Ica artiklo bezonas revizo da ula persono qua konocas ambe Ido, ed ica temo ciencala, teknologiala, matematikala, filozofiala, sportala, edc.
Ka vu povas helpar ni revizar ol?

La lingui di la mondo grupifesas segun parenteso a linguari o familii linguala. Linguari havas faki, faki havas grupi e grupi havas subgrupi di lingui. Linguo havas dialekti e subdialekti. Individuo havas idiolekto e multa stili.

La precipua linguala familii del mondo.

Parenteso di lingui deskovresas per la helpo di tre bazala vorti, exemple, per la nomi di korpoparti ed organi homala, di (mikra) numeri, di parenteso familiala, di objekti en la naturo. Ofte linguisti povas detektar vorti pruntita ek anciena propra vorti. Tre distanta parentesi onu ne povas deskovrar quankam ula lingui havus samatipa vorti e linguala traiti. Maxim longe onu povas retroirar en la tempo 6000 til 7000 yari, per la helpo di linguala materio. La rezultaji di linguala studio montresas kom rikonstrukti, qui esas - sen ula justa texti - sempre hipotezala.

Segun l'ideo pri parenteso, omna lingui evolucionis de ula bazo-linguo o komenco-formo. Evolucioninta lingui esas linguidi di bazo-linguo. Ofte parenteso di lingui montresas kom arboro kun faki e faketi, ma nuntempe ofte pledesas anke bushi di lingui. Exemple, Latina esas bazo-linguo di sua linguidi, Hispana, Franca, Italiana e.c., e linguo di antiqua Vikingi vivas en sua linguidi, Dana, Sueda, Norvegiana e.c.

Lingui qui ne havas parenteso kun irga altra nomizesas izolata. Exempli pri izolata lingui esas Koreana, Japoniana, Baskiana, Burushaskiana. Altralatere, linguaro esas grupo di lingui qui havas kelka parenteso.

Lingui grupigesas segun linguala traiti. Ula du lingui ek diferanta linguari povas havar tre samatipa traiti e formacar propra grupo tipologiala.

Linguari en Afrika e Sud-westal Azia redaktar

Nijer-Kongo-linguaro redaktar

Konsistas ek plu kam 1000 lingui. Ica linguaro judikesas kom ankore hipotezala.

  • Benue-Kongo lingui
  • Nilo-Saharana linguaro (100 lingui) (Nubia). La poziciono di ca linguo-grupo ne esas generala konsento. Olu povas esar propra linguaro.
  • Koi-san lingui (50 lingui) (San, Koi, Nama)

Videz Wikipedio en la Swahili, Xosa, Zulu

Afro-Aziana linguaro redaktar

Ol konsistas ek 280 lingui.

Videz Wikipedio en Araba, Hebrea, Maltana

Linguari en Amerika redaktar

Nord-Amerikana lingui redaktar

  • Eskimoana lingui (Yupik, Inuit, Aleut)
  • Atabaska lingui (30 lingui) (Navaho, Apashi, forsan anke Tlingit)
  • Algonkin lingui (30 lingui) (Arapaho, Negra-Pedo, Kree, Cheyene, Mohikana, Ojibwa, Potawatomi)
  • Irokesa lingui
  • Siu (Angle: sioux) lingui
  • Penuti lingui
  • Hoka lingui

Central-Amerikana lingui redaktar

  • Uto-azteka lingui (30 lingui) (Komanche, Hopi, Paiute, Shoshone, Azteka (= Nahuatl))
  • Mayana lingui
  • Otomi-Mangue lingui (Mixteka, Zapoteka)

Videz Wikipedio en Nahuatl.

Sud-Amerikana lingui redaktar

Videz Wikipedio en Aymara, Guarani, Quechua.

Linguari en Eurazia redaktar

Altaika linguaro redaktar

Indo-Europana linguaro redaktar

Uralika linguaro redaktar

Kaukaziana lingui redaktar

Kaukaziana linguaro konsistas ek 40 lingui, qui parolesas en mikra areo che Kaukazia.

  • Nordal-westala grupo (Abkaziana, Kabardi, Adyge)
  • Nordal-estala grupo (Checheniana, Dagestaniana)
  • Sudala grupo (Kartvela lingui) (Gruziana)

Videz Wikipedio en Gruziana.

Dravidana lingui redaktar

Dravidana lingui esas exemple Telugu, Tamil, Kanada, Malayalam.

Videz Wikipedio en Malayalam, Tamili.

Izolita (senparenta) lingui redaktar

Senparenta lingui en Eurazia esas:

  • Baskiana (en Hispania e Francia)
  • Burushaskiana (en Kashmir, Pakistan)
  • Sumeriana (mortinta, en Mesopotamia)

Videz Wikipedio en Baska.

Linguari di Estal-Azia ed Oceania redaktar

Chino-Tibetana linguaro redaktar

Chino-Tibetana lingui forsan formacas linguaro di 250 lingui. Altralatere onu dicas ke Chiniana e Tibetian-Burmana esus diferanta linguari.

Videz Wikipedio en Burmana, Chiniana, Tibetana.

Tai lingui redaktar

Tai lingui esas exemple Tai e Lao. La poziciono di Tai lingui ne esas certena. Altri konsideras ke li esus Chino-Tibetana lingui, altri ke li esus Austronesiana lingui.

Videz Wikipedio en Lao, Tai.

Mon-kmer lingui redaktar

La lingui Mon-kmer esas, exemple, Kmer e Vietnamana.

Videz Wikipedio en Khmer, Vietnamana

Austroneziana linguaro redaktar

Austroneziana (Malaya-Polineziana) linguaro konsistas ek 1000 lingui.

  • Westala grupo (500 lingui) (Javana, Sundana, Malayana (= Bahasa Indoneziana), Tagaloga (= Filipino, Pilipino), Cebuana, Ilocana, Malagasa)
  • Estala (Oceanika) grupo (Tahiti, Tonga, Samoa, Maori, Havayi, Fidji)

Videz Wikipedio en Bahasa Melayuana, Indoneziana, Tagaloga.

Lingui en Nova-Guinea redaktar

En Nova-Guinea parolesas 1000 lingui ma lia parenteso esas necerta. Linguari en Nova-Guinea - relative mikra areo - esas 60.

Australiana lingui redaktar

Australiana lingui parolesas en Australia. Pama-Nyungan linguaro esas linguaro di aboriginal Australiani. Esas 250 lingui, exemple Warlpiri ed Aranda.

Izolita (senparenta) lingui redaktar

Senparenta lingui en Estal-Azia esas:

Koreana e Japoniana havas kelka komuna traiti kun Altaika lingui.

Videz Wikipedio en Japoniana, Koreana.

Altra lingui redaktar