Japonian imperio: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Pagino kreesis kun '{{Ex-Stato |Yari_komenco_til_fino = 1868 til 1947 |Lokala_nomo = 大日本帝國<br>Dai Nihon Teikoku |Flago = Flag_of_Japan_(1870-1999).svg |Blazono = Imperial_Seal_of_Japan...' |
+texto |
||
Lineo 24:
|Razono_dil_fino = vinkeso pos la [[duesma mondomilito]]
}}
[[
'''Japonian imperio''' ([[Japoniana linguo|Japoniane]]: 大日本帝國 ''Dai Nippon Teikoku'', literale '''Granda Imperio di Japonia''' esis la historiala [[Japonia]] de la komenco di la [[Meiji-epoko]] ([[1868]], kande l'imperiestro [[Mutsuhito]] asumis la trono) til l'adopto di la moderna [[konstituco]] di [[1947]].
== Historio ==
Japonia rapide industrieskis pos la kronizo di Mutsushito ye la [[3ma di januaro]] [[1868]], sub la slogano '' Fukoku Kyōhei'' (富國強兵, qua signifikas "pluricheskez la lando, plufortigez l'Armeala Forci"), transformesis en mondala povo e kreis koloniala imperio. Pos vinkir l'[[unesma milito
Ye la [[29ma di novembro]] [[1890]] dekretesis [[konstituco]] qua grantis la povo dil imperiestro ma kreis la figuro dil [[chefministro]] qua esis la [[chefo di guvernerio]]. Ol anke kreis nedependanta [[judiciala povo]] e havis influi de la konstituci [[Prusia]]na e pose [[Germana imperio|Germana]], ed anke de la Britaniana monarkio.<ref>{{cite book|last1=Hein|first1=Patrick|title=How the Japanese became foreign to themselves : the impact of globalization on the private and public spheres in Japan|date=2009|publisher=Lit|location=Berlin|isbn=364310085X|page=72|url=https://books.google.co.uk/books?id=5QJsvhHwjVMC&lpg=PA72&ots=6zlvDkTLL8&pg=PA72#v=onepage&q&f=false}}</ref> L'unesma konsequo di la konstituco esis la kreo dil unesma parlamentala guverno en [[Azia]].<ref name="nyt1905">Arnold, Edwin. [https://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9D0DE2DD1F3BE533A25755C2A9679C94609ED7CF&scp=1&sq=order+of+meiji&st=p "Asia's First Parliament; Sir Edwin Arnold Describes the Step in Japan,"] ''New York Times.'' 26ma di januaro 1891.</ref>
=== Milito Rusa-Japoniana ===
De [[1904]] til [[1905]] eventis la [[milito Rusa-Japoniana]], en qua l'imperio di Japonia vinkis [[Rusa imperio]]. L'origino di la milito esis la disputo pri la portuo [[Port Arthur]], en [[Chinia]]. Per la pakto di Shimonoseki en 1895, Japoniani recevis Port Arthur pos vinkir Chiniani, ma mustis cedar ol a Rusa imperio. Rusi deziris kontrolar Port Arthur por esar portuo libera de [[glacio]] dum la vintro, diferanta de quo eventas kun [[Vladivostok]]. En 1903 la negocii inter la du landi rezultis neutila, e Japonia decidis militar kontre Rusa imperio por mantenar lua kontrolo pri Korea.
La vinko Japoniana surprizis la mondo, pro esir l'unesma foyo en ke ula populo ne-Europana konfrontis Europana povo e vinkis. Altralatere, la vinko transformis Japonia en importanta povo en estal Azia.
=== Japonia dum l'[[Unesma mondomilito]] ===
Japonia eniris l'[[unesma mondomilito]] en [[1914]] serchante pluforteskar lua sfero di influo en [[Chinia]], e deklaris milito kontre [[Germana imperio]] ye la [[23ma di agosto]] [[1914]]. Ol rapide konquestis Germana teritorii en Chinia (Shandong) e l'[[insuli Mariani]], l'insuli Karolini, [[Insuli Marshall|Marshall]], [[Palau]], e l'anciena Hispana posedaji qui pasis a la kontrolo di Germania.
=== [[Mandjuria]] ===
En [[1931]], Japonia subisis l'efekti del [[ekonomiala krizo di 1929]] pro la diminuto dil [[komerco]] kun la nacioni afektita. L'armeo Japoniana qua protektis la [[ferovoyo]] dil sudo di Mandjuria decidis kontrolar la regiono por grantar furniso di nutrivi e merkato por Japoniana produkturi. Kun poka rezisto kontre, en 1931 Japoniani konquestis [[Mandjuria]], e kreis marioneta-stato nomizita [[Manchukuo]]. Japonian imperio afirmis ke ta invado esis "la liberigo di Mandjuriani de l'opreso Chiniana", pro la maxim multa Mandjuriani esar del etnio Han. Japoniani instalis [[Ai-xin-jue-luo Pu-yi]] kom "imperiestro" dil marioneta-stato. En 1936 Japoniani kreis en Interna Mongolia altra marioneta-stato, ''Mengjiang''.
=== [[Duesma milito Chiniana-Japoniana]] ===
Ye la [[7ma di julio]] [[1937]] komencis la [[duesma milito Chiniana-Japoniana]].
== Referi ==
{{reflist}}
{{klado}}
| |||