Batalio di Verdun: Diferi inter la revizi

'''Verdun-batalio''' esis la precipua [[batalio]] en westa fronto dum [[unesma mondomilito]] inter [[Germania|Germana]] e [[Francia|Franca]] armei de 21 di februaro til 19 di decembro [[1916]] cirkum [[Verdun]]-sur-Meuse, nord-esta Francia. De ol rezultis plu <u>quarto</u> miliono mortinti e <u>mezo</u> miliono vunditi. Ol esis la duesma longa batalio di ta milito e la duesma sangoza dop [[Somme-batalio]].

PerSegun omna intermilitantimilitanti, l'la enemikaji komencita ye [[1914]] devis esar kurtarapide duroparpasita. Ma la Germaniani esis haltitahaltigita suran [[Marne-rivero]]. <u>Lore mar-korso eniras</u>. Finale, la fronto stabilasstabiligas su surche lineo facintala 750 km, longa lineo de nord-[[Norda maro]] til [[Suisia]]. La armei enterasenterigis su. Lae la movanta [[mov-milito]] esesis finasfinita. La konflikto anuncesas plu longa kam previdita.

Ye [[1915]] omna probi <u>forcar aperturo</u>, da Germaniani lor [[duesma Ypres-batalio]], da BritaniniBritaniani lor [[Neuve Chapelle-batalio]] e da Franciani en la [[Duesmaduesma Champagne-batalio]]. Omna faliis, kun multi perdaji kom la solesola rezulto.

PerGermana germana komandokomandanto, generalo [[Erich von Falkenhayn|von Falkenhayn]], stab-chefo, opinionis ke mem se aperturo ne povas esar posibla, tamen o povar febligar Francia da impozar maximmaxima perdaji (adminime bona ratio).

== Qua front-lokofrontoloko frapar? ==

La sitiosituo di Verdun esesis selektita perpro multa racionikauzi.

* To esishavis strategiala poziciono nampro proximla proxima [[obuso|obus]]-fabrikerio e pro la granda staciono di [[Metz]]. KontreKontree dop Franca linei ne havas ratoreto di granda voyi e bona fervoyoferovoyo.

* FrancaFranciani saliosaliis longe do on povas ataquaratakar de tri lateri ea kaduka fortresi.

La batalio komencas ye [[21 di februaro]] [[1916]] kun non hori-horala bombardo daper 1.200 kanoni sur 40 km fronto, sequanta da atako per tri korpa armeiarmeokorpi (la 33ma,7 7ma e 18ma). Germaniani uzis por unesma foyo [[lans-flamo]] dapro netigar tranchei. Ye 23 di februaro Germaniani havas avancar kin kmkilometri, kapturita Bois des Caures e atingis Samogneux, Beaumont, e Ornes. Mala komuniki indikas francaFranca komando sole lore graveso di atako .

Ye 24 di februaro la francaFranca 20ma korpo sub general Balfourier esis jetarjetita enaden la fairuyo. Ye25Ye 25 di februaro Germaniani kapturis la centrala fortreso di Fort [[Douaumont]] sen pafopafado. Verdun-urbo esis proximproxime.

General [[Philippe Pétain]] esis nomita komandokom komandanto di Verdun -zono e lia 2ma korpo varsar ube. Grava fal-nivofalonivo donas tempo perpor Franciani installarinstalar pluplua homi e municioni daper fervoyoferovoyo de Bar-le-Duc.

Kom tam multi atakadi sur westa fronto, da avancinta Germana trupi havis perditaperdis efektiva protektanta artilrio. KunKande la agro-batalio chanjis su kom fango-maro tra grava bombardo, to esesis tre desfaciligardesfacila movar kanoni. L’avanco anke placas la Germaniani en atingopovo di francaFranca artilrio sur westa rivero di [[Meuse rivero|Meuse]]. Omna nova advanco lore divenas plu kostiza ke la antelasta. Kande Douaumont-vilajo esis finalafinale kaptita ye 2 di marto quar germanaGermana rejimenti esis destruktita.

Nekapabla avancar vers Verdun direkte, Germaniani turnis di flanki, atakinta colinikolini di Le Mort Homme ye 6 e Fort Vaux ye 8 di marto. Dum tri <u>monti</u> ul kaptis la vilaji di Cumières e Chattancourt westa Verdun, e Fort Vaux en esta kapitulis ye 7 di junio. Perdaji esis tre granda en amba partoprenanti. Pétain cherchis sparar lia trupi da restinta defensiva, ma esil esis remplasisremplasita ye 1 di mayo kun plu atak-mentoatakema generalgeneralo [[Robert Nivelle]].

Germaniani sequasequanta objektivoobjekto esis Fort Souville. Ye 22 di junio ulon bombardis francaFranca defensilodefenseyo kun [[difosgene]] [[veneno-gazo]], eed atakasatakis morgo kun 60.000 homi, preninta baterio di Thiaumont e vilajo di Fleury. Ma on ne povas kaptar Souville, tamen kombati cirkumcirkume kontinuas til 6 di septembro.

Ye autuno, germanaGermana soldati esis exhaustinta e Falkenhayn esis remplasinta kom stab-chefo da [[Paul von Hindenburg]] e komandokomandanto che Verdun da generalgeneralo [[Erich Ludendorff]].

Francia lansis kontre-atako ye 21 di oktobro uzintauzante teknikatekniko di rolera barajo dakom unesma foyeunesmafoye. Fort Douaumont esis bombardita kun nova 400&nbsp;mm-a kanoni (diplacas sur fervoyoferovoyo e <u>do vizo</u> helpita kun avioni), e kaptita ye 24. Ye 2 di novembro Germaniani livitalivis Fort Vaux. Finala francaFranca atako komencintakomencis ye 11 di decembro a Germania departa pozicioni.

En la milito-matematika, to esis tre importanta ke pokega populacioni di centrala povi infliktas tre plu perdaji on enemiki ke ul sufris. Dum Verdun Germania facas plu mortimortinti e vundivunditi ma ne kun 2:1 ratio esperita. Verdun facas tre kruela on Francia ma ul rezistis. Da rotacioni 70% di lia trupi pasas ibe.