Ludo-teorio
Ludo-teorio esas apliko di matematikala logiko por decidi en ludi ed, extense, en komerco, politiko e milito.
En singulara ludi (ex. solitero) la strategio di la ludanto determinesas da la reguli sole. En duala ludi (ex. shakoludo, futbalo) la strategio di un ludanto mustas egardar la posibla strategii di l'altru.
Duala ludi es ordinare zero-suma: la gano da un ludanto es exakte la perdo dal altra. Praktikale, tamen, li povas esar ne-zero-suma, exemple kande du konfliktanta nacioni negocias paco quo avantajizas amba.
Evoluciono di la teorio redaktar
- Komence, la ludo-teorio da Von Neumann e Oskar Morgenstern uzis selekt-kazi qui restis la mem dum tempo, e qua esis ye zero-suma.
- Ne-zero-suma-ludi studiesis pose, ed uzesis en la negocio-teorio. On deskovris ke sua studio permesis trakteskar per quantesala fasono di qestioni til ibe restita di filozofa ordero, kom etiko.
- On interesus su pri ludi ube selekto pozis su en diferanta termi a singla etapo, lore nomizita kombinala ludo-teorio. Ol-ca es pluse nun, per komod-rasoni e concept-komunitato, judikata kom fako sive di graf-teorio, sive tale nomizita artifical inteligenteso.
Cirkume 1950, John Nash prizentis l'unesma defino pri la maxim bona strategii pri ludi kun multa luderi, nomizita "Nash-equilibro". Ca studio plubonigesis da Reinhard Selten. Pro ca studii pri ludo-teorio, lu premiizesis per la Nobel-laureato pri ekonomiko en 1994, ensemble kun John Harsanyi, qua laboris studianta ludi, sen kompleta informi.
L'asocio inter ludo e nombro per Conway establisesis dum la yari 1970a.
Granda linei redaktar
Ludo-teorio studias la konduti - previdita, reala, e pose justifikebla - di individui opoze ad antagonism-situesi, e serchas igar evidenta la maxim bona strategii. Du situacioni semblanta multe diferanta povas kelkafoye reprezentesar kun la sama komparala incito-strukturi, e konsistas ek exempli de la sama ludo.
Ol sorgas pri situacioni ube du luderi ludas vole lors ke ulo havas di skopi se on ne antagonista adminime (ulo ne sorgas pri situacioni di kompleta koopero, ma pri konkurenco o pri sua variano plu ofte ke on nomas koopkurso). Ol ne koncernas situacioni di ludo kontre naturo desprovizita di skopi, ne desegninta plani, situacioni ube ol ne havus do pri sola ludanto.
Aplikaji redaktar
La ludo-teorio esas multe proxima del ekonomio. Ca-sence, ol serchas racionala strategii en situacioni ube l'aktor-gani dependas no sole di sua komporte e di vendo-kontrati, ma anke di to di altra parto-preni, qua povas exekutar di diferanta o kontredicanta objekti. Anke existas aplikadi en politika cienci o en militala strategio.
Ol es remarkinda ke en evolucion-teorio, la reala adverso di individuo ne es ofte l'ensemblo di sua predati, ma to pri altra individui di sua speco. Quale remarkis Richard Dawkins, brontosauri ne esis plu rapida kam la tyrannosauri qui persequis li (to esus neposibla por li), ma simple esis plu rapida kam la plu lenta membri de sua speco.
Probablesi furnisas "konceptala utensili" por ludo-teorio. Statistiki povas alimentar lia en donaji, e la tekniki di optimigo furnisas matematikala rezulti.