Krimino: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
m ne
Edisudo (diskutez | kontributadi)
Nula rezumo di redakto
Lineo 1:
'''Krimino''' esas grava desobedio di la [[lego]]. Plu exakte, krimino esas ago judikata kom kontre-lega.<ref name=":0">{{Cite web|title= DECRETO-LEI Nº 3.914, DE 9 DE DEZEMBRO DE 1941.|url = http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/decreto-lei/Del3914.htm|publisher = www.planalto.gov.br|accessdate= 28ma di oktobro 2015}} (Portugalane)</ref> Nur agi da homi judikesas kom krimini. Exemple: se bestio mortigas homo, ol ne kriminas, ma se homo mortigas altra homo altre kam pro su-defenso, ta ago judikesas kom krimina [[hom-ocido]] doloza.
 
Ordinara-sence, krimino esas ago qua violacas [[etiko|etikala]] normo. Formala-sence, krimino esas violaco di [[kriminala legaro|kriminala lego]] kulpigiva. Segun materiala koncepto, krimino esas ago od omiso quan on interdiktas od esforcas evitar per [[puniso]]-minaco, pro ke ol konstitucas ofenso (domajo o danjero) kontre yurala havajo individual o kolektiva.
<!-- (talvez algumas informações da pt.wiki aqui reproduzidas possam ajudar a ampliar o texto):
Em um sentido vulgar, ''crime'' é um ato que viola uma norma [[moral]]. Num sentido formal, crime é uma violação da [[direito penal|lei penal]] incriminadora. No conceito material, crime é uma ação ou omissão que se proíbe e se procura evitar, ameaçando-a com [[Pena (Direito)|pena]], porque constitui ofensa (dano ou perigo) a um bem jurídico individual ou coletivo.
 
Kom analizal koncepto, krimino povas interpretesar segun du perspektivi: kauzalista e finalista. La kauzalista teorio pri ago (ou Klasika Teorio) konsideras krimino kom fakto tale klasifikita da lego e kontrelega. Tala divido fondesas sur la premiso ke kulpozeso esas subjektala ligilo inter ago e la rezultajo di certena konduto e judikesas kom postulo ne por karakterizar krimino, ma nur por dozigar lua puniso.
Como conceito analítico, o crime pode ser dividido em duas vertentes: a causalista e a finalística. A teoria causalista da ação (ou Teoria Clássica), observa o crime como um fato tipificado como tal por lei e [[Ilicitude|ilegal]]. Tal divisão baseia-se na premissa de que a culpabilidade é um vínculo subjetivo entre a ação e o resultado de certa conduta e não é considerada como quesito para caracterizar um crime, mas apenas dosar sua pena.
 
ParaSegun a teoriala finalista dateorio açãopri ago, apreferata maisdal aceita pelos doutrinadoresdoktrinisti, umakonduto condutajudikesas kom serákriminoza considerada criminosanur se forol típicaesas ne-tipala, ilícitane-permisata e culpávelkulpoza, umasegun vezquante quela ossubjektala motivosmotivi e objetivosskopi subjetivosdil doaganto agenteesas são analisadosanalizata e decisivosdecidigiva parapor akarakterizar caracterizaçãoo oune nãola da Infraçãoviolaco. ALa condutakonduto judikesos serákom consideradakriminoza criminosanur se foron reconhecido oagnoskos [[Dolodolo]] naen motivaçãola domotivi agentedil criminosokriminoza aganto, ou ao [[Culpakulpo]], quandokaze ake Leila PenalKriminala expressamenteLegaro preverprevidas estata possibilidade.posibleso<ref name=":1">{{Cite web|title = A teoria finalista da ação|url = http://jus.com.br/artigos/6797/a-teoria-finalista-da-acao|publisher = Jus Navigandi|publicado = https://plus.google.com/112395717382978061697|accessdate= 28ma di oktobro 2015}}(Portugalane)</ref>.
-->
Krimini povas eventar per volunto de la kriminal agento (kande lu deziras praktikar la krimino) o kelkakaze anke per kulpo de l'agento, kande per lua neglijo, neprudenteso o nekapableso la situeso definita en la lego eventas. Exemplo pri krimino per kulpo: ulu qua ne savas vehar decidas experimentar ol sen tutelo, kauzas acidento e mortigas pedirinto. La vehinto ne dezirabis mortigar la pedirinto (lu ne konsideris la pedirinto lua enemiko), ma pro nekapableso produktis la mortiganta acidento, e lua ago konsideresas [[hom-ocido]] kulpoza.
 
Krimini povas eventar per volunto de ladal kriminal agentoaganto (kande lu deziras praktikar la kriminokriminar) o kelkakaze anke perpro kulpo deda l'agentoaganto, kande perpro lua neglijo, neprudenteso o nekapableso la situeso definita en la lego eventas. ExemploYen exemplo pri krimino perpro kulpo: ulu qua ne savas vehar decidas experimentarprobar ol sen tutelosurveyo, kauzasproduktas acidento e mortigas pedirintopediranto. La vehintovehanto ne dezirabisdeziris mortigar la pedirintopediranto (lu ne konsiderisjudikis la pedirintopediranto kom lua enemiko), ma pro nekapableso produktis la mortiganta acidento, e lua ago konsideresasjudikezas kom [[hom-ocido]] kulpoza.
En partikulara komuneso, ofte lando, la sancioni havas kom skopo mantenar la [[publikala ordero]] per exemplatreso.
 
En partikulara komuneso[[komunitato]], ofte lando, la sancioni havas kom skopo mantenar la [[publikalapublika orderoordino]] per exemplatreso.
Min grava desobedio esas [[delikto]] do plu lejera [[kontravenco]]. En certa landi la kategorio ''krimino'' esas plu larja ma kun multa leveli.
 
Min grava desobedio esas [[delikto]], do plu lejera [[kontravenco]]. En certacertena landi la kategorio ''krimino'' esas plu larjaampla mae kunkontenas multa leveliniveli.
== Tipi di krimini ==
 
== Krimin-tipi ==
* kontre la [[persono]] : [[violaco]], [[proxeneteso]], [[tormento]], [[mala labor-stando]]<!-- impor condições de trabalho degradantes a uma pessoa -->, [[sklaveso]], [[homocido]], [[gentocido]], [[krimino kontre homaro]], stimular o helpar [[suocido]], ec.
 
* kontre la [[kozopersono]] (privata patrimonio): [[raptoviolaco]], [[eskrokoproxeneteso]], [[fido-misuzotormento]], [[celosalarial extorso]], [[furtosklaveso]], [[piratesohomocido]], destruktajo[[gentocido]], di[[krimino patrimoniokontre la homaro]], stimular o helpar [[suocido]], ec.
 
* kontre la [[statokozo]] (maximprivata grava dum [[milito]]patrimonio): [[komplotorapto]], [[atentoeskroko]], [[krimino kontre statofido-sekuresomisuzo]], komunikado kun exterlande, [[trahizocelo]], [[spionofurto]], [[desertopirateso]], [[falsadestrukto monetifo]],di patrimonio ec.
 
* kontre la [[stato]] (maxim grava dum [[milito]]): [[komploto]], [[atento]], [[krimino kontre stato-sekureso]], komunikado kun exterlando, [[trahizo]], [[spiono]], [[deserto]], [[kontrelega monetifo]], ec.
* to en la organizeso-kadro (to qua permisas ofte la renverso di akuzo-motivo): [[organizita krimino]], [[Mafia]]
 
* to en la organizeso-kadro (to quaquo permisasofte ofteposibligas la renverso di akuzo-motivo): [[organizita krimino]], [[Mafia]]
* kontre la [[ekonomio]] e la patrimonio di stati: [[kontrabando]], [[koruptacajo]], [[suborno]], falsar pekunio, ec.
 
* kontre la [[ekonomio]] e la patrimonio di stati: [[kontrabando]], [[koruptacajokorupto]], [[suborno]], falsarfalsigo di pekunio, ec.
 
== Referi ==