Historio di Equador
Diversa populi habitis Equador de plu kam 8.000 yari ante nun, exemple 'kulturo La Tolita', qua existis sude de la nuna Kolumbia e norde de Equador de cirkume 600 aK til cirkume la yaro 200. De la yaro 600 til cirkume 1534 existis an la suda litoro la kulturo Manteño, qua esis l'unesma populo de la regiono qua vidis l'arivo dil Hispani.
Equador ank esis parto dil imperio Inkao dum la 15ma yarcento. Inkai vinkis diversa Equadorana tribui, exemple la tribuo Cañari, proxim la nuna urbo Cuenca. La regiono okupesis dal Hispani depos 1531, kande Francisco Pizarro kaptis Atahualpa e konquestis la tota imperio. En 1534, Sebastián de Belalcázar e Diego de Almagro fondis Quito, super la ruini di Inkala urbo.
Dum kolonial epoko Equador apartenis a vicerejio Peru e, pos 1720 a Vicerejio Nova-Granada. La Rejala Audienco di Quito - qua esis ambe judiciala korto e konsultiva instanco por la vicerejio - havis prezidanto e diversa judiciisti (oidores).
Ye la 9ma di oktobro 1820, Guayaquil divenis l'unesma urbo qua nedependanteskis de Hispana imperio. La lando nedependanteskis komplete ye la 24ma di mayo 1822, kande Antonio José de Sucre vinkis Hispani che la batalio di Pichincha. Pos la batalio, Equador unionis su kun Granda Kolumbia, lando kreita da Simón Bolívar, ma en 1830 ol separesis e divenis republiko nedependanta.
.jpg)
L'unesma prezidanto di la lando esis Juan José Flores, naskinta en Venezuela. Pos periodo di nestabileso kun militistala diktatoresi, Gabriel García Moreno unionis la lando dum la yari 1860a, suportita dal katolik eklezio.
En 1941, komencis konflikto kun Peru pri la frontiero en la regiono Amazoniana. La definitiva frontiero inter la du landi erste establisesis ye la 13ma di mayo 1999. De 1972 til 1979, militisti guvernis la lando. Ye la 29ma di aprilo 1979 eventis prezidantal elekti sub nova konstituco. Jaime Roldós Aguilera vinkis ol, kun plu kam 1 milion voti.
En 1992, Sixto Durán Ballén, de partiso Unidad Republicana, vinkis prezidantal elekto. Ilu rinegociis l'extera debo segun la strategii de la nomizita projeto Brady, elaborita dal trezoro-sekretario Usana Nicholas Brady. Ca projeto faliis 5 yari pos lua adopto, e duktis Equadorana ekonomio preske a bankroto.
Dum protesti di indijena grupi ye la 21ma di januaro 2000 en Quito, militisti e policisti refuzis uzar forco por represar la demonstri, e komencis tale nomizita "stato-stroko di 2000 en Equador". Protesteri invadis la Nacional Asemblo e deklaris ke triumviraro guvernus la lando. Prezidanto Jamil Mahuad fugis de prezidantala palaco, e viceprezidanto Gustavo Noboa asumis la prezidanteso. Ye la 22ma di januaro, Equadorana kongreso ratifikis Noboa kom prezidanto. Ye la sam yaro, la lando adoptis la dolaro di Usa kom monetaro. Malgre kelka plubonigo, la situaciono ekonomiala duris problemoza.
En 2002, retretinta kolonelo Lucio Gutiérrez, qua partoprenis la revoko di Mahuad, elektesis prezidanto, ed asumis la prezidanteso ye la 15ma di januaro 2003. Ilua partiso Sociedad Patriótica esis minoritato en la kongreso, e dependis de altra partisi por aprobo di legi. En decembro 2004, kontre la konstituco, Gutiérrez dissolvis la Supra Korto e nominis altra judiciisti por ol. La nova korto revokis akuzi pri korupto kontre Bucaram, qua rapide retroiris a la lando.