Delegitaro
La Delegitaro por l'Adopto di Linguo Auxiliara Internaciona (Délégation pour l'Adoption d'une Langue Auxiliaire Internationale) formacesis 17 di januaro 1901 dal Franca matematikisto Léopold Leau. La programo di ca Delegaciono kontenis du importanta punti:
- 1) Esas dezirinda ke internaciona linguo enduktesez quo, malgre ke on ne intencas ke ol remplasez la naturala lingui en l'interna vivo di nacioni, ol devas adaptesar por skribala e parolala komuniko inter personi di diferanta matrala lingui.
- 2) Por plenigar ica skopo, tala internaciona linguo mustas plenigar la sequanta kondicioni:
Til 1906 la Delegitaro recevis susteno de plu kam 1200 membri di Akademii ed Universitati ed adhero da plu kam 300 societi. En mayo 1907 la Delegitaro submisis la temo al Internaciona Asociuro di Akademii en Wien quo, per 12 voti kontre 8 kun 1 absteno, deklaris su nekapabla decidar la problemo di internaciona auxiliara linguo. Konseque la Delegitaro formacis labor-komitato, e per 242 voti ek 253 la sequanta membri elektesis: Sri Manuel Barrios, Medicin-Skolo di Lima, Peru, Prezidanto dil Peruana Senato; Baudouin de Courtenay, Profesoro di Linguistiko che Universitato di St. Peterburg; E. Boirac, Universitato di Dijon, Francia; Ch. Bouchard, Membro dil Akademio di Cienci, Profesoro che la Medicin-Skolo di Paris; R. Eotvos, membro dil Hungara Akademio di Cienci; W. Forster, Prezidanto dil Internaciona Komitato pri Pezi e Mezuri; Kol. George Harvey, redaktero dil 'North American Review'; Otto Jespersen, profesoro di Filologio, Universitato di København, membro dil Dana Akademio di Cienci; S. Lambros, Universitato di Athina; C. Le Paige, Direktisto dil Cienco-Fako dil Rejala Akademio di Belgia, Administranto dil Universitato di Liege; Wilhelm Ostwald, membro dil Rejala Akademio di Cienci di Saxonia, Profesoro-Emerita che Universitato di Leipzig; Hugo Schuchardt, membro dil Imperial Akademio di Cienci di Wien, profesoro che Universitato di Graz.
La Komitato kompletigesis per l'adjunto di Sri Gustav Rados, dil Hungara Akadamio di Cienci; W. T. Stead, redaktero dil Londonana 'Review of Reviews'; Giuseppe Peano, profesoro dil Universitato di Torino, membro dil Akademio di Cienci di Torino. Nam Sri Bouchard, Harvey e Stead ne povis asistar, li reprezentesis da Sri Rodet, Hugon e Dimnet; Sro Boirac reprezentesis che kelka kunsidi dal paco-propaganto G. Moch; la kunsekretarii dil Delegaciono, Sri Louis Couturat e Leau divenis Komitatani.
En oktobro 1907 la Komitato renkontris che Collège de France che quo fine ol atingis la sequanta decido: "Nula propozita linguo povas adoptesar in toto e sen modifiki. La Komitato decidis adoptar principe Esperanto, pro olua relativa perfekteso, e pro la multa diversa uzi di ol, kondicione ke certena modifiki facesez dal Permananta Komisiono, segun la linei indikita dal 'Konkluzi dil Raporto' dal sekretarii e dal projeto Ido, se posibla konkorde kun la Esperantista Linguala Komitato." La Permananta Komitato konsistis ek Ostwald, Couturat, Leau, de Beaufront, Jespersen e Baudouin de Courtenay.
Dum la kunsidi l'autori di multa sistemi aparis koram la Permananta Komisiono por defensar la principi di sua linguo, ma balde klareskis ke a posteriori projeto esis selektenda, la maxim favorata sistemi esis Esperanto, Idiom neutral, Novlatin ed Universal. Anonima projeto Ido submisesis quo kontenis multa reformi propozita depos 1894, ultre la derivo-principi propozita da Couturat; esence ol esis reformita Esperanto.
Louis de Beaufront selektesis da Dro Zamenhof por reprezentar Esperanto, e personala kontroverso sequis kande on saveskis ke il esis l'autoro dil anonima projeto.
Fonto
redaktar- Henry Jacob, A Planned Auxiliary Language (1947)