Dogano
Dogano (del Araba الديوان, transliterizita ad-dīwān, "kontoro") esas publika guvernala kontoro komisita por inspektar e kontrolar l'eniro ed/od ekiro di vari en ula lando, sive importacata od exportacata da entraprezi, sive transportata da veheri qui eniras od ekiras la lando sive per aeroportui, portui o terala frontieri, aplikar imposti o doganotaxi segun la legaro di la lando, e luktar kontre kontrabando di vari transportata sen pago di la rispektiva imposti, o mem, segun singla legaro de singla lando, anke luktar kontre la kontrabando di vari kun importaco od exportaco interdiktata, exemple drogi nelegala, proskriptita substanci, animali o planti rara, produkturi furtata, pafili, edc.
Komence, la dogani kreesis por kontrolar l'exportaco ed importaco di vari e taxar l'extera komerco, ma nun li anke kontrolas l'eniro e l'ekiro di personi e di kapitali en kelka landi.
Skopi di la dogani
redaktar.jpg)
Ordinare, la skopo di la dogani povas subdividesas en quar arei:
- Fiskala: kontrolar la pago di imposti pri exportaci ed importaci di vari.
- Sekureso: preventar la fraudo en extera komerco e la kontrabando (di drogi, di historiala objekti furtita, edc.).
- Publika saneso: impedar l'eniro en la lando di animali o planti sen internaciona atesto pri origino e saneso, impedar l'eniro di toxika materii od eskombri del exterlando, edc., qui povas reprezentar risko a la saneso di la habitantaro, o di animali o di kultivi.
- Statistiko: elaborar statistiki pri extera komerco.
La Mondal Organizuro pri Dogani (Angle: World Customs Organization, abreviuro WCO) esas internaciona organizuro fondita la yaro 1952 en Bruxel, kun skopo establisar komuniko e koopero inter la landi pri doganala temi. Ol kreas internaciona klasifikuro por vari por faciligar l'identifiko di produkturi komercata, ed anke developas agadi kontre kontrafakti di produkturi e dokumenti uzata en internaciona komerco, kontre la komerco di drogi, edc.
