Kristanismo: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Lineo 18:
La nova kredo iniciale esis precipue Juda, ma anke aceptis ne-Judi. Prozelitigado da la dek e un dicipuli, nun la dek e du apostoli kun nova apostolo, ed altra apostoli aparis balde Kristani komunitati en plura granda urbi dil Roman Imperio ed anke ad Esto, exter l'imperio. Importanta personi en la nova komunitato, nomizita eklezio, esis Simon Petro, del dek e du apostoli, e Paulo, antea persekutanto dil eklezio. Anke mulieri esis apostoli, pruvata per kelk epistoli di Paulo. Multa Kristani ankore observis la Tora, ma balde ne omna ne-Juda Kristani observis lu. La ligili kun Judaismo febleskis pos la falo di Ierusalem, kande la Romani destruktis la Templo di Ierusalem. Kristanismo divenis precipue ne-Juda religio dum la 2ma yarcento, ma longetempe esis mikra Juda Kristana grupi.
Ja dum l'unesma yarcento onu skribis pri Iesu. La quar evangelii (di Marko, Mateo, Lukas e Iohannes) skribesis dum ica periodo ed anke la vera epistoli di Paulo ed ula altra texti dil [[Nova Testamento]]. La tre frua Kristani nur studiis l'[[Anciena Testamento]] de la nuna Biblo, ma kanono dil [[Nova Testamento]] lente formacis su del duesma yarcento. La radikala, kontre-Juda alternativa kanono di Markion, qua esis gnostika dil 2ma yarcento, impelis la eklezio definar sua propra kanono.
Kristanismo esis nova [[monoteismo|monoteista religio]], qua refuzis partoprenar en [[paganismo]], e konseque recevis agresiva respondo del Romana autoritato. La Romani konserveme kredis ke nur lo antiqua esas vera ed opinionis ke la nova religio mustis esar subversiva e superstica. On do diskriminis kontre Kristani e lokale kelka guvernieri persekutis Kristan adheranti, esforcante konvertar li a paganismo per violento ed ofte ocidante ti qui refuzis konvertar. La Juda rejulo Agripa e la Roman imperiestri Nero e forsan Domitiano ja persekutis Kristani lokale dum l'unesma yarcento. Imperiestro Traiano explikis en letro a Plinio (la minora) ke Kristanismo ne esis legala, ma ke la registaro ne devis perquizitar li. Dum la triesma e quaresma yarcenti anke eventis imperiala persekutado. La idea difuzita, ke Kristanismo dum tri yarcenti konstante persekutesis e do kreskis pro la martiri, tamen ne es vera, quankam martiri forsan ya impresis plura pagana Romani.
Kande la ne-Juda Kristanaro kreskis, la influo di klasika Greka e Romana pensado augmentesis. Komencante kun Justino la Martiro, elita Kristani kun radiki en la klasika kulturo esforcis krear racionala sistemo por traktar e defendar lia nova religio. Li kombatis l'akuzajo, ke Kristanismo esas novacha supersticiono, per argumentar ke ol ne vere esas nova religio, ma la predicajo di anciena profeturi. La apologisti pluse emfazis la sociala moral efekto. Ica Kristani ofte tamen kritikis la antiqua filozofio pro lua spekulemeso e diverseso, ma li anke uzis la argumenti dil skeptiki kontre la skoli filozofiala tradicional ed apelis a vertui stoika. Pose, [[neo-Platonismo]] divenis grandega influo sur la religio, nome dum e pos la 3ma yarcento. Anke naskis debato pri la stando dil dei del anciena paganismo Greko-Romana. Ula Kristani kredis, ke la dei pagana existas ma esas demoni, kontre ke altri opinionis ke ca dei ne existas. Ulamaniere on povas partale konsiderar la klasikatra Kristanismo kom popularigita formo dil klasika filozofio a la min elita strati di antiqua socio.
| |||