Formiko

Formiko esas sociala insekto (Himenoptero), qua formacas kolonii nominita formikaro.

Origini

L'unesma konocata formiki aparis dum fino di kretaceo ed esis evolucioni de vespi.

Morfologio

Formiki diferas de altra insekti precipue por sua anteni, markizita kudo e por pedunklo en perlo-formo de unesma abdomino segmenti. Ecepte dum riprodukturo, la maxim multa speci di formiki esas senala.

Developo

Formiki developas per kompleta metamorfoso, pasinta da diferanta sequanta standi : komence ovo, seque larvo, pos nimfo (kelkafoye pupo) e fine divenas adulto. La larvo, sen gambo, esas maxime dependanta del adulti. La precipua morfologiala diferi inter rejini e laboreri, ed inter la diferanta kasti di laboreri kande existas, kreesas per la nutrivala rejimo dum larval etapo.

Nova laborero pasas l'unesma dii di adulta vivo okupanta su pri rejino e yuni. Seque ol partoprenas konstrukto e nesto-manteno, pos provizas e defensas la nesto. Ta chanji esas sat bruska e definas tempora kasti.

Certena formiki anke havas fizikala kasti. Segun lia organizuro, laboreri esas mikra, meza o granda, ta lasta parto-prenas provizar ante. Ofte la maxim granda esas disproporcionala: kapo plu granda e mandibuli plu forta. Che kelka speci, meza laboreri desaparis, ed existas granda diferi inter la mikri e la giganti, nominita kelka-foye soldati quankam la defensiva rolo ne esas necese la precipua.

Komporto

Komuniko

La komuniko inter formiki facas su precipue per kemiala vapori nomizita feromoni. Ta flaranta orientala sistemo esas kombinita kun vizuala kompozi (reper-punti, sun-poziciono). Feromoni anke mixesas kun la nutrivo partigita da trofalaxio. To informas l'altri pri la stando e nutrado di samspecani.

Kolektiva komporto

Formiki atakas e defensas su tra mordi ed en certa speci, tra lanso di formika acido (fomicinae) qua fuzas insekt-kitino, o da pikinta kun helpo di dardo (myrmicinae).

Che plu-multeso di speci, la kolonio havas komplexa sociala organizo e esas kapabla realigar desfacila taski (exemple, explotar maxim bona fonto di nutrivi). Ta organizo aparas kun multa interagi inter formiki.

Simbiotika relati

• Afidii sekretacas sukroza liquido nominita mieleto. Ordinare ul tombas sur sulo, ma certa formiki nutras su de ol. Formiki tenas ye disto predatori e transportas l'afidi ad maxim bona loki por nutrar su. Certa placas li mem en la formikaro, per la speci nutras su sur planto-racini.