Kontrabando
Kontrabando esas l'eniro, ekiro e komerco kontrelega di vari proskriptita (exemple: drogi, animali di ula lando minacita di extingeso) o kontrolita, exemple vari sur qui on devas pagar imposto, o demandar licenco de la guvernerio di la lando en qua lua komerco, eniro od ekiro facesas (exemple: paf-armi). En ampla senco, segun sociala cienci, kontrabando esas l'intencata movado di vari tra ula frontiero violacanta la legaro di un ek la landi, o di la du.
Existas diversa motivi por kontrabando, exemple vendo di drogi, nelegala vendo di armi, nelegala komerco di sovaja animali, komerco di produkturi di furto, komerco di oro o diamanti extraktita nelegale, eskapo di pago di imposti, ec.
Kontrabando ed homala agado redaktar
L'ekonomio di ula naciono mustas kontrolar sua importaci e sua exportaci, do on konsideras ke facas kontrabando l'individuo qua agas kun skopo facar ke ula varo eskapez doganala kontrolo. E la naciono povas proskriptar l'eniro di kelka produkturi - exemple drogi, armi, kelka pest-ocidili od altra substanci danjeroza o nociva a la saneso - qui povas reprezentar minaco a la saneso od a publika sekureso di lua civitani.
La skopo di kontrabandisti esas profitar kun la komerco di proskriptita vari, o profitar komercanta li sen pago di imposti. Por to, li povas sive enirar kun vari uzanta frontierala loki diferanta de la permisata por frontierala transiro, sive celar la vari nelegala (exemple, celar en vakuita parti di automobilo, od atachita a la korpo, o mem glutar kontenili kun drogi), o maskar li kun legale komercebla produkturi (exemple: celar drogi meze frukti, parti di automobili, elektronikala produkturi, edc.) probanta enirar o trairar ula lando kun kontrabandita produkturi, sive falsigar la deklaro pri quala produkturo, o quanto de ol esas transportata.
En multa situacioni, kontrabando esas un ek la nelegala agadi di organizita kriminaro o di mafii*.