Dio di Santa Patrik
La Dio di Santa Patrik o la Festo di Santa Patrik (Irlandana: Lá Fhéile Pádraig, "la Dio dil Festivalo di Patrik"), esas kulturala e religiala festo quo eventas ye 17ma marto, la tradicionala morto-dato di Santo Patrik (c. AD 385-461), la patron-santo di Irlando.
La Dio di Santa Patrik divenis oficala kristana festo-dio en la frua 17ma yarcento e celebresas da la Katolika Eklezio, la Anglikana Eklezio (aparte la Eklezio di Irlando), la Estala Ortodoxa Eklezio, e la Luteran Eklezio. La dio memorigas Santa Patrik e la arivo di Kristianismo en Irlando, e celebras la heredajo e kulturo dil Irlandani generale. Festi generale inkluzas publika paradi e festivali, cèilidh, e porto di verda vesti o trifolii. Kristani qui apartenas liturgiala eklezio anke asistas oficio, e historiale karesmala restrikti di manjo e drinko di alkoholaji anulesis dum la dio, to quo kurajigis e propagis la tradiciono di alkohol-drinkado.
La Dio di Santa Patrik esas publika vakanco en la Republiko Irlando, Nord-Irlando, la kanadana provinco Novlando e Labrador, e la britana teritorio Montserrat. Ol anke celebresas dal irlandana diasporo cirkum la mondo, aparte en Britania, Kanada, Usa, Arjentinia, Australia e Nov-Zelando. Ol celebresas en plu multa landi kamn irga altra nacionala festivalo. Moderna celebri tre influesas da ti dal irlandana diasporo, aparte ti en Nord-Amerika. Dum recenta yari, esis kritiko dil delebri pro divenir tro komercala, e pro propagar negativa stereotipi dil irlandani.
Santa Patrik
redaktarPatrik esis 5ma-yarcenta Romana-Britana kristana misionero ed episkopo en Irlando. Multo savata pri Patrick devenas de la Deklaro, segun alego skribita da Patrik ipsa. On kredas ke il naskis en Romana Britania en la quaresma yarcento aden richa Romana-Britana familio. Lua patro esis diakono e lua avulo esis sacerdoto en la kristana eklezio. Segun la Deklaro, ye l'evo dek-e-sis, il kaptesis da irlandana maroderi e prenesis kom sklavo a Kelta Irlando. Il pasis sis yari ibe kom pastoro dum ta tempo il "trovis Deo". La Deklaro dicas ke Deo imperis Patrik fugar a la marbordo, ube navo vartos por prenar ilu adheme. Pos irar adheme, Patrik divenis sacerdoto.
Segun tradiciono, Patrik retroiris ad Irlando por konvertar la pagana irlandani a Kristanismo. La Deklaro dicas ke il pasis multa yari predikanta en la norda duimo de Irlando e konvertis "mili". L'esforci da Patrik kontre la druidi pose divenis alegorio segun qua il ekpulsis "serpenti" ek Irlando (nultempe esis serpenti en Irlando).
Segun tradiciono il mortis ye 17ma marto ed enterigesis en Downpatrick. Dum sequanta yarcenti, multa legendi kreskis cirkum Patrik ed il divenis la maxim importanta santo di Irlando.
Festi e tradicioni
redaktar
Hodiala celebri tre influesis da ti dil Irlandana diasporo, aparte en Nord-Amerika. Til la tarda 20ma yarcento, la Dio di Santa Patrik esis ofte plu granda celebro inter la diasporo kam en Irlando.
Celebri generale inkluzas publika paradi e festivali, irlandana tradicionala muziko (céilithe), e porto di verda vesti o trifolii. Esas anke formala kunveni quala festini e dansi, ma plu freque dum la pasinto kam hodie. Parades komencis en Nord-Amerika en la 18ma yarcento ma en Irlando erste la 20ma yarcento. La partoprenanti generale inkluzas marchanta muziko-trupi, la armeo, pumpisti, kultural organizurio, karitatal organizuri, voluntal asociuri, yunaro-grupi, societi, e tale plus. Tamen, dum la tempo, multa paradi plusimileskis karnavalo. On esforcas uzar la irlandana linguo, aparte en Irlando, ube la semano esas anke "la semano dil irlandana linguo". Recente, famoza edifici lumizesis verde ye la Dio.
Kristani anke asistas kirko, e la karesmala restrikti di manjo ed alkohol-drinko anulesas dum la dio. Forsan pro co, alkohol-drinkado - aparte irlandan wiskio, biro o cidro - divenis integrala parto dil celebri. La kustumo "dronar la trifolio" o "aquizar la trifolio" esis historiale populara, aparte en Irlando. Fine dil celebri, trifolio pozesas aden taso, quo lore plenigesas per wiskio, biro, o cidro. Ol lore drinkesas kom tosto a St. Patrik, Irlando, o ti prezenta. La trifolio sive glutesas kun la drinkajo, od ekprenesas e jetesas super la shultro por bona chanco.
Verda vesti
redaktarYe la Dio di Santa Patrik, esas kustumala portar trifolii ed/o verda vesti od acesoraji (la "porto di lo verda"), la koloro asociata kun katoliki en Irlando. Santa Patrik supozeble uzis la trifolio, tri-folia planto, por explikar la Santa Triuno a la pagana irlandani. Ica naraco unesme aparis skribe en 1726, ma esas forsan plu olda. En pagana Irlando, tri esis signifikanta nombro e la irlandani havis multa triopla dei, fakto qua forsan helpis Patrik en lua predikado. Patricia Monaghan asertas ke esas nula pruvo ke la trifolio esis sakra che la pagana irlandani. Tamen, Jack Santino spekulas ke ol forsan reprezentis la riproduktiva povi di naturo, riimaginita en kristana kuntexto - ikoni di Patrik ofte montras lu "kun kruco en un manuo e trifolii en la altra".
La koloro verda asociesis kun Irlando depos adminime 1640, kande la verda harpo-flago uzesis dal Irlandana Katolika Federuro. Verda rubandi e trifolii portesas ye la Dio depos adminime le 1680. La Amikala Frati di St Patrik, irlandana societo fondita cirkume 1750, adoptis verda kom sua koloro. Tamen, kande la Ordeno di St. Patrik - Angla-Irlandana kavalierala ordeno - fondesis en 1783 adoptis blua kom sua koloro, pro quo blua asociesis kun Patrik. Dum le 1790, verda asociesis kun irlandana nacionalismo, pro lua uzo dal Unionita Irlandani. Ico esis republikana organizuro - duktita grandaparte da Protestanti ma kun multa Katolika membri - qui lansis revolto en 1798 kontre britana regno. La frazo "porto di lo verda" devenas de kansono samnoma, qua lamentas persekuto dil Unionita pro portar verda. Tra la 19ma e 20ma yarcenti, lae koloro verda e lua asocieso kun St. Patrik kreskis.
Porto dil 'Kruco dil Dio di Santa Patrik' esis anke populara kustumo en Irlando til la frua 20ma yarcento. Ico esis Kelta Kristana kruco ek papero "kovrita per silko o rubando diversakolora, e rozeto de verda silko centre".