August Weismann

August Weismann
Profesiono:	Biologiisto, zoologiisto
Lando:	Germania
Naskodato:	17 di januaro 1834
Nasko-loko:	Frankfurt am Main, Germania
Mortodato:	5 di novembro 1914
Morto-loko:	Freiburg im Breisgau, Germania

August Weismann (17 di januaro 1834 til 5 di novembro 1914) esis Germana biologiisto e zoologiisto.

Weismann naskis 1834 en Frankfurt am Main, Germania, kom filiulo di profesoro gimnaziala. Ilu studiis medicino en l’universitato Göttingen e laboris plu tarde kom praktikala mediko en sua hem-urbo. Ja tatempe il turnis su vers la biologiala exploro ed obtenis akademiala aprobo precipue pro sua laboruri pri l’embriogenio dil insekti. 1873 ye l’universitato Freiburg il aceptis la katedro pri zoologio, quan il okupis til 1912, quankam intertempe anke altra universitati ofris katedro a lu. Weismann mortis 1914 pos kordio-atako en Freiburg.

Granda experienco dum sua ciencala vivo divenis la lektado di la libro da Charles Darwin ”Pri l’origino di la speci” (1859). Weismann dicis, ke il tralektis ita libro sen pauzo kun kreskanta entuziasmo. 1909 dum ula solena diskurso il dicis: ”Kande me finabis la lektado, me stacis sur la fundamento dil evolucionoteorio e de lore ne havis motivo abandonar ol.”

Naturo-ciencisti developis dum la 19ma yarcento diversa teorii pro interpretar la heredigo. Mem Darwin ravisesis per la spekulo, ke omna celuli di la korpo sekrecas mikrega partikuli, qui per la sangala cirkulo atingas la jermoceluli e de ibe la sequanta generaciono. Pro ke ca partikuli povas esar modifikita da influi di la cirkumajo, exemple per uzado o neuzado di organi, de qui la influi venas, posiblesas ke propraji di la korpo aquirinta individuale transiras de un generaciono a la sequanta. Kelka raporti semblis afirmar la supozo da Darwin, ma Weismann dubitis la vereso di tala teorio.

La experimento da Weismann nuntempe ecitas multa kritiko, ma en 1887 il exekutis experimento, en qua il amputis dum 22 generacioni di blanka musi la kaudi. La rezultajo esis, ke nur un senkauda muso videskis la lumo di la mondo. Per lo esis demonstrata, ke mem mutiluri di la korpo ne povas influar ne-mediale la heredala materio.

Weismann klarigis anke, ke dum la riprodukto sexuala o la rikombino di la matrala e patrala heredosubstanci grandanombra variebla decendanti genitesis, qui erste dum duesma pazo dependas de la selekto naturala. Il refuzis ula permeado inter ambiento e heredosubstanco segun la maniero di la pangenezo-hipotezo. Vice to il agnoskis kom vera, ke ye multacelula animali la riprodukto esas ligita a specala jermoceluli, qui dum l’evoluciono dil individuo separas su frue de la korpoceluli e tale privacas su de lia influo. O per moderna nocioni dicita: l’informo di la korpoproteini ne povas transportesas a la DNA.

La kontrea opiniono (kurte: Lamarckismo) per to ne esis mortigita, ed en Sovietia dum la Stalin-ero mem nove florifis. En Sovietia Weismann reputesis kom ”borgezala biologiisto”, dum ke la genetikisti kondamnesis kom ”reaktema Mendelis-Weismannisti”. Kelka Sovietiana ideologiisti deklaris, ke se ne existus heredigo dil aquirita proprietaji, lore ne esus vera homala progreso. - Nun segun omna savo di la biologio, aquirita proprietaji ne povas esar heredigita.

Bibliografio

• Churchill F.B. 1968. August Weismann and a break from tradition. J. Hist. Biol. 1, 91-112
• Churchill F.B. 1970. Hertwig, Weismann, and the meaning of the reduction division, circa 1890. Isis 61, 429-457
• Löther, Rolf 1990. Wegbereiter der Genetik: Gregor Johann Mendel und August Weismann. Verlag Harri Deutsch, Frankfurt am Main. ISBN 3-8171-1130-4
• Risler H. 1968. August Weismann 1834-1914. En: Berichte der Naturforschenden Gesellschaft Freiburg im Breisgau. 77-93
• Risler H. 1985. August Weismanns Leben und Wirken nach Dokumenten aus seinem Nachlass. En: Freiburger Universitätsblätter Heft 87/88, Friburgo. 23-42