Filipini: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
+kurta texti. Bezonas gramatikala revizo. |
kelka korektigi +texto, imajo |
||
Lineo 30:
=== Historio ===
{{PA|Historio di Filipini}}
La maxim anciena homala restajo trovita en Filipini, un [[metatarso]], datizas de 67,000 yari ante nun. ''[[Negrito|Negriti]]'' esis un di la maxim anciena habitanti dil arkipelago, ma l'epoko di lua arivo esas necerta.
[[Fernão de Magalhães]] deskovris l'insuli en [[1521]]. [[Hispania]]ni komencis koloniigo en [[1565]] e fondis [[Manila]] en [[1571]], qua divenis chef-urbo dil teritorio. Hispaniani introduktis [[latinal alfabeto]], [[Gregoriala kalendario]] e skribita yuri, ed anke la kultivesi di [[maizo]], [[ananaso]] e [[chokolado]] de [[Latinal Amerika]]<ref>[''Recopilación de las Leyes de Indias. Titulo Quince''. De las Audiencias y Chancillerias Reales de las Indias (1680).</ref>▼
[[Arkivo:Fort_Santiago_Gate.jpg|thumb|200px|left|Fuorto Santiago, konstruktita dal Hispaniani en 1590.]]
Dum la 1800a yari, Filipina portui apertesas a mondala komerco, e chanji okuris en Filipina societo. Multa Hispaniani naskinta en Filipini (''criollos'') e ti kun mixurita acendenti (''mestizos'') divenis richa. L'enfluo di Hispana e Latina kolonieri sekularigis kirki e apertis por li guvernala ofici tradicionale okupita da Hispani naskinta en [[Iberia peninsulo]] (''peninsulares''). La idei di revoluciono anke expansis tra la insuli. En [[1872]] okuris mutino di kreoli en Cavite El Viejo, prekursoro di Filipina revoluciono<ref>Agoncillo, Teodoro A. (1990). ''History of the Filipino People'' (8th ed.). Garotech Publishing</ref>.▼
▲[[Fernão de Magalhães]] deskovris l'insuli en [[1521]]. [[Hispania]]ni komencis koloniigo en [[1565]] e fondis [[Manila]] en [[1571]], qua divenis chef-urbo dil teritorio. Hispaniani konstruktis [[fuorto|fuorti]], introduktis [[latinal alfabeto]], [[Gregoriala kalendario]] e skribita yuri, ed anke la kultivesi di [[maizo]], [[ananaso]] e [[chokolado]] de [[Latinal Amerika]]<ref>[''Recopilación de las Leyes de Indias. Titulo Quince''. De las Audiencias y Chancillerias Reales de las Indias (1680).</ref>
▲Dum la 1800a yari,
En [[1898]] depos [[Hispana-Usana milito]], Filipini divenis [[Usa]]na protektorato. Usa pagis 20 milion dolari kom indemno a Hispania. Do, divenis klara por Filipiniani ke Usa ne aceptos la nedependo dil insuli. En [[12 di junio]] [[1898]] [[Emilio Aguinaldo]] deklaris nedependo di Filipini, ma la sequanta yaro komencis [[Filipinan-Usana milito]], qua lastis til [[1902]] kande l'Unesma Filipinana Republiko desaparis. [[Moro populo]] anke komencis rebeliono en 1899 en la sudo di lando, ma esis vinkita da Usa en [[1913]].▼
▲En [[1898]] depos [[Hispana-Usana milito]], Filipini divenis [[Usa]]na protektorato. Usa pagis 20 milion dolari kom indemno a Hispania. Do, divenis klara por Filipiniani ke Usa ne aceptos la nedependo dil insuli. En [[12 di junio]] [[1898]] [[Emilio Aguinaldo]] deklaris nedependo di Filipini, ma la sequanta yaro komencis [[Filipinan-Usana milito]], qua lastis til [[1902]] kande l'Unesma Filipinana Republiko desaparis. [[Moro populo]] anke komencis
Til [[1935]] Usana prezidanto selektis la generala-guberniestro qua administris la teritorio. Ye la [[8ma di februaro]] ta yaro la [[konstituco]] di la Republiko di Filipini aprobesis, e kreis la Komuneso di Filipini (''Commonwealth of the Philippines'') tamen sub Usana kontrolo ma en preparo por futura nedependo. Ta konstituco anke stimulis la kreado di nacionala linguo, [[Filipinana linguo|Filipinana]], bazata en lokala dialekti. Ye la [[17ma di septembro]] [[1935]] okuris prezidantal elekti, e [[Manuel Quezón]] elektesis.▼
▲Til [[1935]] Usana prezidanto selektis la generala-guberniestro qua administris la teritorio.
Dum la [[Duesma mondomilito]], [[Japonia]]ni komencis invadar l'insuli en [[8 di decembro]] [[1941]]. Manuel Quezon exilis su, e generalo [[Douglas McArthur]], komandero di Usana trupi en l'extrema oriento, recevis ordini por abandonar l'insuli en marto [[1942]]. En [[8 di mayo]] sam yaro Japoniani okupis tota l'arkipelago, e l'okupeso lastis til [[15 di agosto]] [[1945]], kande Japoniani perdis la milito. Dum Japonian okupeso, [[José Paciano Laurel]] esis la chefo di marioneto-stato kreita da Japoniani en Filipini.
Pos la vinkeso la Komuneso di Filipini riestablisesis. Prezidantal elekti
En [[1965]] [[Ferdinand Marcos]] asumis povo unesma foyo. Kande il esis impedita di serchar lua 3ma foyo kom prezidanto, il deklaris [[militala legaro]] en [[21 di septembro]] [[1972]] e asumis kom [[diktatoreso|diktatoro]]. Il guvernis kun lua spozino [[Imelda Marcos]]. En [[1986]]
=== Politiko ===
Linio 50 ⟶ 53:
==== Administrala subdividuro ====
Yen la subdividuro di
{|class="wikitable"
| |||