Gabon: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Nula rezumo di redakto |
+texto, imaji |
||
Lineo 1:
{{Landi
| Nomo = Gabon
| Lokala_nomo = République Gabonaise
| Flago = Flag of Gabon.svg
| Blazono = Coat of arms of Gabon.svg
| Imajo_mapo = LocationGabon.svg
| Chefurbo = [[Libreville]]
| Habitanti_chefurbo =
| Precipua_urbo = [[Libreville]]
| Oficala_lingui
| Guvernerio = [[Republiko]]
| Nomo_listo_chefo_stato
| Titulo_chefo_stato
| Chefo_di_stato
| Nomo_listo_chefo_guverno
| Titulo_chefo_guverno
| chefo_guverno = [[Rose Christiane Ossouka Raponda]]
| Surfaco = {{formatnum:267745}}
| Rango_surfaco = 76
| Surfaco_aquo = 3,76
| Habitanti = {{formatnum:2119036}}<ref name=CIA/>
| Rango_habitanti = 145
| Yaro = 2018
| Denseso di habitantaro
| Reto_kodexo = .ga
| Nomo_himno = ''La Concorde''
| Pekunio = [[Franko CFA di Central Afrika]]
| Religii = [[kristanismo]]
}}
'''Gabon''' esas lando jacanta en central [[Afrika]].
'''Bazala fakti pri Gabon.'''
Lineo 35:
L'unesma habitanti di la nuna Gabon esis [[pigmeo|pigmei]], e pose [[populo bantuo|populi bantua]]. [[Portugal]]ani esis l'unesma Europani qui arivis ibe, dum la [[15ma yarcento]]. La nomo "Gabon" originis de Portugalana vorto ''gabão'', signifikante "mantelo", qua esas aproxime la formo dil estuario dil [[fluvio Komo]] proxim Libreville.
[[Arkivo:1670_Ogilby_Map_of_West_Africa_(_Gold_Coast,_Slave_Coast,_Ivory_Coast_)_-_Geographicus_-_Guinea-ogilby-1670.jpg|thumb|
[[Francia]] asumis la stando di protektero di la regiono kande signatis pakti kun lokala chefi en [[1839]] ed en [[1841]]. Franca explorero [[Pierre Savorgnan de Brazza]] arivis en la regiono en [[1875]] e fondis [[Franceville]]. En [[1885]] Francia oficale okupis la teritorio, ma ne administris ol til [[1903]].
Lineo 46:
=== Politiko ===
[[Arkivo:Ali_Bongo_Ondimba,_President_of_Gabon_at_the_Climate_Security_Conference_in_London,_22_March_2012.jpg|thumb|left|250px|Prezidanto [[Ali Bongo Ondimba]].]]
Gabon esas [[republiko]] ube la [[chefo di stato]] e fakte la [[chefo di guvernerio]] esas la [[prezidanto]], qua povas revokar la [[chefa ministro]]. La prezidanto, nune [[Ali Bongo Ondimba]], elektesas dal populo por 7-yara periodo. La [[chefa ministro]], qua elektesas dal prezidanto, esas nur la chefo dil ministraro
La [[parlamento]] havas 2 chambri: Senato ''(Sénat)'', kun 91 membri, e Nacional Asemblitaro ''(Assemblée Nationale)'', kun 120 membri. La senatani elektesas dal populo por 6-yara periodo,
La Supra Korto esas la maxim alta de [[judiciala povo]] e dividesas en tri chambri - judiciala, administrala e chambro di konti.
=== Geografio ===
[[Arkivo:Topographic map of Gabon-en.svg|thumb|200px|Topografiala mapo di Gabon.]]
[[Arkivo:Ogooué.JPG|thumb|left|
[[Equatoro]] trairas la teritorio di Gabon. L'[[Equatorala foresto]] kovras cirkume 85% del teritorio. En 2002, [[Omar Bongo Ondimba]], lor la prezidanto di la lando, selektis cirkume 10% de la teritorio di la lando por prezervar en nacionala parki.
Lineo 65:
=== Ekonomio ===
{{PA|Ekonomio di Gabon}}
[[Petrolo]] esas la maxim importanta produkturo por l'[[ekonomio di Gabon]]. La lando esas un ek la maxim prosperoza de sub-[[Sahara]]na Afrika.
=== Demografio ===
[[Arkivo:Ambiance sensuelle.jpg|thumb|
[[Arkivo:Mouila cathedrale-2010.jpg|thumb|left|
Segun statistiki de ''The World Factbook'' por 2018, Gabon havis {{formatnum:2119036}} habitanti. La maxim multa (80,1%) naskis en Gabon (di qui 23.2% esis Fang, 18.9% esis Shira-Punu/Vili, 11.3% esis Nzabi-Duma, 6.9% esis Mbede-Teke, 5% esis Myene, 4,9% esis Kota-Kele, 2,1% esis Okande-Tsogo, 3% esis pigmei e 7% apartenis ad altra etnii, segun statistiki de 2012). Kamerunani esas 4,6%, 2,4% naskis en [[Mali]], 2,1% esas Beninani, 1,6% aquiris Gabonana civitaneso, 1,6% esas Togoani, 1,1% esas Senegalani, e 5% havas altra nacionesi.<ref name=CIA/>
Lineo 76:
La [[religio]] kun maxima nombro di adepti esas [[katolikismo]]: 42,3% de la habitantaro. Protestanti esis 12,3%, altra kristani 27,4%, Mohamedani esis 9,8%, animisti 0,6%, altra religii esis 0,5%, e 7,1% ne deklaris religio, segun statistiki de 2012.<ref name=CIA/>
La maxim
=== Kulturo ===
[[Arkivo:Musée africain de Gunsbach-Masques du Gabon.jpg|thumb|280px|tradicionala maskili de Gabon]]
La tradicioni orala esas forta en Gabon, nome inter la populi Fang e Nzebe. Lia [[folkloro]] e [[mitologio]] esas richa, nome la maskili del etnii Fang e Kota, qui uzesas en multa okazioni, exemple funeri. Pri [[literaturo]], exemple pri importanta skriptisti esas Jean-Baptiste Abessolo, Chantal Magalie Mbazo'o-Kassa e Vincent de Paul Nyonda.▼
La [[folkloro]] e [[mitologio]] di Gabon esas richa, e lua rakonti transmisesas orale de generaciono a generaciono, nome inter la populi Fang e Nzebe. Nun, tale-nomizita ''raconteurs'' esforcas pri durar ca tradiciono. La tradicionala maskili del etnii Fang e Kota, qui uzesas en multa okazioni, exemple funeri, ank esas importanta parto di lua [[folkloro]].
▲
La [[muziko]] di Gabon esas poke konocita kompare la de [[Demokratial Republiko Kongo]] e [[Kamerun]]. [[Patience Dabany]] esas la maxim konocata kantistino e muzikistino di lando. Tradicionala maskili anke esas parto di lua [[folkloro]].▼
▲La [[muziko]] di Gabon esas poke konocita kompare la de [[Demokratial Republiko Kongo]] e [[Kamerun]]. [[Patience Dabany]] esas la maxim konocata kantistino e muzikistino
La guverno esas proprietanto di brodkasto-kompanio ''Radio-Diffusion Télévision Gabonaise'', qua brodkastas en la [[Franca linguo|Franca]] ed en regionala lingui.
La maxim populara [[sporto]] en la lando esas [[futbalo]]. La nacionala esquado pri futbalo reprezentas la lando en internaciona konkursi
=== Referi ===
| |||