Tocantins (stato)
Tocantins esas un ek la 27 stati di Brazilia. Segun la demografiala kontado di 2022, ol havis 1 511 459 habitanti[1]. Lua tota surfaco esas 277 720,52 km². Lu havas kom vicini Goiás sude, Mato Grosso weste e sud-este, Pará weste e nord-weste, Maranhão norde, nord-este ed este, Piauí este, e Bahia este e sud-este.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ol esas un ek la maxim nova Braziliana stati, e kreesis en 1988. Lua chef-urbo, Palmas, fondesis en 1989.
Bazala fakti pri Tocantins.
Historio
redaktarAnte l'arivo di koloniigisti, la regiono habitesis dal indijeni kayapó e dal altra rasi. Jezuiti exploris la regiono cirkume 1625, serchante indijeni por konvertar a kristanismo. Dum la yari 1730ma e 1740ma trovesis oro en la regiono, lor parto de la kapitanio di Goiás.
Kun la nedependo di Brazilia la regiono divenis parto di la provinco, pose stato, Goiás. Pro lua granda disto de regioni plu richa e pro la manko di teknologio por kultivar lua sulo, l'anciena "nordo di Goiás" (nune stato Tocantins) sempre esis plu povra kam la sudo. To stimulis idei pri dividar la stato, unesmafoye kun Joaquim Teotônio Segurado, qua proklamis autonoma guvernerio por la regiono en 1821. Pos ta epoko, nur en 1956 la judiciisto Feliciano Machado Braga lansis la ideo pri kreo dil stato Tocantins.
Tocantins divenis Braziliana stato pos la 5ma di oktobro 1988, kande la nuna Braziliana konstituco promulgesis. Ye la 1ma di januaro 1989 José Wilson Siqueira Campos divenis lua unesma guberniestro.
Geografio
redaktar
La tota surfaco di Tocantins esas poke min granda kam olta di Equador, e poke plu granda kam olta di Burkina Faso e Nova-Zelando.
La stato havas 2 klimati: norde del paralelo 6° Sudo, la klimato esas equatorala kun intensa pluvi e sen sika sezono. Sude del paralelo 6° Sudo la klimato esas tropikala kun sika sezono de mayo til septembro.
La vejetantaro konsistas ek Equatorala foresto norde del paralelo 6° S, ed en savano (nomizita cerrado en Brazilia) sude del paralelo 6° S.
Sude dil stato jacas insulo Bananal, kun cirkume 19 000 km² di tota surfaco, che rivero Araguaia. Bananal esas la maxim granda fluviala insulo de la mondo. Parto de lua surfaco - 5 577 km² - protektesas per nacionala parko, e parto protektesas en indijena rezerveyi. Ne existas ponti por ligar l'insulo kun la du rivi di Araguaia, ed on povas arivar ibe nur per batelo.
Ekonomio
redaktar
Segun statistiki del yaro 2018, cirkume 74,7% del interna produkturo dil stato originis de servadi, 12,3% originis del industrio e 13,1% de agrokultivo[2]. Pri komerco servadi, la maxim importanta agadi esas publika servadi (publik administrado, polico, publika skoli e hospitali, edc), la komerco di vehili e kompozanti, e manteno di vehili, komerco ed enrejistro di negocii imoblala, inquesti e ciencal agadi, bankal agadi, edc. La precipua komercala e servadala centri esas Palmas ed altra urbi situita alonge choseo BR-153, qua trairas la stato norde til sude, e choseo BR-226, qua ligas la stato kun Rio Grande do Norte.
L'agrokultivo - nome soyo - ed edukado di bestii, esas importanta por l'exportaci dil stato. Soyo reprezentis preske 69% ek l'exportaci dil stato en 2012.[3]
Lua precipua industrio esas la transformo di agrokultivala produkturi. La fabrikerii jacas precipue en la maxim granda urbi, exemple Palmas, Araguaína, Gurupi, Porto Nacional e Paraíso do Tocantins.
Turismo en la stato gradope kreskas, nome en la regiono Jalapão, pro lua diferanta peizaji.
Referi
redaktar- ↑ 1,0 1,1 Censo 2022: Brasil tem 203 milhões de habitantes, 4,7 milhões a menos que estimativa do IBGE - Publikigita da G1. Dato di publikigo: 28ma di junio 2023. Idiomo: Portugalana.
- ↑ Produto Interno Bruto do Tocantins - ótica da produção - Publikigita da Secretaria da Fazenda e Planejamento (SEFAZ). Diretoria de Gestão de Informações Territoriais e Socioeconômicas (DIGIT). URL vidita ye 1ma di julio 2023. Idiomo: Portugalana.
- ↑ Exportações do Tocantins (2012) - Nomo di la publikigo: Plataforma DataViva. URL vidita ye 13ma di januaro 2014. Idiomo: Portugalana.