Nervaro

Nervaro di animalo koordinas l'agiveso di muskuli, kontrolas l'organi, konstruktas e traktas l'informo de senci, ed inicias agi. Inter la precipua partopreninta en nervaro inkluzas neuroni e nervi qui rolagas en ta koordini.

En animali sen cerebro, la nervaro ne kreas o konduktas pensi ed emoci. Do to esas la sistemo qua animas "animali" (ecepte sponji). Kemiaji qui afektas l'agado nervi ordinare esas veneni kun rapida agiveso, qui kustume paralizas e/o mortigas.

Vertebroza nervari

Nervari di vertebroza animali ofte dividesas en centrala nervaro (CN) e periferiala nervaro (PN). La CN konsistas ek cerebro e myelino. La PN konsistas ek omna altra nervi e neuroni qui ne jacas en la CN. La maxim multa esas kustume nominita nervi (qua esas fakte axonala procedi di nervala celuli) esas konsiderita esar PNS. La PN esas dividita en somatala nervaro ed autonomala nervaro.

Organizeso di vertebroza nervaro

Periferiala	Somatala
	Autonomala	Simpatiala
		Parasimpatiala
		Intestinala
Centrala

Somatala nervaro responsas pri koordininta korpo-movemiento, ed anke per recevita extera stimulado. Autonomala nervaro esas ne arbitriala parto di nervaro ube omna di internala manteno sorgas.

Autonomala nervaro esas lore dividita en simpatiala divido e parasimpatiala divido. Simpatiala nervaro respondas ye esinta proxima danjero o despleziveso, ed responsas pri plu rapidesas kardio-ritmo e sango preso, inter altra fiziologikala changi, inter la senco di eciteso on perceptas pro augmenteso di adrenalino en la sistemo. Parasimpatiala nervaro, kontraste, esas evidenta kande persono esas restinta e standas destensita, ed responsas pri certa kozi, exemple la kontrakto di pupilo, lentigo di kordio, dilato di kordiala kanali, e stimulo di dijestiva e genit-urinarala sistemi.

Metabolismo di nervaro

Celuli en nervaro ofte per lia funcioni ne povas metaboliar proteini por obtenar energio tra celulala respiro, e dependas precipue de karbohidrati. Se karbohidrati mankas, la korpo devas ruptar graso en grasa acidi e glicerolo, pose la grasa acidi en ketono korpi la celuli povas uzar.