Mann 70: AlfvénNéel 71: Gabor 72: BardeenCooperSchrieffer 73: EsakiGiaeverJosephson 74: RyleHewish 75: A.BohrMottelsonRainwater 76: RichterTing 77: AndersonMottvan Vleck 78: KapitsaPenziasWilson 79: GlashowSalamWeinberg 80: CroninFitch 81: BloembergenSchawlowSiegbahn 82: Wilson 83: ChandrasekharFowler 84: Carlo Rubbiavan der Meer 85: von Klitzing 86: RuskaBinnigRohrer 87: BednorzMüller 88: LedermanSchwartzSteinberger 89: RamseyDehmeltPaul 90: FriedmanKendallTaylor 91: de Gennes 92: Charpak 93: HulseTaylor 94: BrockhouseShull 95: PerlReines 96: LeeOsheroffRichardson 97: ChuCohen‑TannoudjiPhillips 98: LaughlinStörmerTsui 99: 't HooftVeltman 2000: Jares AlfiorawKroemerKilby 2001: CornellKetterleWieman 2002: DavisKoshibaGiacconi 2003: Abrikosov, Ginzburg, Leggett 2004: Gross, PolitzerWilczek 2005: Glauber, HallHänsch 2006: MatherSmoot 2007: Grünberg, Fert 2008: NambuKobayashiMaskawa 2009: Kao, Boyle, Smith 2010: Geim, Novoselov 2011: Perlmutter, Schmidt, Riess 2012: Wineland, Haroche 2013: Englert, Higgs 2014: Amano, Nakamura, Akasaki 2015: Arthur Bruce McDonald, Kajita 2016: Thouless, Haldane, Kosterlitz 2017: Thorne, Weiss, Barish 2018: Ashkin, Mourou, Strickland 2019: Peebles, Mayor, Queloz 2020: Penrose, Genzel, Ghez 2021: Manabe, Hasselmann, Parisi 2022: Aspect, Clauser, Zeilinger 2023: Agostini, Krausz, L'Huillier