Curitiba: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Nula rezumo di redakto |
kelka korektigi + texto, referi |
||
Lineo 1:
{{Urbi
|Urbo=Curitiba
|
|Tipodisubdividuro = [[Stati di Brazilia|Stato]]▼
|Shablono_lando = {{BRA}}
▲Blazono= Brasão de Armas do Município de Curitiba.png}}
|Surfaco= 435
▲| [[Stati di Brazilia|Stato]]
|Habitanti= {{formatnum:1879355}}
▲| [[Paraná (stato)|Paraná]]
|Yaro= 2015
|Denseso di habitantaro = 4 320
|Imajo = Montage_de_Curitiba.jpg
|TextodilImajo =Kelk imaji pri Curitiba
|Altitudo= 934
|Chefurbo= Brasília
▲| 25º 25' 47" S
|Urbestro= Gustavo Fruet (PDT)
| Mapo = Curitiba in Brazil.png
▲| 49º 16' 19" O
[[Arkivo:Curitiba_Centro.jpg|thumb|250px|left|Aerala imajo pri la centro di Curitiba (quarteri ''Batel'' ed ''Água Verde''.]]
'''Curitiba''' esas chef-urbo di [[Brazilia]]na stato
▲| Distanco di [[Brasília]]
▲| http://www.curitiba.pr.gov.br
▲|}
L'urbo jacas a 934 metri di [[altitudo]] e distas 400 km sud-weste de [[Sao Paulo (urbo)|Sao Paulo]], cirkume 105 km weste de la [[portuo]] di [[Paranaguá]], en l'[[Atlantiko]], e 1.386 km sude de [[Brasilia]], chef-urbo di Brazilia. L'urbo esas importanta [[komerco|komercala]], [[kulturo|kulturala]] ed [[ekonomio|ekonomiala]] centro di [[Latinal Amerika]]. Du [[Aeroportuo|aeroportui]] servas l'urbo: aeroportuo ''Afonso Pena'', ed l'aerodromo ''Bacacheri''. L'universitato-tereno di la Federala Universitato di Paraná (UFPR) jacas en Curitiba.
▲'''Curitiba''' esas chef-urbo di [[Brazilia]]na stato di [[Paraná (stato)|Paraná]]. Lua totala lojanti esis {{formatnum:1788559}} ye [[2007]] e lua metropolala areo (kun 26 altra urbi) havis aproxime 3.5 milion lojanti. Lua totala surfaco esas 435 km². Ol esas la maxim granda urbo en sudo di [[Brazilia]].
Ol esas la chef-urbo di stato Braziliana kun la minima quanto di personi qui ne savas lektar o skribar. Lua [[Indexo pri humana developeso]] (0.856) esas un ek la maxim granda de Brazilia.
L'origino di lua nomo forsan esis de du vorti di la linguo ''Tupi'', parolata dal indijeni ante la deskovro di Brazilia: ''kurí tyba'' (multa semini di [[pino]]), od anke de ''kurit'' (arboro di pino) ed ''ybá'' (granda quanto).
== Historio ==
[[Arkivo:Entrada do parque Tingüi, Curitiba.JPG|thumb|160px|left|Statuo di Tindiquera, indijeno de raso Tingui.]]
Unesma habitanti di la regiono esis l'indijeni ''Tingui'', de raso Tupi-Guarani. L'unesma blanki e mestici qui arivis en nuna Curitiba, veninta de Sao Paulo o de [[Paranaguá]], serchis [[oro]] en la regiono. Li militis kontre l'indijeni ''Kaingang'' e Guarani qui anke vivis en la regiono. En [[1654]] la vilajeto di ''Nossa Senhora da Luz e Bom Jesus dos Pinhais'' fondesis, en la punto ube la personi qui edukis e transportis [[bovaro]] de la sudo di Brazilia renkontris l'exploreri di oro qui arivis de la litoro. Ol divenis urbo ye la [[29ma di marto]] [[1693]], kande lua komonala konsilantaro kreesis. Tamen, pro poka oro trovesir en la regiono, la ministi rapide movis vers [[Minas Gerais]]. Nur la personi qui transportis e vendis bovi e [[mulo|muli]] (nomizita ''tropeiros'' en Portugalana, pro li duktar trupi di animali) kontinuis uzar l'urbo por repozar dum la longa voyaji de la sudo di Brazilia vers [[Sorocaba]] e pose Minas Gerais.
L'ekonomiala ciklo di ''tropeiros'' duris plu kam du yarcenti. En 1730 la choseo qua unionis la sudo di Brazilia kun Minas gerais oficale apertesis sen trairar Curitiba, e l'urbo divenis izolita. En 1780 ol havis 2,949 habitanti.
[[Arkivo:Aquarela de Curitiba
Pos [[1850]], diversa [[Europa]]na populi ekmigris vers la regiono, quale [[Polonia|Poloni]], [[Italia]]ni, [[Germania|Germani]] qui vivis en [[Rusia]] (pos 1833) ed [[Ukraina]]ni. En [[1853]] la provinco di [[Paraná (stato)|Paraná]] separesis de la provinco [[Sao Paulo (stato)|Sao Paulo]], e Curitiba divenis chef-urbo di la nova provinco.<ref name="triposo.com">[http://www.triposo.com/loc/Curitiba/history History of Curitiba]</ref> De la duimo til la fino di la [[19ma yarcento]] on komencis explorar [[mateo]] plu fore Curitiba. To stimulis la konstrukto di la [[fervoyo]] Curitiba-Paranaguá. Ol projetesis da du Brazilian [[injeniorarto|injeniori]], Antonio ed André Rebouças, e konstruktesis dum kin yari (de 1880 til 1885). La proprietinti de la mueleyi ube la folii di mateo trituresis (nomizita "baroni dil mateo") divenis tre richa, e konstruktis domegi an la quarteri ''Batel'' ed ''Alto da Glória'' en Curitiba.
En 1876 existis en Curitiba 20 koloniala nuklei di enmigranti qui praktikis agrokultivo, komerco ed altra aferi, precipue di Italiani e Poloni. Pos Brazilia divenir [[republiko]], Curitiba restis chef-urbo dil stato [[Paraná (stato)|Paraná]].
La sequanta ekonomiala ciklo di Paraná esis la ciklo dil [[kafeo]]. Granda plantacerii instalesis en la nordo dil stato de la fino dil 19ma yarcento til la [[1920a yari]]. Ta epoko komencis l'arivo di [[Japonia]]na enmigranti, por laborar en la plantacerii. Anke konstruktesis [[fervoyo|fervoyi]] qua unionis Curitiba kun [[Sao Paulo (urbo)|Sao Paulo]] e kun la sudo di Brazilia. Tamen, la plantacerii di kafeo subisis l'efekti de l'[[ekonomiala krizo di 1929]] ed anke klimatala domaji per [[frosto]]. La plantacerii di kafeo komplete desaparis del stato pos la granda frosto di [[1975]], e l'agrokultivisti remplasis ol per la [[soyo]].
Dum la [[20ma yarcento]], note pos la [[1950a yari]], la habitantaro di Curitiba kreskis rapide, e l'urbo divenis granda regionala centro por [[komerco]] e servadi, e divenis un ek la maxim richa urbi de [[Sud-Amerika]] e pionira en multa urbala solvi.<ref name="triposo.com"/> Dum la 1940a e 1950a yari, Franca arkitekto Alfred Hubert Agache kreis l'unesma urbala projeto por l'urbo, qua mustis havar bulvardi, multa agreabla loki en lua centro, ed anke un industriala quartero. La plano sequesis partale, pro esir multe chera por kompletigar.
== Referi ==
{{reflist}}
[[Kategorio:Urbi en Paraná]]
| |||