Franz Liszt
| Franz Liszt | ||
.jpg)
| ||
| Profesiono: | kompozisto | |
| Lando: | .svg){kind=small} Austria-Hungaria
| |
| Naskodato: | 22 di oktobro 1811 | |
| Nasko-loko: | Doborján, Austriana Imperio | |
| Mortodato: | 31 di julio 1886 | |
| Morto-loko: | Bayreuth, Bavaria, Germaniana Imperio | |
Franz Liszt, Hungare Liszt Ferenc, (1811 til 1886) esis Austriana-Hungariana klasika kompozisto.
Frua vivo
redaktarIlua patro Adam esis intendanto di la domeno di le Esterházy en Hungaria, ed anke esis amatora muzikisto, pleante plura instrumenti. Dum ula periodo Adam lojis en Eisenstadt (proxim Wien), ube il renkontris plura kompozisti qui vizitis ca loko, inkluzante Johann Nepomuk Hummel e Ludwig van Beethoven.
Adam remarkabis la genio di sua filiulo ye frua evo, e komencis donar lecioni. Evante non yari, Franz koncertis en Sopron e Pressburg (nune Bratislava); pro ca koncerti (qui esis aranjita per la esforci di lua patro) il ganis patroni qui konsentis suportar financale plusa muzikala edukado. Franz recevis lecioni en Wien de Carl Czerny ed Antonio Salieri.
Ye la 13ma di aprilo 1823 Franz, evante 11 yari, koncertis ye la Kleiner Redoutensaal en Wien, kelka monati pos ilua unesma publika koncerto en decembro 1822. Franz pleis koncerto-peco da Hummel, variadi da Ignaz Moscheles, ed improvizadi da su ipsa. Ca evento esas notinda pro ke Beethoven esis inter la audantaro. Segun legendo, Beethoven, tre impresata da la pleado, gratulis la yuna Liszt ye la platformo e kisis il ye la fronto. Tamen, Beethoven lore esis preske tote surda. Altra versiono di la evento esas ke Liszt dum la koncerto konciis ke Beethoven regardas il, ma ke li ne pose interparolis.
Hungariana Rapsodii
redaktarEn 1839 il vizitis Hungaria; progresante de Pressburg a Budapest, il recevesis kom la maxim granda vivanta Hungariano. Dum la vizito il askoltis muziko di cigani quin il renkontris, ed il decidis krear kompozuri inspirata da tala muziko. Il notis melodii quin il audis, qui plu tarde divenis fondaji di kompozuri por piano, skribita de 1846 til 1853 (e kelka en posa yari), quin il nomizis Hungariana Rapsodii: la vorto Rapsodio lore esis nova por muzikala kompozuri. La verki esas notende desfacila por la pianisto.
La formo di la peci esis fondata sur la Verbunkos, rekrutala danso di soldati en Hungaria, olqua havas lenta parto (Lassú) e posa plu rapida parto (Friska).
La peci aranjesis por orkestro, plura aranjita da Franz Doppler.
Literaturo
redaktar- Demko Miroslav: Franz Liszt compositeur Slovaque, L´Age d´Homme, Suisse, 2003.