ATLAS
ATLAS (A Toroidal LHC ApparatuS) esas un ek la kin partikulo-detektoro experimenti (ALICE, ATLAS, CMS, TOTEM, e LHCb) konstruktata en la Large Hadron Collider, nova partikulo-acelerulo ye CERN apud Genève Suisia. Ol esos 45 metri longe kun diametro di 25 metri, e la pezo esos aproxime 7.000 toni. En la projeto partoprenas aproxime 2.000 ciencisti ed injeniori de 151 instituti ek 34 landi. La konstruktajo finos ye 2007. L'experimento mezuros fenomeni qui bezonas tre pezoza partikuli qui ne esis mezurebla uzante min energioza aceleruli, e forsan montros nova arei en la teori de partikulo-fiziko preter la modelo uzata nun.
ATLAS collaboration (kunlaboristi), grupo di fizikisti qui konstuktas la detektoro, formigesis ye 1992 kande la propozita EAGLE (Experiment for Accurate Gamma, Lepton and Energy Measurements) ed ASCOT (Apparatus with Super Conducting Toroids) kunlabori unigis lia eforci aden un, generala-uzado partikulo-detektoro por Large Hadron Collider. La designo esis mixajo di la du antea designi. ATLAS experimento propozesis en ica nuna formo ye 1994, ed oficale fondesis da la CERN membro-landi komencante ye 1995. Plu landi, universitati, e laboratorii partoprenis dum sequanta yari, e mem hodie plu multa institucuri e fizikisti adjuntas su a la projeto. La konstruktajo komencis en l'individuala institucuri, e pose ye 2003 ol asemblesis en ATLAS experimento-truo.
Extera ligili
redaktar(en angla)