Amapá: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Nula rezumo di redakto |
+texto, imaji |
||
Lineo 16:
| Internet = www.ap.gov.br
}}
'''Amapá''' esas [[Brazilia]]na [[Stati di Brazilia|stato]] di Norda Regiono.
'''Bazala fakti pri Amapá.'''
=== Historio ===
[[Arkivo:Calçoene,_Cromlech_brasileira,_Amapá.jpg|thumb|250px|left|Restaji del indijena observatorio di Calçoene.]]
[[Hispania|Hispana]] explorero [[Vicente Yañez Pinzón]] vizitis la regiono en [[1500]] e deskovris la [[fluvio Oyapock]]. En [[1637]] [[Portugal]]ana Bento Maciel Parente recevis la yuro por koloniigar la regiono kom heredala kapitanio. En [[1694]] la markezo de Ferrolles, Franca guberniestro di [[Cayenne]], deklaris ke la frontiero inter Franca Guyana e la teritorio Portugalana esus la fluvio [[Amazon]], ed en 1697 eventis armeal invado en la regiono. Nur en [[1713]] la [[kontrato di Utrecht]] establisis la frontiero inter la teritorii di [[Francia]] (nune [[Franca Guyana]]) e [[Portugal]] (nune Amapá).▼
Ante l'Europana koloniigo, la regiono habitesis da indijeni del etnii ''Waiãpi'', ''palikur'', ''manaka-kunani'' e ''tukuju'' qui parolis lingui de la familii Arawak e Karib. Proxim la nuna urbo Calçoene trovesis arkeologiala restaji pri astronomiala observatorio, qua evas adminime de 2000 yari ante nun. Ol esas simila ad altra observatorio de la sama epoko trovita en la [[Franca Guyana]].
▲[[Hispania|Hispana]] explorero [[Vicente Yañez Pinzón]] vizitis la regiono en [[1500]] e deskovris la [[fluvio
En [[1764]] [[markezo de Pombal]] imperis la konstrukto di la maxim granda [[fortreso]] di la kolonio en [[Macapá]]. Ilu anke transferis kolonigiisti de [[Acori]] e de Mazagão, anciena Portugalana posedajo en [[Maroko]], vers la regiono.▼
[[Arkivo:Guarita_da_Fortaleza_de_São_José_de_Macapá.JPG|thumb|250px|left|Fortreso ''São José de Macapá'', inaugurita en 1782.]]
▲En [[1764]] [[markezo de Pombal]] imperis la konstrukto di la maxim granda [[fortreso]] di la kolonio en [[Macapá]]. Ilu anke transferis kolonigiisti de [[Acori]] a la nuna [[Macapá]], e de Mazagão, anciena Portugalana posedajo en [[Maroko]],
Kande Portugal invadesis dal Franca generalo [[Jean-Andoche Junot]] en 1808, eventis konflikti kun Franci en la nordo di Brazilia. [[Franca Guyana]] okupesis da Braziliani dum 8 yari e guvernesis daJoão Severiano Maciel da Costa, futura markezo di Queluz. La kontrato di Paris, de 1814, imperis la retrodono di Franca Guyana a Francia kun lua frontieri di 1782, to esis, an la fluvio Carapapóris. Portugal ne agnoskis ta decido, ed en 1815 la [[Kongreso di Wien]] agnoskis la frontieri segun la kontrato di Utrech.
Pos la nedependo, la teritorio opozis su a la revolto ''Cabanagem'', qua duris dum 5 yari de 1835 til 1840 lor la provinco Grão Pará. Pro to, la regiono subisis ataki dal rebeli. En 1836, la Franci instalis militala avanposteno apud la lago Amapa, qua abandonesis pos Britaniana interveno.
Kun la [[konstituco]] ye la [[5ma di oktobro]] [[1988]], la teritorio di Amapá divenis stato.
=== Geografio ===
[[Arkivo:Oyapock.JPG|thumb|left|250px|Braziliana urbeto
Amapá jacas en la sinistra marjino di [[Amazon]]. Cirkume 39% de lua fluvii apartenas ad Amazonana baseno. Altra importanta fluvii esas [[fluvio Oyapok|Oyapok]], naturala frontiero kun [[Franca Guyana]], [[fluvio Jari|Jari]], naturala frontiero kun [[Pará]], Araguari (kun lua 36 aquofali), Pedreira, ed altri.
| |||