Armenia: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
+texto, imaji, referi |
+texto, imaji |
||
Lineo 32:
== Historio ==
Cirkume [[600 aK]] la
[[Kristanismo]]
[[Arkivo:Vardan_Mamikonyan_medal.jpg|thumb|200px|left|[[Vardan Mamikonian]]]]
Lineo 78:
== Kulturo ==
[[Arkivo:Garni_Armenien_msu-2018-3149.jpg|thumb|280px|La templo di Garni.]]
Armeniani havas sua propra linguo ed [[alfabeto]]. L'alfabeto Armeniana inventesis en 405 da Mesrop Mashtots, e konsistas ek 39 literi. [[Armeniana linguo]] parolesas da 95% ek la habitantaro kom matrala linguo, e 75,8% del habitanti anke parolas la Rusa kom duesma linguo. L'[[Angla linguo]] gradope populareskas kom duesma o triesma linguo, nome por aferala skopi.
En Armenia esas posibla trovar elementi del [[arkitekturo]] Greka-Romana en la templo di Garni, del 1ma yarcento pos Kristo, l'unika templo qua ne destruktesis o transformesis en kristana kirko pos l'adopto di [[kristanismo]]. Ol dedikesis a tri Greka-Romana deaji: Jupiter, Juno e Minerva.
Lineo 85:
La [[literaturo]] di Armenia komencis cirkume la yaro [[401]]. La maxim multa exempleri pri literaturo de la [[5ma yarcento]] skribesis da [[Movses Khorenatsi]]. Il unesmafoye skribis la historio di la lando, ed anke kompozis poemi e himni. Ilua verki kontenas elementi de Armeniana orala tradicioni de ante la konverto dil habitantaro a [[kristanismo]]. Dum [[Mezepoko]], multa religiala libri trakukesis al Armeniana. Dum la 19ma e la 20ma yarcento, Armeniana literaturo rinaskis, ed aparis importanta skriptisti e poeti, exemple [[Hagop Baronian]], [[Vahan Tekeyan]], [[Siamanto]], Hovhannes Hovhannisyan, [[Levon Shant]], [[Krikor Zohrab]], [[Rupen Zartarian]], [[Avetis Aharonyan]], [[Garegin Nzhdeh]], [[Atrpet]], [[Gostan Zarian]], [[Hrand Nazariantz]] e [[Nigol Aghpalian]]. [[Khachatur Abovian]] judikesas kom la fondinto di moderna Armeniana literaturo.
[[Arkivo:Sirusho_Harutyunyan_in_London_11.jpg|thumb|280px|[[Sirusho]]]]
La [[muziko]] di Armenia prezervis multa tradicionala elementi, ma anke recevis moderna e nuntepala influi. Dum la 19ma yarcento, [[Komitas Vardapet]] asemblis e transskribis multa exempli pri folklorala muziki. Pri klasika muziko, la
En 1936 fondesis l'unesma [[jazo]]-bando di Armenia. Sovietiana jazo developesis dum la 20ma yarcento e, plu recente, [[Tigran Hamasyan]] kunfuzis elementi de folklorala muziko kun jazo. Pri [[pop-muziko]], kantistino [[Sirusho]] e kantistulo André divenis internacione konocata pos reprezentar Armenia en l'[[Euroviziono-Konkurso di Kansono]]. [[Rock]] e [[hip hop]] anke populareskis dum recenta yari. En 2010, Armenian-Usana kantisto [[Super Sako]] obtenis internaciona suceso per la kansono ''Mi Gna'', qua rimixesis da multa disk-jokei en tota mondo.
La [[koquarto]] di Armenia havas proxima relato kun Mediteraneala koquarto, ed uzas diferanta [[pipro|pipri]], legumi, fishi e frukti. La disho ''Tolma'' o ''Dolma'' uzas [[tomato]], folii di [[vitobero]], [[berenjeno]], rizo, gurdego, karno e spici. La nacionala [[konyako]] e [[vino]] ank esas famoza internacione.
Multa diferanta [[sporto|sporti]] esas populara en Armenia, exemple lukto, [[judoo]], [[futbalo]], [[shakoludo]] e [[boxo]]. L'alta monti ofras loki por praktikar [[montoacensado]] e skio-konkursi. Multa shakoludisti Armeniana sucesis en internaciona konkursi, exemple [[Levon Aronian]].
Til 1991, Armeniani partoprenis l'[[Olimpiala Ludi]] ed altra internaciona konkursi kom Sovietian atleti. En [[1992]] li konkursis kom parto dil esquado de la [[Komunitato di Nedependanta Stati]]. Erste en 1994, dum la [[Vintrala Olimpiala Ludi]] di Lillehammer, Armenia komencis partoprenar internaciona sportokonkursi kom nedependanta naciono.
[[Arkivo:Algérie_-_Arménie_-_20140531_-_25.jpg|thumb|280px|Armeniana futbalo-esquado (rede) ludas kontre Aljeriani (verde).]]
[[Futbalo]] esas multe populara en Armenia. Lua maxim famoza futbalo-klubo esas ''FC Ararat Yerevan'', qua vinkis Sovietiana Kupo pri Futbalo dufoye, en 1973 ed en 1975. Tamen, lua nacionala futbalo-esquado nulafoye klasifikesis por konkursar en la [[Mondala Kupo di Futbalo]] o mem en l'Euro-Kupo.
== Referi ed extera ligilo ==
| |||