|
| Surfaco_aquo = 0,61
| Habitanti = {{formatnum:91983000}}<ref>[http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2008/wpp2008_text_tables.pdf World Population Prospects, Table A1]</ref>
| Rango_lojanti Rango_habitanti = 12
| Yaro = 2009
| Denseso di habitantaro = 306,6
| Religii = [[kristanismo]] 89,7% (katoliki: 82,4%)
}}
'''Filipini''' esas lando e [[arkipelago]] en [[Azia]] formacitakonsistanta daek plu kam 7,000 [[insulo|insuli]].
'''Bazala fakti pri Filipini.'''
=== Historio ===
{{PA|Historio di Filipini}}
La maxim anciena homala restajo trovita en Filipini, un [[metatarso]], evas de 67,.000 yari ante nun. ''[[Negrito|Negriti]]'' esis un diek la maxim anciena habitanti dil arkipelago, ma l'epoko di lua arivo esas necerta.
[[Arkivo:Fort_Santiago_Gate.jpg|thumb|200px|left|Fuorto Santiago, konstruktita dal Hispaniani en 1590.]]
[[Fernão de Magalhães]] deskovris l'insuli en [[1521]]. [[Hispania|Hispani]]ni komencis lua koloniigo en [[1565]] e fondis [[Manila]] en [[1571]], qua divenis chefurbochef-urbo dil teritorio. HispanianiLi konstruktis [[fuorto|fuorti]],anke introduktis [[latinal alfabeto]], [[Gregoriala kalendario]] e skribita yuri, ed anke la kultivadokultivi di [[maizo]], [[ananaso]] e [[chokolado]], adportita de [[Latinal Latin-Amerika]].<ref>[''Recopilación de las Leyes de Indias. Titulo Quince''. De las Audiencias y Chancillerias Reales de las Indias (1680).</ref>
Dum la 1800a [[yari 1800ma]], FilipinanaFilipina portui apertesas a la mondala komerco, e chanji eventis en Filipinana socio. Multa HispanianiHispani naskinta en Filipini (''criollos'') e tipersoni kun mixita acendentiacendentaro (''mestizos'') divenis richa. L'enfluo di Hispana e Latina kolonieri sekularigis kirki e apertis por li la guvernala ofici tradicionale okupita dadal Hispani naskinta en [[Iberia]] (''peninsulares''). La idei pri revoluciono anke expansis tra l'la insuli. En [[1872]] eventis mutino di kreoli, enprekursoro Cavitedi ElFilipina Viejorevoluciono, prekursoroche diCavite FilipinanaEl revolucionoViejo.<ref>Agoncillo, Teodoro A. (1990). ''History of the Filipino People'' (8th ed.). Garotech Publishing</ref>
En [[1898]] depos [[Hispana-Usana milito]], Filipini divenis [[Usa]]na protektorato. Usa pagis 20 milioni dolar indemno a Hispania. Do, divenis klara por Filipiniani ke Usa ne aceptos la nedependo dil insuli. Ye la [[12ma di junio]] [[1898]] [[Emilio Aguinaldo]] deklaris nedependo di Filipini, ma la sequanta yaro komencis [[Filipinan-Usana milito]], qua duris til [[1902]] kande l'Unesma Filipinana Republiko desaparis. Populo ''Moro'' anke komencis rebeleso en 1899 enche la sudo di la lando, ma vinkesis dal Usani en [[1913]].
Til [[1935]] Usana prezidanto selektis la generala-guberniestro porqua administraradministris la teritorio. Ye la [[8ma di februaro]] ta yaro la [[konstituco]] di la Republiko di Filipini aprobesis, e kreis la Komuneso di Filipini (''Commonwealth of the Philippines'') tamenankore sub Usana kontrolo, ma en preparo por futura nedependo. Ta konstituco anke stimulis la kreado di nacionala linguo, [[Filipinana linguo|Filipinana]], bazataapogata ensur lokala dialekti. Ye la [[17ma di septembro]] [[1935]] eventis prezidantal elekti, e [[Manuel Quezón]] elektesis.
Dum la [[Duesma mondomilito]], [[Japonia]]ni komencis invadar l'insuli ye la [[8ma di decembro]] [[1941]]. Manuel Quezon exilis su, e generalo [[Douglas McArthur]], komandero di Usana trupi en l'extrema oriento, recevis ordini por abandonar l'insuli en marto [[1942]]. Ye la [[8ma di mayo]] sam yaro Japoniani okupis totatote l'arkipelago, e l'okupeso duris til la [[15ma di agosto]] [[1945]], kande Japoniani perdis la milito. Dum Japonian okupeso, [[José Paciano Laurel]] esis la chefo di marioneto-stato kreita dadal Japoniani en Filipini.
Pos la vinkeso la Komuneso di Filipini riestablisesis. Prezidantal elekti eventis en aprilo [[1946]], e [[Manuel Roxas]] elektesis. Ye laLa [[4ma di julio]] [[1946]] Filipini divenis nedependanta de Usa. TamenQuankam, lando sufris kun politikala nestabileso kun ataki de [[komunismo|komunista]] grupi en rurala regioni. Prezidantoprezidanto [[Ramón Magsaysay]] probis un rikonciliado.
En [[1965]] [[Ferdinand Marcos]] asumis povo unesma-foyeunesmafoye, e rielektesis en [[1969]]. Kande il esis impedita di sercharkandidatar luasu 3ma foyo kompor prezidanto triesmafoye, il deklaris [[militala legaro]] ye la [[21ma di septembro]] [[1972]] e asumis kom [[diktatoreso|diktatoro]]. IluIl guvernis kun lua spozino [[Imelda Marcos]]. En [[1986]] eventis la Revoluciono di la Populala Povo, e Marcos aceptis disputar elektoelekti kontre [[Corazón Aquino]], qua vinkis. Pos la vinko di Aquino, Marcos e lua spozino abandonis Filipini por vivar en [[Havayi]]<ref>Aquino, Corazon. ''Corazon Aquino Speaks to Fulbrighters'' Washington, D.C. (1996-10-11). Viditavidita ye la 15ma di aprilo 2008</ref>.
=== Politiko ===
[[Arkivo:Malacanang_palace_view.jpg|thumb|250px|Palaco Malacañang, sideyo di la prezidanteso.]]
[[Arkivo:Batasang Pambansa Complex Main Building West Front.jpg|thumb|250px|left|La kongreso di Filipini.]]
La [[konstituco]] di Filipini kompleteskis ye la 12ma di oktobro [[1986]] e ratifikesis per nacionala plebicito ye la [[2ma di februaro]] [[1987]]. Ol determinas ke Filipini esas prezidantala [[republiko]]. Segun ol, la prezidanto elektesas dal populo por 6-yara-periodo. Ne existas [[chefministro]]. La nuna prezidanto esas [[Rodrigo Duterte]].
La [[legifala povo]] kompozesaskonsistas daek du chambri, Senato e Domo di Reprezenteri. La [[Senato]] havas 24 membri, qui elektesas da un grupo di populala reprezenteri por 6 yari (la duimo di la Senato rinovigas omna 3 yari). Fakte la senatani reprezentas la politikala partisi. La Domo di Reprezenteri havas 292 membri qui elektesas dal populo por 3 yari.
[[Judiciala povo]] kompozesaskonsistas ek la Supra Korto ed altra lokala korti. La Supra Korto esas la maxim alta korto, e decidas per judiciala revizo. L'Apela Korto esas la 2ma maxim alta korto di lando. Ank existas specala apelo-korto por [[imposto|impostal aferi]].
==== Administrala subdividuro ====
Yen la subdividuro di Filipini ensegun Administrala regioni:
[[Arkivo:Labelled map of the Philippines - Provinces and Regions.png|thumb|250px|Administrala subdividuro di Filipini.]]
{|class="wikitable"
! Regiono !! Titulo
|-
| [[Regiono di Nord-westala Luzon]] || Regiono I
|-
| [[Regiono di Cagayan Valley]] || Regiono II
|-
| [[Regiono di Central Luzon]] || Regiono III
| Regiono [[MIMAROPA]]'''¹''' '''²''' '''³''' || Regiono IV-B
|-
| [[Regiono di Bicol]] || Regiono V
|-
| [[Regiono di WestaWestala Visayas]]'''³''' || Regiono VI
|-
| [[Regiono di Centrala Visayas]] || Regiono VII
|-
| [[Regiono diEstal Visayas Esto]] || Regiono VIII
|-
| [[Regiono di Zamboangala Peninsulo Zamboanga]] || Regiono IX
|-
| [[Regiono di Nordala Mindanao]] || Regiono X
|-
| [[Regiono di Davao]] || Regiono XI
|-
| Regiono [[SOCCSKSARGEN]]'''¹''' || Regiono XII
|-
| [[Regiono di Caraga]] || Regiono XIII
|-
| [[Autonoma Regiono en Islamala Mindanao]] || ARMM
=== Geografio ===
[[Arkivo:Ph Territorial Map.png|thumb|Teritoriala limiti di Filipini.]]
[[Arkivo:The Ring of Mt. Apo.jpg|thumb|left|250px|Monto Apo.]]
Filipini havas 7,.107 insuli e 36,.289 km di [[litoro]]. La maxim granda insuli esas [[Luzon]] (109 165 km²), e [[Mindanao]] (97 530 km²). La maxim multa insuli kovresas daper [[tropikala foresto]] e havas [[volkano|volkanal]] origino. [[Ter-tremo|Ter-tremi]] e volkanal aktiveso esas frequa.
La maxim alta monto esas [[Monto Apo]], kun 2,.954 metri di [[altitudo]], en Mindanao. La maxim longa [[fluvio]] esas [[fluvio Cagayan|Cagayan]], kun 505 km di extenso.
[[Tropikala klimato]] predominacas en lando. MezvaloraLa mezavalora yarala [[temperaturo]] esas 26.5[[Celsius|°C]].
=== Ekonomio ===
| 