Historio di Sud-Korea
La maxim anciena homala restaji trovita en Sud-Korea datizas de cirkume 500 mil yari ante nun. Segun la tradiciono, en 2333 aK, Tangun fondis la dinastio Choson (anke konocata kom dinastio Gojoseon). Anciena Korea konsistis ek multa urbi-stati qui militis l'unu kontre l'altru. Tamen, tri rejii - Baekje, Koguryŏ e Silla - pokope pluforteskis, e dominacis teritorii en la peninsulo, dum epoko konocata kom "La Tri Rejii di Korea".
En 918, generalo Taejo Wang Geon fondis rejio Goguryeo o Koryo (Koreane: 고려, Goryeo), origino di la nuna nomo "Korea". Dum la 13ma yarcento Mongoli invadis e dominacis la peninsulo. Pos la falio di Mongola imperio eventis diversa politikala konflikti, ed en 1392, dinastio Joseon remplasis dinastio Koryo. Joseon-rejio esis l'anciena nomo por Korea: Joseon to Daehan Jeguk.
De 1592 til 1598 Japoniani invadis Korea. Toyotomi Hideyoshi komandis armeo, e probis invadar Azia tra Korea, ma ekpulsesis kun la helpo di la dinastio Ming, de Chinia. Dum la yari 1620a e 1630a, Mandjuri invadis la regiono, ed anke konquestis la tota Chinia.
Ye la 1ma di marto 1919, Korea nedependanteskis de Japonia, ma erste ye la 13ma di aprilo sam yaro lua unesma guvernerio istalesis. Provizora guvernerio instalesis en Shanghai, Chinia, e luktis kontre Japonian okupo en la peninsulo. Pos ke Japoniani invadis Chinia en 1932, Koreana partisi qui favoris la nedependo koordinis agadi kun Chiniana komunisti e nacionalisti por kombatar Japoniani.
Kande la Duesma mondomilito finis, Japonia kapitulacis e cedis la regiono a Sovietiani ed Usani, qua rispektive okupis la nordo e la sudo di Koreana peninsulo. Lor, nur 22% de Koreana habitanti savis lektar e skribar. La frontiero inter Nord-Korea e Sud-Korea establisesis en la paralelo 38°N.
La republiko di Sud-Korea establisesis ye la 15ma di agosto 1948, kun Syngman Rhee kom unesma prezidanto. Ye la 25ma di junio 1950, Nord-Korea invadis Sud-Korea e komencis la Milito di Korea.
| Precipua artiklo: Milito di Korea |
L'armistico en 1953 nulatempe signatita da le du Korea, establisis desmilitarigata zono cirkum l'originala frontiero. Le du Korea ne signatis paco-pakto, e to rezultas ke la du landi teknikale duras en milito.
En 1960 eventis studentala revolto kontre lora prezidanto Syngman Rhee. Pose, komencis periodo di politikala nestabileso qua duris til la stato-stroko komandita da Park Chung-hee. Park guvernis til lua asasino en 1979. Dum lua guvernerio l'ekonomio di la lando kreskis forte. Pos lua morto, eventis politikal agiteso, pro omna chefi dil opozantaro, ante represita, decidar kandidateskar a la prezidanteso.
En 1980 eventis altra stato-stroko, lor komandita dal generalo Chun Doo-hwan kontre la provizora prezidanto Choi Kyu-hah. Chun guvernis Sud-Korea despotale til 1987, kande intensa protesti pos la morto sub tormento di un studento obligis Roh Tae-woo, chefo di la partiso por Demokratiala Yusteso (DJP, de la prezidanto Chun Doo-Hwan), aceptar direta elekti prezidantala. Roh ganis l'elekto por mikra difero, kontre Kim Dae-jung e Kim Young-sam[1].
En 1988 Seoul sucese gastigis l'Olimpiala Ludi[2]. En julio 1997 l'Aziana Ekonomiala Krizo afektis Sud-Korea, ma la lando saneskis su ekonomio rapide. En 2002, la lando gastigis Mondala Kupo di Futbalo ensemble kun Japonia. La du landi mantenis bona diplomacala relati, ma balde eventis disputo teritoriala pri l'insuleti Liancourt (Koreane Dokdo (독도) e Japoniane Takeshima (竹島/たけしま)).
En decembro 2012 Park Geun-hye, filiino dil diktatoro Park Chung-hee elektesis kom l'unesma prezidantino di la lando. El asumis povo la 25ma di februaro 2013.
Referi
redaktar- ↑ Corea del Sur - Historia - Dato di publikigo: 2008. Nomo di la publikigo: Guiadelmundo.org.uy.
- ↑ "Seoul - 1988" - Publikigita da Internaciona Olimpiala Komitato.