Konsonanto

Konsonanto esas artikulomaniero di fono, qua varias segun movi di la lango o di la labii.

La soni di homala linguo esas konsonanti e vokali.

La konsonanti havas du precipua grupi: (A) resonanti e (B) obstruenti.

(A) Pronucante resonanto, l'aero ekfluas libere:

• mivokalo: aero-fluo trairas en la nazo quale pronuncante vokali, exemple y,w.
• liquido: aero-fluo trairas difere en la nazo kam pronuncante vokalo.
  • lateralo: aero-fluo iras alonge lateri di lango, exemple l.
  • tremulanto: aero-fluo esas ruptanta, exemple r.
• nazalo: aero-fluo iras tra nazo, exemple m, n.

(B) Pronuncante obstruento, aerofluo ekiras nelibere.

• klusilo: aerofluo interruptas totale, exemple k, p, t.
• frikativo: aero ekfluas partiale obstruktante:
  • sibilanto: aero iras tra truo qua esas kam ranuro, exemple s, sh.
  • spiranto: aero iras tra truo qua esas plana e vasta, exemple f, v, h.
• afrikato: kunsono di klusilo e frikativo pronuncante samaloke, exemple c, ch.

Konsonanto esas sonanta kande la sono-labii tremas. Resonanti esas ordinare preske sempre sonanta ma, exemple, en linguo Moksha (parenta linguo di Finlandana) existas ne-sonanta r- e l-sono.

Supre nomizita obstruenti esas ne-sonanta ma

• sonanta klusili esas b, g, d.
• sonanta sibilanti esas z, j.
• sonanta afrikati esas dz, dj.

Pronunco-loki di konsonanti de labii til guturo (faringo) esas sequanta:

• bilabiala, por ex. m, p, w.
• labio-dentala, dento-labiala, por ex. v.
• dentala, por ex. t, d.
• alveolara, por ex. d en Rusiana.
• palato-alveolara, por ex. c, ch.
• palatala, por ex. k, g, y.
• velara, por ex. ach-sono en Germana.
• uvulara, por ex. r en Franca.
• faringala, por ex. multa soni en Araba.
• laringala, glotala, por ex. klusilo inter du vokali en Finlandana imperativa frazo anna’ ‘olla ‘lasez esar!’