Historio di la Movado di Lasta-Dia Santi
La Movado di Lasta-Dia Santi esas religiala movado komencinta dum l'unesma yari de la 19ma yarcento, kande doktrini, praktiki e tradicioni de la multa faki del eklezio di Lasta-Dia Santi originis. Lua historio esas karakterizata per kontroversi e persekutadi e reakti a kelka doktrini e tradicioni de la movado, qua esas unika en Kristanismo.
La fondinto dil movado esis Joseph Smith, Jr. qua kreskis an la norda regiono de la metropolal areo di New-York e raportis vidir Deo ed Iesu Kristo, ed anke anjeli, qui fine stimulis ilu probar la restauro di la doktrino Kristana, qua, segun ilu, perdesis kande la Dek e du Apostoli mortis. Ultre Smith, plura homi de la movado facis granda kontributadi a chefeso e doktrini di la movado, exemple Oliver Cowdery, Sidney Rigdon e Brigham Young. Segun la mormona kredo, la moderna revelado di Deo a la profeto duras ed ol esas dominacanta kredo en omna faki dil movado.
Historiala kuntexto
redaktarLa Movado di Lasta-Dia Santi originis en l'areo di Palmyra e Manchester, apud sudala Rochester, Nova-York, ube la fondinto, Joseph Smith, Jr., naskis e kreskis dum tale nomizita “Duesma Granda Vekigo” Usana, ye la 19ma yarcento. Ca “vekigo kristana” esis respondo a la sekularismo qua aparis dum la Racion-epoko en Usa.
Importanta evento dum Duesma Granda Vekigo esis granda kampeyo ye 1801 en Cane Ridge, Kentucky en qua partopreninti expozis spiritala kondukti, exemple glosolalio, predico, e vizioni religioza di diversa tipi. Ca manifesti ne esis frequa en tradicionala kristanismo, qua judikis ke li esis experienci qui kulminis kun la Dek e du Apostoli. L'ideo ke moderna kristani povus havar karismoza doni, exemple vizioni, komencis pose divenar frequa en altra religiala movadi.
Altra importanta teologiala segmento por la Movado di Lasta-Dia Santi esis l'ideo pri restauro di anciena kristana praktiki, kun influi da Barton W. Stone (qua partoprenis en la vekigo di Cane Ridge) ed Alexander Campbell (qua unigis kun Stone ye 1824 en Ohio). Stone e Campbell kredis ke la divido en sekti eventis pro Granda Apostateso qua opozis a la docaji di Iesu Kristo, e ke la korekta principi Kristana povis esar riestablisita se eventis restauro di praktiki deskriptita en Nova Testamento. Restauristi anke volus eliminar sektarismo, dicanta ke sole devus existar unika Kristana eklezio qua mustus recevar la nomo Eklezio di Kristo.
Dum l'epoko en ke ica idei pri "restauro" cirkulis tra la westala frontiero, la familio di Joseph Smith, qua habitis New York maxim-multa-kaze iris a ci vekigiga reunioni. Dum ica epoko, reunioni de ca tipo esabis prezidita da Charles Finney. Pro manko di kleriki por administrar l'eklezii tale establisita, regiono esis ordinare apertita a religiala novigi, nova movadi e sociala experimenti, quale religiala komunismo.