Sao Paulo (stato): Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Nula rezumo di redakto |
kelka korektigi |
||
Lineo 22:
== Historio ==
[[Arkivo:Benedito Calixto - Fundação de São Vicente, 1900.jpg|thumb|left|250px|"Fondado di la vilajo [[São Vicente (São Paulo)|São Vicente]]".]]
La sequanta yaro, ye la [[25ma di januaro]] [[1554]], [[jezuito|jezuiti]] [[Manuel da Nóbrega]] e [[José de Anchieta]] fondis la nuna urbo [[Sao Paulo (urbo)|Sao Paulo]]. En [[1600]] l'urbeto havis cirkume {{formatnum:1500}} habitanti e 150 domi. Poka vari produktesis ibe. La habitantaro di Brazilia koncentresis en [[Nord-estala regiono (Brazilia)|Nord-estala regiono]], ube produktesis [[sukro]]. Pro la manko di vivomoyeni, la habitanti di Sao Paulo komencis explorar nova teritorii sude e weste, por kaptar indijeni por [[sklaveso|sklavigar]]. La exploreri, organizita en grupi nomizita ''bandeiras'' divenis konocita per la nomo ''bandeirantes'', e helpis expansar la frontieri di Portugalana kolonio en Sud-Amerika. Li anke deskovris [[oro]] e [[diamanto]] en kelka regioni di nuna [[Minas Gerais]].
Lineo 37:
Pos la duesma duimo dil 19ma yarcento gradope augmentis la nombro di [[industrio|industrii]] en la stato, kun importanta augmenti en [[1914]] pro la desfacileso por importacar manufakturi dum l'[[unesma mondomilito]], e pos [[1930]] pro la desfacileso di exportacar kafeo ed obtenar extera monetaro por importacar vari. Ma politike, la [[mez-klazo]] qui suportis la [[revoluciono di 1930 en Brazilia|revoluciono di 1930]] komandita da [[Getúlio Vargas]], balde komencis demandar nova [[konstituco]] por la lando e l'adopto di sekreta votado. En [[1932]] komencis revolto qua evolucionis til militarala konflikto kontre centrala guvernerio, e duris de la [[9ma di julio]] til la [[2ma di oktobro]] ta yaro. Ta revolto, sufokita da la centrala guvernerio, divenis konocita kom ''Revolução Constitucionalista de 1932'' ("konstitucala revoluciono di 1932"). Quankam Sao Paulo perdis la milito, Getúlio Vargas cedis e kunvokis konstitucal asemblajo, qua promulgis nova konstituco en [[1934]].
[[Arkivo:Kombi Pick Up Aço.jpg|thumb|left|250px|''Kombi'' de [[Volkswagen]], un
L'industrio dil stato duris kreskar dum la [[duesma mondomilito]] pro la desfacileso por importacar e la demando por furnisar vari a militanta landi. Dum la [[yari 1950ma]] nova industrii, exemple [[automobilala industrio]] stimulis l'enmigro di Braziliani de altra stati, note de [[Nord-estala regiono (Brazilia)|Nord-estala regiono]] e [[Minas Gerais]]. Ultre Sao Paulo, en l'urbi [[Santo André (São Paulo)|Santo André]], [[São Bernardo do Campo]], [[São Caetano do Sul]] e [[Diadema]] (regiono konocata kom ABCD), [[Osasco]] e [[Guarulhos]] instalesis fabrikerii qui furnisis automobilala kompozanti, exemple vento-shildi, [[amortisilo|amortisili]], [[roto|roti]], edc. En [[1960]] la habitantaro di Sao Paulo ja superabis [[Rio de Janeiro (urbo)|Rio de Janeiro]] e l'urbo divenabis la maxim populoza de Brazilia. Kun lua vicina urbi formacesis la Metropolala Regiono di Sao Paulo.
Lineo 44:
Nune, la stato havas tri metropolala regioni: la [[metropolala regiono]] di Sao Paulo (formacita per lua chef-urbo kun 38 plusa urbi), la metropolala regiono di Campinas, e la metropolala regiono di la litoro (formacita per Santos e lua vicina urbi).
== Politiko ==
[[Arkivo:Palácio dos Bandeirantes.jpg|thumb|left|250px|''Palácio dos Bandeirantes'', sideyo dil Guverno dil Stato.]]
[[Arkivo:Assemb.JPG|thumb|250px|''Palácio 9 de Julho'', sideyo di la legifala povo dil stato.]]
Quale l'altra stati di Brazilia, la guberniestro esas la chefo dil [[exekutiva povo]] di la stato. Ilu elektesas per direta votado dal populo por 4-yara periodo, e povas rielektesar unfoye por la sequanta periodo. La sideyo di la guverno dil stato esas la Palaco ''Bandeirantes''.
La lokala [[legifala povo]] havas unika chambro, quale l'altra Braziliana stati. Ol havas 94 deputati, qui elektesas dal populo por 4 yari. Lua sideyo esas la Palaco ''9 de Julho''. La stato havas 3 senatani e 70 federala deputati en la Nacionala Kongreso di Brazilia.
La [[judiciala povo]] dil stato kompozesas ek lokala judiciisti ed ek apelo-korto por judiciar kazi en duesma instanco. Singla judiciisto del apelo-korto recevas la titulo ''desembargador''.
Segun la Supra Elektala Tribunalo (TSE) di Brazilia, en 2013 la stato havis {{formatnum:31518809}} elekteri enrejistrita. To esas 22% de omna personi kun yuro pri votar en Brazilia.<ref>{{cite web|url=http://www.tse.jus.br/eleicoes/estatisticas/consulta-quantitativo |título=Consulta Quantitativo |data=12ma di aprilo 2013 |author=Tribunal Superior Eleitoral (TSE) |accessdate=23ma di decembro 2013}}</ref>
== Geografio ==
[[Arkivo:Pedra_da_Mina.jpg|thumb|250px|''Pedra da Mina'', la maxim alta monto dil stato.]]
[[Arkivo:Rio_Tietê_Barra_Bonita_150606_REFON.jpg|left|thumb|250px|Fluvio Tietê, proxim Barra Bonita.]]
Sao Paulo esas la 13ma maxim granda stato de Brazilia e la 2ma maxima granda de [[Sud-estala regiono (Brazilia)|Sud-estala regiono]] segun la surfaco totala. Preske 85% de lua surfaco jacas inter 300 e 900 metri di [[altitudo]]. La maxim alta monto di stato esas Pedra da Mina, kun 2
Lua [[klimato]] esas [[tropikala klimato|tropikalo]] e [[subtropikala klimato|subtropikala]], kun influi dil [[altitudo]]. En l'urbo [[Campos do Jordão]] (jacante a 1.600 metri di altitudo) la [[temperaturo|temperaturi]] povas falar infre 0 °C dum kelka kolda dii dil [[vintro]].
Linio 55 ⟶ 66:
=== Precipua urbi ===
La chef-urbo dil stato, anke nomizita [[Sao Paulo (urbo)|Sao Paulo]], esas la maxim populoza urbo
{{10 maxim grand urbi
Linio 86 ⟶ 97:
== Ekonomio ==
[[Arkivo:Lula e operários.jpg|thumb|250px|La refinerio di [[petrolo]] ''Replan'', de la kompanio Petrobras, en [[Paulínia]].]]
[[Arkivo:EMB-175-PP-XJG.jpg|thumb|
Ultre esar la maxim populoza stato di Brazilia, São Paulo havas la maxim granda quanto di [[industrio|industrii]]. Lua produktado totala konstitucas plu kam 30% de la [[kuntara landala produkto]] di Brazilia, ed esas la maxim granda di lando.
Lua precipua [[industrio|industrii]] esas metalifo, mashinifado, alimenti, drinkaji, stofi, kemiala produkturi, [[plastiko|plastiki]], [[automobilo|automobili]] ed [[aeroplano|aeroplani]] (la fabrikerii di [[Embraer]] en [[São José dos Campos]] e [[Gavião Peixoto]]). La precipua industriala regioni esas la Metropolala Regiono di la chef-urbo, la regiono di [[Campinas]], la valo dil [[fluvio Paraíba do Sul]] (note [[São José dos Campos]] e [[Taubaté]]), e la regioni di [[Ribeirão Preto]] e São Carlos.
[[Arkivo:Bovespa Traders.jpg|thumb|left|
[[Arkivo:Paulista Avenue night.jpg|thumb|250px|Avenuo ''Paulista'' dum la nokto.]]
Ol esas la precipua financala centro di [[Latinal Amerika]]. En [[Sao Paulo (urbo)|Sao Paulo]] jacas la sideyi di importanta banki Braziliana e stranjera kun branchi en Brazilia. L'avenuo ''Paulista'' esas exemplo di ta financala centro: ibe jacas la sideyi di banki ''Itaú'' (la duesma maxim granda privata banko di Brazilia), ''Santander'' e ''Citibank'', ed anke la sideyo di FIESP, la povoza federuro dil industrii de la stato. BOVESPA, la [[Borso]] dil stato, esas la maxim importanta de Latinal Amerika.
Quankam l'agrokultivo reprezentas poka procento de lua KLP, la stato anke havas moderna plantacerii di [[oranjo]] e [[kafeo]] (qui esas precipue
Lua kreado di [[bovo|bovaro]] anke esas un di maxim moderna di Brazilia. Bovaro kreesas precipue en [[Araçatuba]], [[Andradina]], Presidente Epitácio ed altra regioni
=== Turismo ===
[[Arkivo:Ubatuba001.jpg|thumb|right|
Sao Paulo havas multa e
*
* Urbi kun fonti di minerala aquo,
* Urbi notora por lua moderema klimato: [[Campos do Jordão]] e Santo Antônio do Pinhal.
* Nacionala od statala parki: Nacionala Parko Serra da Bocaina, Statala Parko Alto do Ribeira (PETAR), Marala Statala Parko di Santos (''Parque Estadual Marinho da Laje de Santos'', freque vizitata da plunjeri), Statala Parko Serra do Mar, Statala Parko Ilhabela, edc.
[[Arkivo:Rua 25 de março (2008).jpg|thumb|250px|La strado ''25 de Março'' en 2008.]]
* La chef-urbo di stato havas [[komerco]] specaligita en vesti e texuri en la distrikti Bom Retiro (note la strado ''José Paulino''), Pari e Brás, e stradi quale ''
La granda quanto di bona hoteli ank atraktas la "turismo di aferi",
== Referi ==
| |||