Kofi Annan
Okupeso: diplomacisto
Lando: Ghana
Naskodato: 8 di aprilo 1938
Nasko-loko: Kumasi
Mortodato: 18 di agosto 2018
Morto-loko: Bern

Kofi Atta Annan (8ma di aprilo 1938 - 18ma di agosto 2018) esis Ghanana diplomacisto ilqua servis kom la sepesma Sekretario-Generala dil Unionita Nationi de januaro 1997 til decembro 2006.

Annan e la UN kunganis la Nobel-Premio di Paco en 2001. Il fondis e prezidas la Kofi Annan-Fonduro, ultre esar prezidanto di The Elders, internaciona organizuro fondita da Nelson Mandela.

Naskinta en Kumasi, Annan studiis ekonomiko che Macalester-Kolegio, internaciona relati che la Graduate Institute Geneva e jero che MIT. Annan komencis che la UN en 1962, laborinta che la Geneva-kontoro dil Mondala Saneso-Organizuro. Il pose havis plura roli che la UN-chefkontoro, inkluzite servar kom Sub-Sekretario-Generala pri pacomanteno inter marto 1992 e decembro 1996. Il divenis la Sekretario-Generala ye 13ma decembro 1996 da la Sekureso-Konsilistaro, e pose konfirmita da la Generala Asemblo, tale esinte la unesma S.-G. elektita ek la stabo dil UN ipsa. Il ri-elektesis por duesma periodo en 2001, e sucedesis kom Sekretario-Generala da Ban Ki-moon ye 1ma januaro 2007.

Kom Sekretario-Generala, Annan reformis la burokrataro dil UN; laboris skope kombatar HIV, aparte en Afrika; e lansis UN Global Compact. Il kritikesis pro ne expansir la Sekureso-Konsilistaro, ed on demandis ke il demisionez pos exploro pri la Programo Oleo-po-Nutrivo. Pos livar la UN, il fondis la Kofi Annan-Fonduro en 2007 por laborar pri internaciona developo. En 2012, Annan esis la UN-Arab League Joint Special Representative por Siria, por helpar solvar la konflikto ibe. Annan demisionis pro la manko di progreso dal UN relate konflikto-solvo. En septembro 2016, Annan divenis chefo di UN-komisitaro por explorar la krizo di le Rohingya.

Frua vivo redaktar

Kofi Annan naskis en la Kofandros-distrikto di Kumasi en la Ora Rivo (nun Ghana) ye la 8ma di aprilo 1938. Lua jemela fratino Efua Atta, qua mortis en 1991, havis la sama meza nomo Atta, quo en la linguo Akan signifikas 'jemela'. Annan e lua fratino naskis aden un ek la Ashanti e Fante aristokratala familii di la lando; amba lia avuli e lia onklo esis tribuo-chefi.

En la nom-tradiciono di Akan, ula pueri nomizesas segun la semano-dio ye qua lu naskis, ed/o relate quanta filii preiris lu. Kofi en Akan korespondas kun venerdio. Annan dicis ke lua familinomo rimesas kun la angla vorto "cannon".

De 1954 til 1957, Annan frequentis la elitala Mfantsipim-skolo, metodista skolo en Cape Coast fondita dum la yari 1870ma. Annan dicis ke la skolo docis a lu "ke sufro irgaloke koncernas homi omnaloke". En 1957, la yaro di lua gradizo de Mfantsipim, la Ora Rivo ganis nedependo de Britania e komencis uzar la nomo "Ghana".

En 1958, Annan studieskis ekonomiko che la Kumasi-Kolegio di Cienco e Teknologio, nun la Kwame Nkrumah-Universitato di Cienco e Teknologio di Ghana. Il recevis granto de la Ford-Fonduro, per quo il povis finar sua studio pri ekonomiko che Macalester-Kolegio en St. Paul, Minnesota, Usa en 1961. Annan pose kompletigis diplôme d'études approfondies DEA-grado pri internaciona relati che la Graduate Institute of International and Development Studies en Geneve, Suisia, de 1961-62. Pos kelka yari de labor-experienco, il studiis che MIT Sloan School of Management (1971-72) en la Sloan Fellows-programo e ganis grado pri jero.

Annan parolas fluante l'Angla, franca, Akan, ula Kru-lingui, ed altra afrikana lingui.

Listo di Nobel-laureati pri paco

1901: Dunant, Passy 02: Ducommun, Gobat 03: Cremer 04: IDI 05: Suttner 06: Roosevelt 07: MonetaRenault 08: ArnoldsonBajer 09: BeernaertEstournelles de Constant 10: BIP / IPB 11: AsserFried 12: Root 13: La Fontaine 17: IKRK 19: Wilson 20: Bourgeois 21: BrantingLange 22: Nansen 25: ChamberlainDawes 26: Briand &Stresemann 27: BuissonQuidde 29: Kellogg 30: Söderblom 31: AddamsButler 33: Angell 34: Henderson 35: Ossietzky 36: Lamas 37: Cecil 38: Kontoro Nansen 44: IKRK 45: Hull 46: BalchMott 47: QPSW, AFSC 49: Boyd Orr 50: Bunche 51: Jouhaux 52: Schweitzer 53: Marshall 54: UNHCR 57: Pearson 58: Pire 59: Noel-Baker 60: Lutuli 61: Hammarskjöld 62: Pauling 63: Reda Kruco 64: King 65: UNICEF 68: Cassin 69: ILO 70: Borlaug 71: Brandt 73: Kissinger 74: MacBrideSato 75: Saharov 76: B.WilliamsCorrigan Maguire 77: AI 78: SadatBegin 79: Matro Teresa 80: Esquivel 81: UNHCR 82: MyrdalGarcía Robles 83: Wałęsa 84: Tutu 85: IPPNW 86: Wiesel 87: Arias 88: Paco-trupi 89: Dalai Lamao 90: Gorbachyov 91: Suu Kyi 92: Menchú 93: Mandelade Klerk 94: ArafatPeresRabin 95: Konferi PugwashRotblat 96: BeloRamos-Horta 97: ICBLWilliams 98: HumeTrimble 99: MSF 2000: Dae-jung 01: UNAnnan 02: Carter 03: Ebadi 04: Maathai 05: IAEAElBaradei 06: YunusBanko Grameen 07: Al Gore 08: Ahtisaari 09: Obama 10: Liu 11: SirleafGboweeKarman 12: Europana Uniono 13: Organizuro por l'Interdikto di Kemial Armi 14: Satyarthi, Malala Yousafzai 15: Quarteto 16: Santos 17: Internaciona Kampanio pri l'Aboliso di Nuklear Armi 18: Mukwege, Murad 19: Ahmed Ali