Wikipedio

Slovenia: Diferi inter la revizi

Deskripto interagiva pri la kronologio dil artiklo
← Plu anciena versionoPlu recenta versiono →
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
VidalaWikitexto
kelka korektigi e/o modifiki e/o aktualigi
kelka korektigi +texto, imaji, referi
Lineo 32:
'''Bazala fakti pri Slovenia.'''
=== Historio ===
[[Arkivo:Ad Pirum Slovenia.JPG|thumb|250px|left|Restaji di murego Romana en Podkraj.]]
{{PA|Historio di Slovenia}}
Dum lua historio, Slovenianala teritorio di Slovenia apartenis a diferentadiferanta stati. Dum lal'epoko [[14ma yarcento]], Slovenia esis parto deldi [[imperio Habsburgo]], ed inter [[1815]] e [[1866]] del [[AustrianRomana imperio]]. Sloveniol loredividesis habitisinter la regioniprovinci Kranjska,''Pannonia'' Goriškae en Gradiščanska''Noricum'' e partila diregiono [[Istria]].''Venetia Kelkaet SloveniHistria'' anke(regiono habitisX l'[[Otomande imperio]]Romana Italia).
 
Dum la [[14ma yarcento]], Slovenia esis parto del [[imperio Habsburgo]], ed inter [[1815]] e [[1866]] del [[Austrian imperio]]. Sloveni lore habitis la regioni Kranjska, Goriška en Gradiščanska e parti di [[Istria]]. Kelka Sloveni anke habitis l'[[Otoman imperio]].
De la komenco dil [[18ma yarcento]] til la komenco dil [[19ma yarcento]] Slovenia vivis epoko di paco, kun pasabla ekonomiala kresko. L'urbo [[Trieste]] deklaresis libera portuo en [[1718]], e to stimulis la kresko dil ekonomio di la regiono. En [[1848]], la nacionala movado nomizita ''Zedinjena Slovenija'' aparis en regiono.▼
 
▲De la komenco dil [[18ma yarcento]] til la komenco dil [[19ma yarcento]] Slovenia vivis epoko di pacopacoza, kun pasabla ekonomiala kresko. L'urbo [[Trieste]] deklaresis libera portuo en [[1718]], e to stimulis la kresko dil ekonomio di la regiono. En [[1848]], la nacionalanacionalista movado nomizita ''Zedinjena Slovenija'' aparis en la regiono.
Pro manko di ekonomial oportunaji, de [[1880]] til [[1910]] cirkume {{formatnum:300000}} Sloveni (1/6 de la habitantaro) ekmigris vers altra landi, note [[Usa]], ma anke vers [[Arjentinia]]. Kande l'[[unesma mondomilito]] komencis, Slovenia restis en la fronto di kombato inter [[Italia]]ni ed [[Austria-Hungaria]]ni.▼
 
▲Pro manko di ekonomial oportunaji, de [[1880]] til [[1910]] cirkume {{formatnum:300000}} Sloveni (1/6 de la habitantaro) ekmigris vers altra landi, note [[Usa]], ma anke vers [[Arjentinia]]. Kande l'[[unesma mondomilito]] komencis, SloveniaSloveniana restisteritoro enesis la fronto di kombato inter [[Italia]]ni ed [[Austria-Hungaria|Austri-Hungari]]ni.
 
Kande la milito finis, Slovenia unionesis kun [[Serbia]] e [[Montenegro]] por formacar la [[Rejio di Serbi, Kroati e Sloveni]], pose rinomizita [[Yugoslavia]], malgre l'opozo de 70% ek la Slovena parlamentani. Tamen, Sloveni mantenis kelka kulturala autonomeso en la rejio, e pose en la republiko di Yugoslavia. Kontree, Sloveni en [[Italia]], [[Austria]] e [[Hungaria]] koaktesis por aceptar asimileso, e kelkafoye subisis violentoza persekuti.
Linio 55 ⟶ 58:
La [[parlamento]] (''Državni Zbor'', Nacional Asemblajo) havas 90 membri, qui elektesas dal populo por 4-yara periodo, segun proporcionala votado.
 
[[Judiciala povo]] konsistas ek judiciisti qui elektesas da la Nacional Asemblajo. Existas korti specaligita segun temi. La Konstitucala korto konsistas ek 9 judiciisti qui verifikas la konformeso di la legi aprobita a la konstituco di la lando.
 
Sloveniana [[konstituco]] adoptesis ye la [[23ma di decembro]] [[1991]] e til nun ol subisis 7 emendi.
 
=== Geografio ===
[[Arkivo:TriglavGeneral_map_of_slovenia.jpgsvg|thumb|right250px|200px|Monto Triglav, la maxim altaTopografiala montomapo di Slovenia.]]
[[Arkivo:Triglav.jpg|thumb|left|250px|Monto Triglav, la maxim alta monto di Slovenia.]]
Slovenia havas quar geografiala regioni: [[Alpi]], Dinarik Alpi, [[Panoniana baseno]] e [[Mediteraneo]]. CirkumCirkume la duimo de lua teritorio (10,124{{formatnum:10124}} km²) kovresas daper [[foresto|foresti]].
 
La mezvalora [[altitudo]] di Slovenia esas 557 metri. La maxim alta monto di la lando esas Triglav, kun {{formatnum:2864}} metri di [[altitudo]]. CirkumMalgre 50%jacar de la lando kovresas per [[foresto|foresti]]. Quankam proxima deproxim Mediteraneo, 81% de lua teritorio e fluviiriveri apartenas a la baseno di [[Nigra maro]], e nur 19% apartenas a la baseno di [[Adriatiko]].
 
Lua [[klimato]] esas temperema, kun severagranda influo dedel altitudo proxim l'Alpi ed en la valo di Soča (anciena Isonzo), e de Mediteraneo proxim la litoro. MezvaloraLa mezavalora yarala [[pluvozeso]] varias de 3,.500 mm weste de la lando til 800 mm en [[Prekmurje]]. Freque [[nivo|nivas]] dum la vintri. La maxim grandaintensa registro pri nivonivego en Ljubljana eventis en 1952: 146 cm.
 
=== Ekonomio ===
{{PA|Ekonomio di Slovenia}}
Preske 2/3 de lua laborlaboro-povo verkas en la sektoro di servadi, e cirkumcirkume 1/3 verkas en la [[industrio]] e la konstrukturo. LandoSlovenia havas edukita laborlaboro-povo, bona substrukturo, e jacas proxim importanta komercala voyi. Ol havas la maxim alta [[KLPTNP]] per persono inter la landi qui eniris [[EU]] pos 2004.
 
Slovenia adoptis l'[[Euro]] kom monetaro ye la [[1ma di januaro]] [[2007]]. La sama yaro, lua ekonomio kreskes preske 7%, stimulita per kresko dil extera debo. Kande eventis l'Europana krizo de 2007 til 2010, ol afektis forte la lando. En 2009 l'ekonomio diminutis 8%.
 
=== Demografio ===
[[Arkivo:Ljubljana from the CastleDancing_in_the_Square_-_Ljubljana_(15617215922).JPGjpg|thumb|120pxleft|[[Ljubljana]],250px|Pueri chef-urbodansas een maxim grand urboplaco di SloveniaLjubljana.]]
[[Arkivo:Ljubljana from the Castle.JPG|thumb|250px|[[Ljubljana]], chef-urbo e maxim grand urbo di Slovenia.]]
PluPlua kam 83% de la habitantaro esas Sloveni, e 8,9% ne deklaris lua raso, segun la [[demografiala kontado]] di 2002. En [[2007]] la mezvaloramezavalora viv-esperajo esis 74,6 yari por viri e 81,8 yari por mulieri.<ref>[http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?id=2397 ''Complete life table for the population of Slovenia, 2007''] Statistical Office of the Republic of Slovenia, 2009</ref> Cirkume 12.4% de la habitantanti naskis exterlande, segun statistiki de [[2008]]<ref>[http://www.rtvslo.si/slovenija/vsak-osmi-prebivalec-slovenije-priseljenec/246585 ''Vsak osmi prebivalec Slovenije priseljenec :: Prvi interaktivni multimedijski portal, MMC RTV Slovenija'']</ref>
 
Segun la demografiala kontado di 2002, 57.8% de la habitantaro esas [[katolikismo|katolika]]. Altra religii esas [[Islamo|Islamani]] (2.4%, precipue kunpro l'enmigro di [[Bosnia e Herzegovina|Bosni]]) e [[ortodoxaOrtodoxa kristanismo|ortodoxiOrtodoxa kristani]] (2.2%). Evangeliala ed altri kristani esis 1.6%. CirkumCirkume 10% deklaris suesar [[ateismo|ateisti]].
 
La maxim grand urbo esas [[Ljubljana]], la chef-urbo di lando. Altra du importanta urbi esas [[Maribor]] e [[Kranj]].
Linio 86 ⟶ 91:
* skriptisti [[Ivan Cankar]], [[Vladimir Bartol]], [[Alojz Rebula]], [[Drago Jančar]].
 
Pri [[muziko]], la lando havis importanta kompozisti, quale [[Jacobus Gallus]], [[Janez Krstnik Dolar]], [[Giuseppe Tartini]] (naskinta en [[Istria]]) ed dum la [[20ma yarcento]], [[Bojan Adamič]].
 
=== Referi ===
Obtenita de "https://io.wikipedia.org/wiki/Slovenia"