Francia di Vichy: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Replacing Coat_of_Arms_of_the_French_State.svg with File:Informal_emblem_of_the_French_State_(1940–1944).svg (by CommonsDelinker because: File renamed: [[:commons:COM:FR#reasons|File renaming crit |
respektive->rispektive |
||
Lineo 25:
}}
'''Vichy Francia''', '''Vichy-rejimo''', '''guvernerio di Vichy''' o simple '''Vichy''' esis la nomo kreita por identifikar la
Pétain establisis lia guvernerio en [[Vichy]], urbo en la centro di [[Francia]]. [[Paris]] kontinuis esar l'oficala chef-urbo di lando, e Pétain intencis riestablisar l'administrerio en ta urbo kande esus posibla. Malgre il nomizis "libera zono" (''zone libre'') la regiono ke il administris (centro e sudo di Francia, ecepte la westala [[litoro]] til la frontiero kun [[Hispania]]) il adopis autoritatema rejimo e kunlaboris kun rasala politiki de nacionalsocialisti.
Lineo 32:
== Origino dil rejimo ==
Ye [[16ma di junio]] [[Paul Reynaud]] renuncis, e lore prezidanto [[Albert Lebrun]] indikis Pétain kom [[chefministro]]. Pétain blamis la guverni di la Triesma Republiko por la vinkeso di Francia. En [[22 di junio]] Pétain signatis armistico kun Germani en la sama charioto di [[treno]] en ke l'armistico inter vinkanta Francia e vinkita [[Germanian imperio]] signatesis en [[1918]], pos l'[[unesma mondomilito]]. Ante, en [[10 di junio]] altra armistico signatesis kun [[Italia]].
Lineo 62:
== Invado da nacionalsocialisti ==
Pos desembarki di trupi de Westala Federiti en nordo di [[Afrika]] en [[8 di novembro]] [[1942]] kun l'enkarcerigo dil generalo [[Alphonse Juin]] e dil admiralo [[François Darlan]], Hitler desquietesis pri un atako kontre la sudo di Francia. Pos konversi kun Pierre Laval, Hitler imperis l'okupeso di [[Korsika]] til [[11 di novembro]] e di Vichy Francia til la sequanta dio. Dum la nokto di [[10 di novembro]] [[Italia]]na trupi okupis [[Azur-rivo]], ed ye 11 di novembro Germana trupi atingis [[Mediteraneo]]. Vichy armeo probis
Samatempe kam
Nacionalsocialist okupeso en tota Francia afektis precipue le judi: de cirkum 350,000 judi en [[1940]], 76,000 deportesis e mortigesis en [[koncentreso-kampeyo|koncentreso-kampeyi]], segun la historiisto Robert Paxton<ref>''Le rôle du gouvernement de Vichy dans la déportation des juifs'', noti skribita dum konfero da Robert Paxton en Lyon, la 4 di novembro 2000</ref>. Pierre Laval imperis la deporto di [[puero|pueri]], kontre explicita German ordeni. De [[22 di januaro|22]] til [[24 di januaro]] [[1943]] proxim [[Marseille]] Vichy polico komandita da René Bousquet organizis inkurso por identifikar ed arestar judi e "teroriganti". Cirkum 2,000 personi arestesis e fine sendesis a koncentreso-kampeyi. La regiono vicina a l'olda portuo di Marseille, konsiderita "ideala por velizar teroriganti" esis komplete destruktita.
== Fino dil rejimo ==
La [[6ma di junio]] [[1944]] Westala Federiti komencis desembarkar en [[Normandia]], [[Francia]], kun skopo di liberigar [[Paris]]. La [[15ma di agosto]] sam yaro li komencis ataki en [[Provenco]], sudo di Francia ("Operaco Dragono"). La [[25ma di agosto]] Paris liberigesis, e la [[7ma di septembro]] sam yaro Germani transportis Pétain e la membri di lua rejimo vers [[Sigmaringen]], urbo en sudo di Germania, ube un "
La provizora guvernerio di Libera Francia, establisita pos l'ekpulsado di Germani quick riestablisis legala sistemi en omna parto di Francia. La majoritato dil agi e legi establisita da Vichy-rejimo konsideresis nelegala e [[konstituco|ne-konstitucala]], specale la legi kontre judi, kontre "sekret organizuri" exemple la [[framasonaro]], e tota l'agi qui kreis specala tribunali.<ref>Jean-Pierre Maury [http://mjp.univ-perp.fr/france/co1944-1.htm "Ordonnance du 9 août 1944 relative au rétablissement de la légalité républicaine sur le territoire continental".] Mjp.univ-perp.fr</ref> Organizuri kreita por kunlaborar kun nacionalsocialisti anke extingesis.
Lineo 76:
Pos libereso, Francia vivis periodo di populala venjo kontre kunlaboranti dil nacionalsocialisti e di Vichy-rejimo. Multa ex-kunlaboranti mortigesis e [[muliero|mulieri]] suspektita pri havar aferi kun nacionalsocialisti havis lia hari komplete razita e pose obligesis a pedirar en stradi, ube esis reprochita. Kande tribunali riestablisesis e la guvernerio komencis judiciar kunlaboranti por trahizo, populala revolto kontre kunlaboranti kontrolesis. De Gaulle kalkulis ke cirkum 10,000 kunlaboranti mortigesis dal populo.
Marshalo Pétain retroiris a Francia en [[24 di aprilo]] [[1945]], dio di lia aniversario. Il judiciesis e kondamnesis a [[mortopuniso]], ma [[Charles de Gaulle]] reduktis lia verdikto ad enkarcerigo dumvive. Joseph Darnand, ex-chefo di la milico favorebla a Vichy-rejimo e l'ex-chefministro [[Pierre Laval]] judiciesis e recevis mortopuniso en [[10 di oktobro|10]] e [[15 di oktobro]] [[1945]],
== Referi ==
| |||
.svg){kind=link}