Gruzia: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
mNula rezumo di redakto
kelka korektigi/modifiki
Lineo 1:
La korekta nomo di lando esas '''Gruzia'''. ''[[Georgia]] esas la nomo dil stato di [[Usa]]na stato. Videz [[Georgia]]:.''
{{Landi
| Nomo = Gruzia
Lineo 21:
| Surfaco_aquo = Neglijebla
| Habitanti = 4.636.700<ref>[http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=473&lang=eng National Statistics Office of Georgia]</ref>
| Rango_lojantiRango_habitanti = 118
| Yaro = 2010
| Denseso di habitantaro = 65,1
Lineo 29:
| Religii = [[ortodoxa kristanismo]], 83%
}}
'''Gruzia''' (en [[Gruziana linguo|Gruziana]] საქართველო ''sak’art’velo'') esas lando qua jacas en sudasudala parto di la montaro [[Kaukazo]]-montaro, enan l'estala rivo di [[Nigra maro]], inter [[Azia]] ed [[Europa]]. Lua vicina landi esas [[Rusia]] en nordonorde, [[Turkia]] ed [[Armenia]] en sudosude, e [[Azerbaijan]] en sud-estoeste.
 
'''Bazala fakti pri Gruzia.'''
Lineo 35:
{{PA|Historio di Gruzia}}
[[Arkivo:Earlycaucasus655.jpg|thumb|left|200px|Mapo di la regiono di [[Kaukazo]], kun le stati di [[Kolchido]] ed Iberia.]]
Homo habitas kontinue la regiono di la nuna Gruzia de la [[petr-epoko]]. La regiono okupesis da [[Anciena Grekia|Greki]] e pose da [[Persian imperio|Persiani]]. Nuna chef-urbo, Tbilisi, fondesis en [[380 aK]].
 
[[Roman imperio|Romani]] konquestis la regiono komplete en 66 aK, e lua dominacajo duris preske 400 yari. Li introduktis [[kristanismo]] dum la [[4ma yarcento]], e rejulo [[Mirvan la 3ma di Iberia]] deklaris lu l'oficala religio di lando en [[327]]. Ta akto proximigis Iberia e la [[Bizancan imperio]].
 
[[Arkivo:Queen_Tamara_of_Georgia.jpg|thumb|left|180px|Rejino [[Tamar di Gruzia]].]]
[[Arabia|Arabi]] okupis Tbilisi en [[645]], ma Gruziani konservis granda autonomeso sub l'Araba rejio<ref>"Christianity and the Georgian Empire" (early history) Library of Congress, marto 1994</ref>. Dum la komenco di la [[12ma yarcento]] rejulo [[Davit la 4ma di Gruzia]] gradope ekpulsis [[Seljuk-imperio Seljuk|Seljuka turki]] de la regiono, e vinkis l'importanta [[Didgori-batalio di Didgori]], enye la [[1212ma di agosto]] [[1121]]. Gruziana rejio atingis lua zenito dum lasta yari de la [[12ma yarcento|12ma]] e l'unesma yari de la [[13ma yarcento]], epoko en ke religiala tolero kreskis e la [[filozofio]] expansis su, ma en [[1292]] [[Mongolia|Mongoli]] okupis la regiono. Mongola okupeso lastisduris til [[1310]].
 
En [[1783]] Gruzia okupesis da [[Rusian imperio]] signatis [[Georgievsk-kontrato]] en ke [[Rusian imperio|Rusia]] defendus la mikra rejio di Kartli-Kakheti, restajo di anciena rejii di Gruzia. Tamen, Rusia ne defensis Kartli-Kakheti kande [[Otoman imperio|Turkiani]] e Persiani atakis Tbilisi en [[1875]] e nove en [[1795]].
 
LaYe la [[22ma di decembro]] [[1800]] caro [[Pavel la 1ma di Rusia]] anexis la rejio di Kartli-Kakheti a Rusian imperio, e konfirmis l'anexo da dekreto ye la [[88ma di januaro]] [[1801]]<ref>Gvosdev, Nikolas K.: ''Imperial policies and perspectives towards Georgia: 1760-1819'', Macmillan, Basingstoke 2000</ref>. Gruziana nobeleso ne aceptis la dekreto til [[1802]].
 
De [[1803]] til [[1878]] komkonseque konsequo dide diversa militi kontre [[Otoman imperio|Otomani]] e [[Persa imperio|Persiani]], Gruziana teritorio kreskis. Exemple, [[Abkhazia]], por exemplo, esis okupitaokupesis komplete en [[1864]]. Dum [[RusianaRusa Revoluciono di 1917]] komencis movementomovado dipri nedependo, ma en februaro [[1921]] la SovietaSovietian [[Reda Armeo]] okupis la lando e retrodonis la teritorio a Turkia.
 
Gruzia divenis noveitere nedependanta pos falo di [[Sovietia]], ye la [[9ma di aprilo]] [[1991]]. EnYe la [[26ma di mayo]] sam yaro, [[Zviad Gamsakhurdia]] esis elektitaelektesis prezidanto. Gamsakhurdia pariis pri Gruziana nacionalismo, e deklaris ke [[Abkhazia]] e [[Sud-Osetia]] sejornusrestus sub Gruzian autoritato.
 
De la [[2222ma di decembro]] [[1991]] til la [[66ma di januaro]] [[1992]] eventis sangoza [[stato-stroko]] kequa ekpulsis Gamsakhurdia de povo. OnBalde komencis [[interna milito]] kequa lastisduris til [[1995]]. En [[1992]] [[Eduard Shevardnadze]] retroiris a Gruzia ed unionis su a la chefi di revolto, Kitovani e Ioseliani, ed organizis triumviraro, nomizita "Konsilantaro di Stato" por guvernar la lando. En [[1995]] Shevardnadze esis oficale elektitaelektesis prezidanto di la lando.
 
En [[2008]] eventis milito kontre la nedependo di [[Sud-Osetia]]. [[Rusia]] agnoskis la nedependo di Sud-Osetia e di [[Abkhazia]] e sendis trupi por defensar Sud-Osetiana teritorio.
Lineo 57:
Gruzia esas [[demokratio|demokratiala]] parlamentala [[republiko]]. La [[chefo di stato]] esas la [[prezidanto]], qua elektesas dal populo por 5-yara periodo. La [[chefministro]] esas la [[chefo di guvernerio]], ed elektesas dal prezidanto.
 
La [[legifala povo]] kompozesaskonsistas daek la parlamento, qua kompozesas daper unika chambro kun 235 membri, qui elektesas dal populo por 4-yara periodo.
 
[[Arkivo:Georgia high detail map.png|thumb|right|Mapo di Gruzia kun Abkhazia (en verda) e Sud-Osetia (en violea).]]
Lineo 69:
** Habitanti:
*** 45 % Gruziani
*** 17 % (etnikaleetniale) Abkhaziani
*** 14 % Armeniani
*** 12 % Rusi
Lineo 78:
Autonoma regiono di '''Abkhazia''' proklamis su nedependanta en [[1992]], ma nula stato agnoskabis la nedependo. Nur Rusia havas bona relati kun Abkhazia. La regiono di [[Sud-Osetia]], en [[Kaukazo]] montaro (nordo di lando), deklaris su nedependanta de Gruzia ye la [[28ma di novembro]] [[1991]] ([[Nord-Osetia]] esas parto di [[Rusia]]).
 
En agosto [[2008]] Gruzia probis nesucesozesensucese retrokonquestar [[Sud-Osetia]] per forco,koakto. proPro quoto [[Rusia]] helpis [[Sud-Osetia]].
 
=== Geografio ===
Gruzia jacas en sudasudala [[Kaukazo]], inter [[latitudo|latitudi]] 41ºN e 44ºN e [[Longitudo|longitudi]] 40ºE e 47ºE. Kun 67,900 km² ol esas montoza la lando. Monto Shkhara, kun 5,068 metri di [[altitudo]] esas lua maxim alta monto.
 
=== Ekonomio ===
Lineo 91:
=== Demografio ===
[[Arkivo:Qartvelebi_poloneti.jpg|thumb|200px|Gruziana viro kun tradicionala vestaro.]]
Quankam lua etniala grupo ne existas en altra parti de [[Europa]] ecepte en [[Kaukazo]], Gruziani konsideras su [[kulturo|kulturale]] Europani. Gruziani esas cirkumcirkume 84% de la habitantaro. [[Abkhazia]]ni, Osetiani, [[Armenia]]ni, [[Azerbaijan]]i, Greki de Kaukazo, [[Judo|Judi]] e [[Rusia|Rusi]] esas minoritati.
 
[[Gruziana linguo]] ne apartenas ad [[Indo-Europana linguaro|Indo-Europana]], [[Turka lingui|Turka]] o Semitika grupi. Ol parolesas da cirkum 71% de la habitantaro kom matrala linguo. [[Abkhaziana linguo]] parolesas en Abkhazia. Altra lingui parolata esas [[Rusa linguo|Rusa]] (9%), [[Armeniana linguo|Armeniana]] (7%), [[Azerbaijana linguo|Azerbaijana]] (6%), e 7% parolas altra lingui.
 
CirkumCirkume 83% de la habitantaro praktikas [[Ortodoxa kristanismo]], 9.9% esas [[Islamo|IslamanaMohamedani]], 3.9% esas Armeniani apostoliki, e 0.8% esas [[katolikismo|katoliki]].
 
* Lekto-saveso: 99 %.
Lineo 103:
 
=== Kulturo ===
{{nekompleta}}
 
* Propralinguala nomo: Sakartvelo
 
=== Cetera aferi ===
 
== Referi ==