Historio di Singapur
L'unesma mencioni skribita pri Singapur evas de la 2ma yarcento. Dum la 13ma yarcento ol esis importanta urbo en Malaya. La nomo Singapur devenas del Sanskrit-vorti singa (leono) e pura (urbo). Dum la 16ma yarcento Singapur esis parto di la Sultanio di Johor. En 1613 Portugalani atakis e brulis l'urbeto an la rivo dil fluvio Singapur.
.jpg)
Recenta historio di Singapur komencis en 1819, kande Britaniana politikisto Thomas Stamford Raffles okupis l'insulo. Singapur havis strategiala importo por Britaniani, por komercala skopo. Britaniana generalo William Farquhar divenis l'unesma "rezidento" (guberniestro) di Singapur, ed asumis ye la 6ma di februaro 1819.
Til 1824 Singapur kontrolesis da un Malaya sultano, ma ye la 2ma di agosto 1824 ol divenis oficale Britaniana kolonio. En 1826 ol unionesis kun altra Britaniana kolonii en la regiono por formacar la Kolonieti dil Stretajo (Straits Settlements).
Cirkum la yaro 1860 plua kam 80 mil personi vivis en la kolonio, di qui plu kam la duimo esis Chiniani. Multa enmigranti arivis por laborar en la plantacerii di kauchukofigieri, e pos la yari 1870ma l'urbo divenis granda centro por l'exportacajo di kauchuko.
Pos l'unesma mondomilito l'urbo divenis importanta navala bazo. En 1935 lietnanto-generalo William Dobbie asumis kom generala komandero di Britaniana trupi en la regiono. Il alarmis pri la riski di ataki kontre Singapur da Japoniani, ma lua sucii recevis poka atenco.
Japoniani okupis l'insulo ye la 15ma di februaro 1942 dum la duesma mondomilito, pos 6-dia batalio. Pos l'okupeso, Japoniana trupi masakris de 5 mil til 25 mil Chiniani qui vivis en la kolonio[1]. Japoniani rinomizis l'insulo Shōnantō, qua signifikas "insulo en sudo okupita dum Showa periodo". Britaniani riokupis Singapur ye la 12ma di septembro 1945, pos Japonia perdar la milito.
Pos finar la duesma mondomilito, Unionita Rejio permisis Singapur havar lua unesma general elekto, en 1955. La kandidato favorebla a la nedependo, David Saul Marshall, vinkis, e divenis l'unesma chefministro dil insulo. Pose il arivis en London e demandis kompleta autonomeso por Singapur, ma London ne atendis ilu. Marshall renuncis, e Lim Yew Hock sucedis il. Singapur recevis kompleta autonomeso, ecepte por lua defenso ed exteral aferi.
Singapur deklaris nedependo de Unionita Rejio ye la 31ma di agosto 1963 e decidis unionar su kun Malaya Federuro, Sabah e Sarawak por formacar nedependanta Malaizia ye la 16ma di septembro sam yaro. Singapurana chefi decidis unionar kun Malaizia pro diversa motivi. Unesme, li pensis ke Unionita Rejio ne aceptos la nedependo di un mikra lando. Duesme, li pensis ke un lando kun mikra teritorio, poka aquo, naturala rekursi e sen merkato por lua produkturi ne esis viviva. E, fine, li deziris la helpo di Malaizia por kombatar lokala komunisti. Tamen, pos la nedependo eventis ideologiala konflikti kun Malaiziana guvernerio, qua privilejizis Malaya Singapurani, suspektis di Singapurani kun Chinian origino, e timis ke l'ekonomiala forco di Singapur stimulis la transfero di politikala centro di lando de Kuala Lumpur vers Singapur. Trubli komencis en Singapur en 1964, ed en 1965 Singapurana parlamento votis favorebla a la nedependo, per 162 yes-voti kontre zero.
Singapur divenis nedependanta de Malaizia ye la 9ma di agosto 1965. Omna personi prizenta en Singapur en ta dio povis selektar se deziris havar Singapurana civitaneso. Yusof bin Ishak divenis l'unesma prezidanto di lando e Lee Kuan Yew l'unesma chefministro. En 1967 lando helpis fondar l'Asociuro di Nacioni de Sud-Estal Azia (ASEAN).
En 1990 Goh Chok Tong divenis la chefministro di lando. Dum lua guvernisteso eventis Aziana Financala Krizo di 1997 e la epidemio di SARS en 2003.